KARAR DESTEK SİSTEMLERİ VE İŞ ZEKÂSI UYGULAMALARININ İŞLETMELER AÇISINDAN ÖNEMİ: BİR LİTERATÜR ARAŞTIRMASI

Yıl 2021, Sayı: 44, 261 - 283, 23.05.2021

Murat Sucu

https://doi.org/10.30794/pausbed.649150

Öz

Bu çalışmanın amacı, yerli ve yabancı yazında konu olan karar destek sistemleri, iş zekâsı ve iş zekâsı bileşenlerini detaylı bir şekilde incelemek ve bir bütün olarak değerlendirmektir. Öncelikle çalışmamızın ilk aşamasında karar destek sistemleri, geniş bir literatür taraması yapılarak kavramsal olarak açıklanmıştır. Daha sonrasında karar destek sistemlerinin gelişimi ve konu ile ilgili yapılan akademik çalışmalar araştırılmış ve tablolar halinde sunulmuştur. Çalışmamızın ikinci kısmında ise, iş zekâsı kavramı ele alınmıştır. Yapılan literatür taraması sonucunda ortaya çıkan kavramsal tanımlamalara yer verilmiş ve kavramın Türkçeye “iş istihbaratı” olarak çevrildiği görülmüştür. Literatürden destek alınarak bu kavramın ve iş zekâsı kavramının açıklamaları yapılmıştır. Yine iş zekâsı sistemleri ile ilgili yapılan akademik çalışmalar, iş zekâsı sistemlerinin sektördeki kullanım durumları ele alınmıştır. Daha sonrasında iş zekâsı bileşenlerine detaylı bir şekilde yer verilmiştir. Bununla birlikte, iş zekâsı sistemlerinin işletmeler açısından; önemi, sistemin kurulum aşamaları ve iş zekâsı sistemi uygulamalarını etkileyen faktörler detaylı bir şekilde ele alınmıştır. İş zekâsı sistemlerini henüz kullanmayan işletmelere kılavuz olması adına, ülkemizde ve Dünyada kullanılan iş zekâsı sistemleri ve üretici firmalar araştırılmış, yerli ve yabancı üretici firmalar tablolar halinde sunulmuştur. Verilerin analizi için en çok tercih edilen Çevrimiçi Analitik Süreç (Online Analytical Processing-OLAP) sistemi de detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Araştırma sürecinde yerli ve yabancı literatür taranmış ve makalede gerekli görülen kısımlara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karar destek sistemleri, iş zekâsı, Çevrimiçi Analitik Süreç (Online Analytical Processing-OLAP

Kaynakça

• Akgül, E., Üstündağ, M.T. ve Tanrıverdi, M. (2018). “Perakende Sektöründe Kampanya Yönetimine Yönelik İş Zekâsı Uygulaması”, Gazi Akademik Yayıncılık. 4/1, 8-25.
• Alkanat, F. (2011). Hizmet Sektöründe Veri Analizi (İş Zekâsı) Ve Modellemesi, Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Anameriç, H. (2005). “Yönetim Bilgi Sistemlerinin Yönetim Fonksiyonları Üzerine Etkisi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 45/2, 25-43.
• Arslan, E. (2017). “ETL Nedir?”,https://medium.com/@elifarslan099/etl-nedir-ba5b073736a3.Arslan, V., Yılmaz, G. (2010). “Karar Destek Sistemlerinin Kullanimi İçin Uygun Bir Model Geliştirilmesi”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi. 4/4, 75-82.
• Baykal, A. (2006). “Veri Madenciliği Uygulama Alanları”, D.Ü.Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi.7, 95-107.
• Çelik, H.D. (2018). İşletmelerde Finansal Karar Destek Sistemleri, Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Çelik, L. (2006). Karar Destek Sistemlerinin Karar Verme Sürecindeki Rolü (Otomotiv Sektöründe Faaliyet Gösteren Bir İşletmede İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. İstanbul.
• Çerkez, H.S. (2003). Müşteri İlişkileri Yönetiminde İş Zekâsı Ve Veri Madenciliği Yöntemleri, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Çimen, Ü., Yüksel, H. (2018). “Medya Sektörü Bağlamında İş Zekâsı Kavramı Ve Önemi”, Tarih Okulu Dergisi. 11/37, 55-69.
• Dizman, H., Özen, E. (2017). “Küçük İşletmelerde Karar Destek Sistemlerinin Farkındalığı Üzerine Bir Araştırma: Yerel Bir Yaklaşım (Ege Bölgesi)”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2/3, 137-152.
• Dural, C. (2015). Karar Destek Sistemlerinde Kişiselleştirilmiş Karar Destek Sisteminin Önemi, Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Yönetim Bilişim Sistemleri Bilim Dalı. İstanbul.
• Emhan, A. (2007). “Karar Verme Süreci Ve Bu Süreçte Bilişim Sistemlerinin Kullanılması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 6/21, 212-224.
• Gündüz, D. (2015). İş Zekâsı Uygulamaları Ve Pazar Sepeti Analizi, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• İşli, D. (2009). Veri Ambari Ve Olap Teknolojilerinden Yararlanılarak Raporlama Aracı Gerçekleştirimi, Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Denizli.
• Karagül, A.A. (2006). Bilgi Yönetimi Sürecinde Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulamalarının Muhasebe Bilgi Sistemine Etkisi ve Bir Uygulama, Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• Koyuncugil, A.S., Özgülbaş, N. (2009). “Veri Madenciliği: Tıp ve Sağlık Hizmetlerinde Kullanımı ve Uygulamaları”, Bilişim Teknolojileri Dergisi. 2/2, 21-32.
• Köklü, K. (2018). “İş Analizi, İş Analistliği ve İş Zekâsı”, Lectio Socialis. 2/2, 121-142.
• Pazarçeviren, S.Y., Zor, Ü. ve Gürbüz, F. (2015). “İş Zekâsı: Kavramsal Çerçeve, Bileşenler ve İşleyiş”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 3/3, 75-91.
• Savaş, S., Topaloğlu, N. ve Yılmaz, M. (2012). “Veri Madenciliği ve Türkiye’deki Uygulama Örnekleri”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 11/21, 1-23.
• Seker, S.E. (2016). “İş Zekâsı (Business Intelligence)”, YBS Ansiklopedi. 3/1, 21-25.
• Şimşek, U.T. (2006). Veri Madenciliği ve Müşteri İlişkileri Yönetiminde (Crm) Bir Uygulama, Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dali Sayısal Yöntemler Bilim Dali. İstanbul.
• Tekin, Ö.A., Ethiyar, V.R. (2010). “Yönetimde Karar Verme: Batı Antalya Bölgesindeki Beş Yıldızlı OtellerdeÇalışan Farklı Departman Yöneticilerinin Karar Verme Stilleri Üzerine Bir Araştırma”, Journal of Yaşar University. 20/5, 3394‐3414.
• Yaldır, A., Taşer, M. (2016). “Hastane Bilgi Yönetim Sistemleri İçin Olap Yöntemleri İle Karar Destek Modülü Tasarımı ve Uygulaması”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 18/1, 153-171.
• Yıldız, O., Dağdeviren, M. ve Çetinyokuş, T. (2008). “İşgören Performansının Değerlendirilmesi İçin Bir Karar Destek Sistemi Ve Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 23/1, 239-248.