AMERİKAN BOARD KAYITLARINA GÖRE BANDIRMA’DA BİR MİSYONERLİK TECRÜBESİ (1844-1882)

Yıl 2020, Sayı: 39, 161 - 177, 14.04.2020

Muhsin Önal

https://doi.org/10.30794/pausbed.659735

Öz

Anadolu’da misyonerlik faaliyetleri yürüten Amerikan Board Teşkilatına mensup misyonerlerin Bandırma’ya ulaştıkları tarih 1844’tür. Onlar bölgede Katoliklerin tahakkümünü kırıp gerçek manada Hıristiyanlığa daha doğru bir ifadeyle Protestanlığa teveccüh gösteren bir cemaat teşkil etmek için uğraş vermişlerdir. Bu hedefe ulaşabilmek için bölgede bir kilise kurmuşlar ve eğitim öğretim faaliyetlerinde bulunmuşlardır. Bu çabalar neticesinde kısmi olarak başarı elde etmişseler de nihai anlamda hüsrana uğramışlar ve beklentilerinin çok altında bir ilgiyle karşılaşmışlardır. Bölgede kalıcı bir cemaat oluşturma konusunda da herhangi bir başarı söz konusu değildir. Öte yandan cemaate üye olanların sayısı hiçbir dönemde yirmili rakamların üzerine çıkamamıştır. Bu çalışmada misyonerlerin bahsi geçen kasabada var olabilmek için verdikleri mücadele ve hedefe ulaşmak için kullanılan vasıtalardan bahsedilmiştir. Yıl aralığı olarak 1844-1882 tarihleri seçilmiştir. Zira misyonerlerin kasabada en etkin oldukları süreç bu döneme tekabül etmektedir. Çalışma bizzat Anadolu’da en etkili ve kalıcı sonuçları elde etmeyi başaran misyonerlik örgütü Amerikan Board Teşkilatının arşiv kayıtlarına dayalı olarak hazırlanmıştır. Tahlil ve tetkik yöntemi kullanılarak belgeler taranmış ve Protestan misyonerlerin faaliyetleri ve bakış açısı değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Misyoner, Misyonerlik, Protestan, Amerikan Board, Bandırma

Kaynakça

• American Board Commission (1819). “Mission to Jerusalem”, The Panoplist Missionary Herald, 15/2, 90-92.
• American Board Commission (1836). “Broosa-Annual Report: Asia Minor” Missionary Herald, 32/5, 7-8.
• American Board Commission (1859). “Outstations-Northern Armenians”, Reports of the American Board, 49/1, 48-55.
• American Board Commission (1864). “Broosa”, Missionary Herald, 60/5, 266.
• American Board Commission (1865). “Western Turkey”, Reports of the American Board, 55/1, 71-73.
• American Board Commission (1880). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-14
• American Board Commission (1880). “Broosa”, Reports of the American Board, 70/1, 43-44.
• American Board Commission (1910). Condensed Sketch of the Missions of the American Board in Asiatic Turkey, Board Press, Boston.
• Baldwin T. (1881). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-9.
• Bartlett, S. C. (1876). Historical Sketch of the Missions of the American Board in India and Ceylon, Board Press, Boston.
• Bosch, D. J. (1993). Transforming Mission: Paradigm Shifts in Theology of Mission, 2. Baskı, Orbis Books, Maryknoll.
• Doğan, M. A. (2013). American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM) and “Nominal Christians”: Elias Riggs (1810-1901) and American Missionary Activities in the Ottoman Empire. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Utah Üniversitesi.
• Donahoo, W. D. (1977). The Missionary Expression of American Evangelical Social Beliefs. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). John Hopkins Üniversitesi.
• Dwight, H. G. O. (1854). Christianity in Turkey: A Narrative of the Protestant Reformation in the Armenian Church, James Nisbet and Co., Londra.
• Goodell, W. (1833). “Approach to Broosa”, Missionary Herald, 29/5, 153-157.
• Greene, J. K. (1863). “Letter from Mr. Greene, October 1, 1862”, Missionary Herald, 59/1, 17-18.
• Greene, J. K. (1864). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-12.
• Greene, J. K. (1865). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-13.
• Greene, J. K. (1866). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-9.
• Hamlin, C. (1860). “Visit to Bandurma”, Missionary Herald, 56/1, 14-15.
• Önal, M. (2013). “Amerikan Board Kayıtlarına Göre Bursa’da Papaz Dövüşü: Amerikalı Misyonerlerle Yerli Ruhban Sınıfının İktidar Mücadelesi (1832-1860)” Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 25, Sayı 25, Bursa, 307-327.
• Önal, M. (2019). Türkiye’de Amerikalı Protestan Misyonerlerin Faaliyetleri Çerçevesinde Ankara, İstanos, Muratça (1862-1885). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Peabody, A. P. (1862). American Board of Commissioners for Foreign Missions, 5. Baskı, Board Press, Boston.
• Richardson, S. (1868). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-19.
• Richardson, S. (1869). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-16.
• Richardson, S. (1872). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-14.
• Richardson, S. (1873). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-12.
• Richardson, S. (1874). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-7.
• Richardson S. (1874). “Famine, Fire, and Persecution”, Missionary Herald, 70/5, 389-390.
• Richardson, S. (1875). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-12.
• Richardson, S. (1877). “Items from the Missions”, Missionary Herald, 73/2, 144-146.
• Schneider, B. (1844). “Bandurma-Greeks-Armenians”, Missionary Herald, 40/4, 167-168.
• Schneider, B. (1857). “Out-stations”, Missionary Herald, 53/5, 283-284.
• Schneider, B. (1863). “Out-stations”, Missionary Herald, 59/3, 269-270.
• Schneider, B. (1870). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-17.
• Schneider, B. (1871). “Report of Broosa Station”, Papers of American Board Commission, 1-8.
• Strong, W. E. (1910). The Story of the American Board: An Account of the First Hundred Years of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, The Pilgrim Press, Boston.
• Yıldız, Ö. (2007). Türkiye’de Amerikan Protestan Misyonerlerinin Faaliyetleri Çerçevesinde Bursa Şubesi (İstasyonu) 1834-1928. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Yücel, İ. (2005). Kendi Belgeleri Işığında Amerikan Board’ın Osmanlı Ülkesindeki Teşkilatlanması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.