DENİZLİ DOKUMALARININ KÜLTÜREL MİRAS ve COĞRAFİ İŞARETLEME BAKIMINDAN ÖNEMİ

Yıl 2019, Sayı: 37, 43 - 51, 24.10.2019

Ayşem Yanar , Zeynep Erdoğan

Öz

Anadolu’da tarihi en eskiye dayanan
uğraşılardan biri olan dokumacılık içerdiği geleneksel bilgi, kullanılan teknik,
yöresel motif gibi özellikleriyle somut ve somut olmayan kültürel miras öğesidir.
Geleneksel dokumaların çeşitliliği fazla olsa da günümüz koşullarında
üretimlerinde gözle görülür bir azalma yaşanmaktadır. Bazı dokumalar artık
dokunmamakta ve müzelerde yerini almakta, bazılarının ise az da olsa otantik
ürün olmaları sebebiyle üretimleri yapılmakta ancak kullanım alanlarında
değişiklik göstermektedir. Sayıları hızla azalan yöresel dokumalar somut
olmayan kültürel miras bağlamında koruma altına alınmakta ve coğrafi işaret
uygulamalarında da kullanılarak tescillenmektedir. Bu dokumalar arasında Buldan
bezi coğrafi işaret tescilini alarak belgelenmiş, sürdürülebilirliği adına
hakkında bilimsel çalışmaların yürütüldüğü yöresel bir dokumadır.

Bu bildiride, Denizli’nin life bağlı el
sanatları ürünleri, Buldan bezinin coğrafi işaret tescili, Ankara Üniversitesi
Ziraat Fakültesinde yürütülmüş Denizli dokumacılığı hakkında tezlere ilişkin
bilgiler yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel miras, coğrafi işaret, geleneksel dokuma

Kaynakça

• Anonim (1989). Türk El Sanatları Araştırma Raporu. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 158 s.
• Atalayer, G. (1980). Buldan dokumaları. Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu. (Yayımlanmamış Yeterlik Tezi).
• Ateşok, E. A. (2005). Babadağ dokumacılığı ve ilçede üretilen düz dokumaların bazı özellikleri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi (El Sanatları) Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aytaç, V. (1970). Denizli İli Köylerinde Köy Sanatları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi (Bitirme Tezi).Başkaya, H. (1958). Babadağ Dokumacılığı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi (Bitirme Tezi).
• Cillov, H. (1949). Denizli El Dokumacılığı Sanayi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İktisat ve Neşriyat Enstitüsü No: 10. İsmail Akgün Matbaası, İstanbul.
• Erdoğan, Z. (1996). Buldan Dokumacılığı Ve İlçede Üretilen Dokumaların Bazı Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi (Köy El Sanatları) Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Ertuğrul, İ., Utkun, E. (2009). Buldan Tekstil Sanayinin Gelişimi ve Envanter Araştırması. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Eşberk, T. (1939). Türkiye’de Köylü El Sanatlarının Mahiyeti Ve Ehemmiyeti. Yüksek Ziraat Enstitüsü Çalışmalarından Sayı:44. Recep Ulusoğlu Matbaası, Ankara, 146+79 s.
• Faroqhi, S. (2004). Osmanlı dünyasında üretmek, pazarlamak, yaşamak. Yapı Kredi Yayınları 1904 Tarih-21 Toplumsal Tarih Araştırmaları Dizisi: 10. Acar Matbaacılık, İstanbul.http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/F163507F-8488-4DF7-8C49- 63F4D9521FDD.pdf Erişim Tarihi: 06.04.2018.
• Karavar, G. (2017). “Halı ve düz dokumaların koruma uygulamalarında belgelemenin önemi ve tasarımcının rolü”. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, sayı:17,s;103-109.
• Önlü, N. (2016). “Nikfer bezi, geçmişten günümüze durum analizi, geliştirilip yaşatılmasına yönelik çözüm önerileri”. 7. Uluslararası İstanbul Tekstil Konferansı. Bildiriler kitabı, 1-13.
• Özdemir, E. K. (2012). “Tekstilde endüstrileşmenin yöresel dokuma kumaş üretimine etkileri: Denizli (Buldan-Tavas)”. 1. Uluslararası Moda ve Tekstil Tasarımı Sempozyumu. s;137-140.
• Marangoz, M., Akyıldız, M. (2006). “Doğal ve kültürel mirasın korunması açısından coğrafi işaretlerin önemi ve Buldan Bezi örneği”. Buldan Sempozyumu, s; 285-297.
• Öz, S.(1953).Buldan’da el sanatları ve dokumacılığın son zamanlardaki inkişafı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi (Bitirme Tezi). Öztürk, F., Çoruh, E.(2013). “An application concerning utility of Buldan weaves in fashion industry”. [Buldan Dokumalarının Moda Endüstrisinde Kullanılabilirliğine Yönelik Bir Uygulama]. Journal of Textile and Engineer. (20)91, p;27-34.Quataert, D. (1993). Ottoman manufacturing the age of the industrial revolution. Cambridge University Press.
• Uysal, B. Ö., Atalayer, G. A. (2017). “Tekstilde Malzemenin Işıkla İlişkisi Üzerine Deneysel Bir Yaklaşım: ‘7 Kumaş, 7 Yüz, 14 el ile Anadolu’ya Dokunmak”. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi,sayı:17, 77-86.
• Sarı, H. K. (2017a). “El halı dokuyucularının kullandıkları ekipmanlar ve dokuma kaynaklı bedensel rahatsızlıklar”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5(ÖS:Ergonomi 2016), 301-308.
• Sarı, H. K. (2017b). “Denizli Kocadere köyünde bulunan el dokuma heybeler üzerine bir araştırma”. V. Uluslararası Halk Kültürü ve Sanat Etkinlikleri Sempozyumu. Kazan, Ankara.
• Uğurlu, A., Uğurlu, S.S.(2006). “Yörenin kültürel kimliği olarak Buldan Bezi”. Buldan Sempozyumu, s;275-280.
• Utkun, E., Gündoğan, M. A. (2014). “Buldan Dokumalarının Kullanım Alanının Arttırılmasına Yönelik Bir Uygulama Çalışması”. Electronic Journal of Vocational Colleges.s;73-78.