BİR JÖN TÜRK’ÜN GÖZÜYLE YAHUDİLER

Yıl 2021, Sayı: 43, 293 - 301, 23.03.2021

Murat Turna

https://doi.org/10.30794/pausbed.766457

Öz

Ebuzziya Tevfik, Jön Türkler diye adlandırılan ve 19. yüzyılda Osmanlı yönetimine muhalif olan, Batı yanlısı siyasi bir hareketin üyesidir. Aynı zamanda gazeteci kimliği ile kamuoyunu yönlendiren bir yazardır. Fikirlerinin geniş kitlelere ulaşmasında yayıncı olmasının payı büyüktür. Kendi adıyla anılan matbaası vasıtasıyla neşredilen “Millet-i İsrailiyye”, onun Yahudiler hakkındaki bilgi ve kanaatlerini paylaştığı bir eserdir. Kitap Yahudilerin tarihî ve dinî geçmişlerinin ana hatlarını sunar. Ayrıca yazarın perspektifinden Yahudilerin nasıl görülüp değerlendirildiğini anlamaya yarar. Sosyo-psikolojik yönleri göz önünde tutulursa, kamuoyunu şekillendiren fikirleriyle bir Jön Türk’ün, algıladığı ve Osmanlı toplumuna takdim ettiği Yahudi imajının önemli olduğu düşünülebilir.
Yazar, Yahudilere birkaç farklı açıdan yaklaşır. Onların kanun ve medeniyet anlayışlarına eğilir. Sosyo-ekonomik cephelerini ele alır. Üslubu ve başvurduğu örnekler, 19. yüzyıl Osmanlı toplumunda bir Jön Türk’ün, dinî ve millî cepheleri de olan her zamanın aktüeli olan bir konuya yaklaşım tarzını gösterir. Henüz Latin alfabesine aktarılmamış olan bu kitap, Yahudiler gibi ilgi uyandıran bir meselede, bir asır öncesinin aydın tutumu hakkında bilgi verir.

Anahtar Kelimeler

Ebuzziya Tevfik, Osmanlı, Yahudilik, Siyaset

Kaynakça

• Ebuzziya Tevfik. (1305). Millet-i İsrailiyye, Matbaa-i Ebuzziya.
• Ebuzziya Tevfik. (2006). Yeni Osmanlılar – İmparatorluğun Son Dönemindeki Genç Türkler, Pegasus Yayınları, İstanbul.
• Gür, Â. (1990). Ebuzziya Tevfik’in Hayatı, Dil, Edebiyat, Basın, Yayın ve Matbaacılığa Katkıları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gürkaynak, M. (2003). “Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi ve Yahudi Milleti”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9/2, 275 – 290.
• Hanioğlu, M. Ş. (2001). “Jön Türkler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 23, s. 584 – 587, İstanbul.
• Özkul, O ve Çomak, N. Uzun ve Hilal (2019). “Osmanlı Devleti’nde Yahudilik: Ebuzziya Tevfik’in Millet-i İsrailiye Kitabı”, Filistin Araştırmaları Dergisi, 5, 59 – 80.
• Tanpınar, A. H. (2003). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
• Yavuz, N. ve Kara A. (2019). “Bir Fikir ve Siyaset Adamı Olarak Ebuzziya Mehmed Tevfik Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir Çalışma”, Bellek – Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dergisi, 1/1, 45 – 52.
• Ziyad Ebuzziya. (1994). “Ebuzziyâ Mehmed Tevfik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 10, s. 374 - 378, İstanbul.