Medinetü’l-Fâzıla Ekseninde Devlet/Utopia Toplum Tasarısı

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 405 - 429, 30.06.2024

Rukiye Karabulut , Kemal Göz

https://doi.org/10.17859/pauifd.1440309

Öz

Hakikatte var olmayan (Antik Yunancada) “ou” ve şehir, mekân anlamında ‘‘topos‘’ sözcüklerinin birleşiminden meydana gelmekle birlikte, ‘iyi’ manasında ‘eu’ ile “o yer” manasında “topos’un” birleşiminden meydana gelen ‘iyi yer’ anlamında “eutopia” sözcüğüne de atıfta bulunulmaktadır”. Utopia, kelimesini literatüre kazandıran More’un eseri birçok filozofun düşünce dünyasına götürmüştür. Başta Platon’un Devlet eserine götürmüştür. Platon’un meşhur kitabı Thomas More’u etkilemekle birlikte kendisinden sonra gelen birçok düşünürü de etkilemiştir. İslâm medeniyetinde bu ideal düzene örnek başta el-Medinetü’l-Fâzıla eseri filozof Fârâbî’nin edebi ve siyasi kavramlar olarak günümüze ulaşmıştır.
Yeni bir mekân hayaliyle yola çıkan bu idealist eserlerde başlangıç noktası adâlet, ideal bir devlet ve toplum düşüncesi ile elde bulunmayan şeylerin bir betimlemesi yapılmaktadır. Reformist bakış açısı ile düşünürün dönemine farkında olarak yeniliğe yüzünü çevirmiş olması Devlet’in ütopyalar için biri, alışılagelmiş yaşam şartlarından daha güzelini gördüğü zaman bunu kabul etmeyebilir. Çünkü güneşi ilk defa görmüş biri ışığa çok zor çıkar ve çıkınca uzun süre güneşe alışmakta zorluk çeker.

Anahtar Kelimeler

Devlet, Ütopya, Ahlâk, Adâlet, Şehir.

Etik Beyan

Etik kurul raporuna gerek yoktur.

Teşekkür

Bütün çalışma sürecimde desteğini ve her türlü ilmini bizden esirgemeyen Saygıdeğer Kemal Göz Hocamıza şükranlarımı sunuyorum.

Kaynakça

• Aktan, E. Ö. Aktuğlu. “İdeal ve Ütopik Kent Modellerine Ulaşım Bağlamında Biçimsel Yaklaşımlar”. İdealkent 3/5 (31 Ocak 2012), 68-103.
• Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi Araştırma. Ankara: Pegem Yayıncılık, 34. Basım, 2021.
• Altunoğlu, Mustafa vd. (ed.). “Kent Ütopyaları”. İdealkent 5 (Ocak 2012), 239.
• Arslan, Seyfettin. “Eğitim ve Etik”. Journal of Turkish Studies 10/7 (17 Ekim 2015), 111-124. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8228
• Aydın, Mehmet. “Fârâbî’nin Siyasi Düşüncesinde Sa’âdet Kavramı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/1-4 (01 Temmuz 1976), 303-316.
• Bouchet, Thomas - Picot, Antoine. Ütopyalar Sözlüğü. çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: Sel Yayıncılık, 1. Basım, 2003.
• Campanella, Tommaso. Güneş Ülkesi. çev. Uğur Gülsün. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları, 2. Basım, 2019.
• Çağrıcı, Mustafa. “Adâlet”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 1/341-343. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Detienne, Marcel. Arkaik Yunan’da Hakikatın Efendileri. çev. Adem Beyaz. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 1. Basım, 2012.
• Durak, Nejdet. Aristoteles ve Fârâbî’de Etik. Denizli: Fakülte Kitapevi, 1. Basım, 2009. Eflatun. Devlet. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Erdem, Hüsamettin. İlkçağ Felsefesi Tarihi. Kişisel Yayınları, 2000.
• Fârâbî. El-Medinetü’l- Fâzıla Tanrı Âlem İnsan. çev. Yaşar Aydınlı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 1. Basım, 2018.
• Fârâbî. Fusulü’l Medeni. çev. Hanifi Özcan. İzmir: İlahiyat Vakfı Yayınları, 1. Basım, 1987.
• “Fârâbî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 12/145-162. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1995.
• Foster, M. B. “On Plato’s Conception of Justice in the Republic”. Oxford University Press 1/3 (Nisan 1951), 206-217. https://doi.org/10.2307/2217247
• Garaudy, Roger. İnsanlığın Medeniyet Destanı. çev. Cemal Aydın. İstanbul: Timaş Yayınları, 18. Basım, 2019.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed el-. Her Durumda Adâletli Olma. İstanbul: Ehil Yayınları, 2017.
• Gencavî, Nizâmî. İskendernâme Şerefnâme. çev. Nimet Yıldırım. 1 Cilt. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2022.
• Göz, Kemal. Çevre Bilincimiz (Çevre Felsefi, Çevre Ahlâkı ve Çevre Eğitimi Bağlamında). Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2019.
• Göz, Kemal. Erdemli Ol! Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2020.
• Göz, Kemal. İslâm Felsefesinde Ahlâkın Temel Paradigmaları. Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2016.
• Göz, Kemal. İslâm’da Ve Milletlerarası Belgelerde Hürriyetler. İstanbul: Aysu Ofset, 1. Basım, 2006.
• Göz, Kemal. Mehmed Fevzi Efendi ve Hadâik-i Hamîdiyye Risalesi. Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2022.
• Göz, Kemal vd. (ed.). Şehir ve Erdem. Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2017.
• Göz, Kemal - Hüseyin Akyüz (ed.). Din Ahlâk Dengesi. Ankara: Gazi Kitapevi, 1. Basım, 2020.
• Göz, Kemal - Türkan, Mustafa. Medeniyet İnsan Ve Din. Ankara: Fcr Yayın, 1. Basım, 2018.
• Haldun, İbn-i. Mukaddime (Tek Cilt). ed. Süleyman Uludağ. 2 Cilt. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1. Basım, 2018.
• Haydar, Gülzar. Şehirlerin Ruhu. çev. Gürkan Sekmen. İstanbul: İnsan Yayınları, 1. Basım, 1991.
• Jacob Fugger the Rich: Merchant and Banker of Augsburg, 1459-1525 : Strieder, Jacob. Kessinger Publishing, 2010.
• Jean-Jacques Rousseau. Toplumsal Mukavele (Toplum Sözleşmesi). çev. Vedat Günyol. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 27. Basım, 2017.
• Kara, İsmail - Gündoğdu, Rabia K. Ahmet Hamdi Akseki Hayatı Eseleri Mücadelesi. 2 Cilt. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 2. Basım, 2019.
• Kayalı, Ahmet. Platon’un Toplumsal Sınıfları Üzerine Bir İnceleme. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe, 2019. http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.12692.01924
• Kaypak, Şafak. “Bilgi Toplumu Olma Yolunda Kentsel Değişim Ve Bilgi Kentleri”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi 6/1 (01 Haziran 2011), 14.
• Kolektif. Fârâbî (el-Muallimu’s-Sânî). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1. Basım, 2018.
• Kumar, Krishan. Ütopyacılık. çev. Ali Somel. İstanbul: İmge Kitabevi, 1. Basım, 2005.
• Kur’an-ı Kerim Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 12. Basım, 2011.
• LeGates, Richard T. - Frederic Stout (ed.). Şehir Okuyucusu. Leiden ; Boston: Taylor & Francis Ltd, 6. Basım, 2015.
• Mannhei̇m, Karl. İdeoloji Ve Ütopya. çev. Mehmet Okyavuz. Ankara: Nika Yayınevi, 2016.
• Miskeveyh, İbn. Ahlâk Eğitimi / Tehzîbu’l-Ahlâk. çev. Abdulkadir Şener vd. İstanbul: Büyüyenay, 2. Basım, 2017.
• Montesquieu. Kanunların Ruhu Üzerine. çev. Berna Günen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Basım, 2017.
• More, Thomas. Utopia. Ankara: Akılçelen Kitaplar, 2. Basım, 2019.
• More, Thomas. Ütopya. Ankara: Akılçelen Kitaplar, 2. Basım, 2019.
• Murad Omay. “Ütopya Üzerine Genel Bir İnceleme”. İstanbul University Journal of Sociology 3/18 (2009), 1-14.
• Mutluel, Osman. “İslâm Düşüncesinde Ahlâkî Bir Kavram Olarak ‘Ortayol’”. Abant Sosyal Bilimler Dergisi 12/12 (2012), 239-253.
• Mutluel, Osman. İslâm’da Felsefi Düşüncenin Kısa Tarihi. Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2021.
• Mutluel, Osman. Mutlu Ol! Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2020.
• Mutluel, Osman. Orta Yolda Ol! Fecr Yayınevi, 2020.
• Önder, Mustafa. “Fârâbî, Birunî ve İbn-i Sinâ’da Eğitim ve Eğitim Yöntemleri”, 24 Mart 2018.
• Platon. Devlet. çev. Sabahattin Eyüboğlu - M. Ali Cimcoz. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Basım, 2006.
• Platon. Şölen. ed. Eyüp Çoraklı. İstanbul: Alfa Yayınları, 3. Basım, 2014.
• Platon. Yasalar. çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 1. Basım, 2021.
• Platon(Eflatun). Devlet (Ciltsiz). çev. Sabahattin Eyüboğlu - M. Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Basım, 2019.
• Rosen, Stanley. Plato’s Republic: A Study: Rosen, Stanley: London: Yale University, 1. Basım, 2008.
• Rousseau, J. J. Toplumsal Sözleşme - Jean-Jacques Rousseau. çev. Vedat Günyol. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 27. Basım, 2006.
• Saruhan Emeti. Türkiye’de Din Algısı. İstanbul: Pınar Yayınları, 2018.
• Saruhan, Müfi̇t Seli̇m. “Erdemlerin Erdemi: Adâlet”. Adam Akademi 5/1 (01 Haziran 2015), 1-12.
• Saruhan, Müfit Selim. Özgür Ol! Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2019.
• Saruhan, Müfit Selim. Var Ol! Ankara: Fecr Yayınevi, 1. Basım, 2020.
• Strieder, Jacob. Jacob Fugger the Rich: Merchant and Banker of Augsburg, 1459-1525. Germany: Praeger, 2. Basım, 1984.
• Tûsî, Nasiruddin. Ahlâk-ı Nâsırî. çev. Anar Gafarov - Zaur Şükürov. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2013.
• Yatağan, Sude - Uçar, Alper. “Ütopya Karşılaştırmaları: Platon’un Devleti & More’un Ütopyası”. Tuiç Akademi. 19 Mayıs 2021
• Yazıcı, Mehmet. “Değerler ve Toplumsal Yapıda Sosyal Değerlerin Yeri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24/1 (31 Ocak 2016), 209-223. Yüksel, Ülkü Duman. “Antikçağ’dan Günümüze Kent Ütopyaları”. İdealkent 3/5 (31 Ocak 2012), 8-37.