Gençlerin İnanç Eğilimlerinin Anlaşılması Bağlamında Dua İbadeti

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3 - Gençlik ve İnanç Eğilimleri Özel Sayısı, 1044 - 1076, 31.12.2022

Mebrure Doğan , Zeynep Özcan

https://doi.org/10.17859/pauifd.1205511

Cited By: 1

Öz

İnsan hayatının en önemli dönemeçlerinden biri kabul edilebilecek gençlik evresi, dini hayat bakımından da önemli bir döneme tekabül etmektedir. Dini hayatın temelleri bu dönemde atılmamış olsa da ergenliği de içine alan bu dönemde dini hayatla ilgili yol ayrımlarıyla karşılaşıldığı bilinmektedir. Gençlik döneminde dini hayat, tıpkı diğer yaşamsal konularda olduğu gibi bireysel farklılıklardan etkilenmektedir. Dini gelişim karakteristiği olarak özellikle ergenlik döneminde çelişkiler, çatışmalar, kararsızlıklar, arayışlar ve şüpheler bazen yüzeysel bazen de derin bir şekilde yaşanabilmektedir. Dini şüphe ve kararsızlıklarla dinden uzaklaşma veya kopma riskiyle karşılaşan bazı ergenler bir taraftan dini kaygı yaşarken diğer yandan dini başa çıkma yöntemlerini kullanarak yeniden dine sığınabilmektedir. Genç, yaşadığı dini suçluluk duygularının stresi ile başa çıkmak için yine yaratıcısına yönelerek dua etmekte, onun merhametine güvenerek rahatlayabilmektedir. Bu bağlamda yaşanan içsel çelişkiler Yaratıcıyla kurulan içten bir ilişki sayesinde bireysel dindarlığın psikolojik kaynağı haline bile dönüşebilmektedir. Araştırmanın konusu gençlerde dua ibadetidir fakat gençlerin dua ibadeti konusundaki tutumları incelenirken genel anlamda ibadetlerinin ve inanç eğilimlerinin de araştırılması hedeflenmektedir. Araştırmada fenomenolojik desenli nitel yöntem kullanılmış olup yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri kullanılarak çözümlenmiş ardından yorumlanmıştır. Öncelikle araştırmanın yapılabilmesi için Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Bilimsel Yayın Etik Kuruluna başvuruda bulunulmuş ve gerekli izinler alınmıştır. Araştırmanın örneklemini Afyonkarahisar ve Karabük illerindeki çeşitli liselerde eğitim görmekte olan 25 genç oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dua, Ergenler, ibadet, dini gelişim, inanç eğilimleri

Kaynakça

• Bahadır, Abdülkerim. Ergenlik Döneminde Dinî Şüphe ve Tereddütler. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1994.
• Bahadır, Abdülkerim. “Ergenlik Döneminde Dinî Şüphe ve Tereddütler”. Din ve Değerler Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Bänziger, Sarah vd. “Seküler Bir Toplumda Dua: Dua Uygulamaları ve Türleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. çev. Fatma Kırman. Journal of Analytic Divinity 3/2 (2019),165-176.
• Baykan, Erdal. "Dua Üzerine- Din Felsefesi Okumaları”. thk. Muhammet Nasih Ece. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (2015), 166-169.
• Carrel, Alexis. Dua. çev. Alper Yücetürk. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1967.
• Capps, Donald. “İstek Duası Psikolojisi”. çev. Ümit Horozcu. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2005), 157-169. Cilacı, Osman. “Dua ve İbadet”. Diyanet İlmi Dergi 11/5 (1972), 284-292.
• Cilacı, Osman. “Dua”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/529-530. İstanbul: TDV Yayın Matbaacılık, 1994.
• Clark, Walter Houston. “Erginlik ve Gençlik Çağında Din”. çev. Mehmet Dağ. Eğitim Hareketleri Dergisi 22/256-257 (1976).
• Clark, Walter Houston. “Erginlik ve Gençlik Çağında Din III”. çev. Mehmet Dağ. Eğitim Hareketleri Dergisi, 23/260-261 (1977).
• Coşkunsever, Asude Arıcı. Ergenlerde Dinî Başa Çıkma Yöntemi Olarak Dua. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Coşkunsever, Asude. “Gelişim ve Din Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi ve Temel Problemleri”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 5 (2022), 63.
• Dağcı, Abdullah. "Amaçsal Açıdan Dua Türleri: Din Psikolojisi Bağlamında Tümevarımsal Bir Yaklaşım Denemesi". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/8 (Haziran 2018), 87-120.
• Doğan, Mebrure. Dua ve Psikolojik Etkileri. Bursa: Emin Yayınları, 2015.
• Durmuş, Ayten. Ergenlik Dönemi, Yalnız, Hırçın ve Durgun Gençler. İstanbul: Nesil Yayınları, 2006.
• Erikson, Erik H.. Identity youth and Crisis, New York: W.W. Norton Company, 1978.
• Gülüşan Göcen, Kavram Atlası- Din Psikolojisi I. Ankara: Gazi Kitabevi, 2020.
• Göregen, Feride - Yıldız, Mualla. “Ergenlerde Tanrı Algısı, Affetme Eğilimi ve Öfke İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinî Araştırmalar 24/61 (Aralık 2021), 427-458.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 11Kasım 2022. http://sozluk.gov.tr
• Horozcu, Ümit. Din Psikolojisi Açısından Dünyevi İstek Duaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Hökelekli, Hayati. Ergenlik Çağı Gençlerinin Dinî Gelişimi. Bursa: Uludağ Üniversitesi ilahiyat Fakültesi, Doktora Tezi, 1983. Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’an’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1975.
• İkbal, Muhammed. İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden Doğuşu, çev. Ahmet Asrar. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, trs. İmamoğlu, Abdulvahit – Ferşadoğlu, Saliha. "Psikolojik Açıdan Ergenlerde Dinî Tutum ve Davranışların Tahlili". Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Ekim 2016), 19-40.
• James, William. Dinsel Deneyimin Çeşitleri- İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. çev. İsmail Hakkı Yılmaz. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017.
• Karaca, Faruk. Dinî Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Matbaacılık, 2016.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Matbaacılık, 3. Baskı, 2017.
• Karaçoşkun, Mustafa Doğan. "Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Dua". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2005), 101-124 .
• Karslı, Necmi. "Gençlerde Sınav Kaygısı, Dindarlık ve Dua İlişkisi". Dergiabant 7/13 (Mayıs 2019), 190-219.
• Kandemir, Fatih. “Ekolojik Kuram Bağlamında Dinî Gelişim Psikolojisi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/3 (Aralık 2018), 1433-1456. https://doi.org/10.18505/cuid.439628.
• Kayıklık, Hasan. "Kur'an'daki Dualar Üzerine Psikolojik Bir Değerlendirme". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2001), 135-160.
• King, Pamela Ebstyne - Roeser, Robert W. “Religion and Spirituality in Adolescent Development”. Handbook of Adolescent Psychology. October 2009. 435-478. DOI: 10.1002/9780470479193.adlpsy001014.
• Koç, Mustafa. Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Koç, Mustafa. “Din Psikolojisi Açısından Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisinin Gelişimi”. Ekev Akademi Dergisi 9/25 (2005), 75-88.
• Kula, Naci. “Gençlik Döneminde Kimlik ve Din”. Din ve Değerler Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Tanrıyı Tasavvur Etmek. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2011.
• Öner, Hasibe. Ergenlik Döneminde Dinî Şüphe ve Sorgulamalar: Lise Öğrencileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Parladır, Selahattin. “Dua”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 9/530-535. İstanbul: TDV Yayın Matbaacılık, 1994.
• Rochablave Spenle, Anne Marie. Ergenlik Psikolojisi, Ergen ve Dünyası. çev. Bekir Onur. Ankara: Maya Yayıncılık, 1980. SEKAM. Türkiye Gençlik Raporu Gençliğin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri. İstanbul: SEKAM Yayınları. 2013.
• Seyhan, Beyazıt Yaşar. “Üniversite Öğrencileri Örnekleminde Dua Tutumu ve Tanrı Tasavvuru”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14/2 (2014), 175-204.
• Solmaz, Bünyamin – Şahin, Adem. “Ergenlerde Dindarlık ve Sosyal Benlik”. Marife (Yaz 2012), 145-158.
• Spilka, Bernard - Ladd, Kevin L. The Psychology of Prayer: A Scientific Approach . New York: Guilford Publications, 2013.
• Şahin, Şükriye - Özçelik, Çağrı Çövener. “Ergenlik Dönemi ve Sosyalleşme”. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 5/1 (Haziran 2016), 42-49.
• Tokpınar, Mirza. "Buhârî’nin Sahîh’inde Kavram Olarak Duâ ve İman İle İlişkisi", Hadis Tetkikleri Dergisi 11/1 (2013), 7-25.
• Ünverdi, Mustafa. “Din Karşıtı Yayınlar ve Gençlerde Ateistik Eğilimin Nedenleri”. İlahiyat Akademi Dergisi 12 (2020).
• Vergote, Antoine. “Çocukta Din”, çev. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (1978), 583-592.
• Vergote, Antoine. “Ergenlikte Din”. çev. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (1981), 583-592. Vergote, Antoine. Din İnanç ve İnançsızlık, çev. Veysel Uysal. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1999.
• Yaparel, Recep. Yirmi-Kırk Yaşlar Arası Kişilerde Dinî Hayat İle Psiko-Sosyal Uyum Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi,1987.
• Yapıcı, Asım. “Allah ve Kutsal Kavramlarının Çağrıştırdıkları Anlamlara Sosyo-Psikolojik Bir Bakış: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 2 /7-8 (2004), 169-206.
• Yapıcı, Asım. “Güdü ve İçerik Açısından Çocuk Duaları ve Dualara Yansıyan Sorunlar”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (2005), 57-93.
• Yapıcı, Asım. “Müslüman Türk Kültüründe İnanç Gelişimi, Bir Model Denemesi”. DEUİFD Din Pskolojisi Özel Sayısı (2016), 83-113.
• Yapıcı, Asım. “Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları”. İlahiyat Akademi Dergisi. 12 (Aralık, 2020), 1-44.
• Yazır, Muhammet Hamdi. Hak Dinî Kur’an Dili. İstanbul: Eser Yayınevi, trs.
• Yılmaz, Sabri - Turgut, Ali Kürşat. “İslam Kelamı ve Felsefesi Açısından Dua: Mâtürîdî ve Âmirî Örneği”. Beytulhikme An International Journal of Philosophy 11/3 (2021), 1221-1244.
• Yörükoğlu, Atalay. Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunlar. İstanbul: Özgür Yayınları, 14. Baskı, 2012.