TWO CULTURES and TWO LEGENDARY MUSICIANS: BIOGRAPHIC FILM ANALYSIS with MÜSLÜM (2018) and BOHEMIAN RHAPSODY (2018) within the FRAMEWORK of the GENRE THEORY

Yıl 2023, Sayı: 56, 227 - 246, 22.05.2023

Nergiz Gündel

https://doi.org/10.30794/pausbed.1127961

Öz

In this study, fictional biographical films are discussed within the framework of genre theory in cinema. The main purpose of the study is to question how the life story of the subject is reconstructed in biographical films and to reveal the similarities and differences in the narratives of biographical films produced in different cultures. The study is a case study carried out with the qualitative analysis method. In the study, two films determined by purposive sampling were subjected to descriptive analysis within the framework of the selected themes. The films examined are Müslüm (2018), which is about the life story of Müslüm Gürses, who is known as the "Father" of arabesque music, and Bohemian Rhapsody (2018), which brings the life story of Freddie Mercury, the extraordinary soloist of the British rock band Queen, to the screen. It is observed that both films carry out the traditions of the biographical film genre. Along with the musical achievements in their careers, their family issues and private lives were also included in the narratives of both films. However, Bohemian Rhapsody presents a linear plot, while Müslüm structured the narration with back and forth jumps in between different points of time. In addition, Müslüm, by also featuring the childhood of the artist, covered a larger part of the life story of the subject, in comparison to Bohemian Rhapsody.

Anahtar Kelimeler

Genre theory, biographical film, biopic, Müslüm, Bohemian Rapsody, Müslüm Gürses, Freddie Mercury

İKİ KÜLTÜR ve İKİ EFSANE MÜZİSYEN: TÜR KURAMI ÇERÇEVESİNDE MÜSLÜM (2018) ve BOHEMIAN RHAPSODY (2018) ile BİYOGRAFİK FİLM ANALİZİ

Öz

Bu çalışmada, sinemada tür kuramı çerçevesinde kurmaca biyografik filmler ele alınmıştır. Çalışmanın temel amacı, biyografik filmlerde öznenin yaşam öyküsünün nasıl yeniden inşa edildiğini sorgulamak, farklı kültürlerde üretilen biyografik film anlatılarındaki benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koymaktır. Çalışma, niteliksel analiz yöntemiyle gerçekleştirilen bir durum çalışmasıdır. Çalışmada, amaçlı örneklem yoluyla seçilen iki film, belirlenen temalar çerçevesinde betimsel analize tabi tutulmuştur. İncelenen filmler, arabesk müziğin “Babası” olarak tanımlanan Müslüm Gürses’in hayat hikâyesini konu edinen Müslüm (2018) ile İngiliz rock grubu Queen’in sıradışı solisti Freddie Mercury’nin yaşam öyküsünü ekrana taşıyan Bohemian Rhapsody (2018) adlı yapımlardır. Görülmüştür ki her iki film de biyografik film türünün geleneklerini barındırmaktadır. Sanatçıların müzik kariyerlerindeki başarılarla birlikte, aile ve özel yaşamlarındaki konulara da her iki filmin anlatısında yer verilmiştir. Bununla birlikte Bohemian Rhapsody anlatısını doğrusal zamanda yapılandırmış, Müslüm ise zamanda geriye ve ileriye gidişlerle anlatı yapısını şekillendirmiştir. Ayrıca Müslüm, sanatçının çocukluk dönemini de konu alarak, Bohemian Rhapsody’e oranla bireyin yaşamının daha geniş bir kesimini hikâyeye dâhil etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tür kuramı, biyografik film, Müslüm, Bohemian Rhapsody, Müslüm Gürses, Freddie Mercury

Kaynakça

• Abisel, N. (1995). Popüler Sinema ve Türler, Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Altman, R. (1999). Film Genre, British Film Institute, London.
• Andrews, H. (2021, 15 July). “Reading the Biopic through Persona: A Comparison between Bohemian Rhapsody and Rocketman”, Comparative Cinema, 9(16): 10-30. https://doi.org/10.31009/cc.2021.v9.i16.02
• Babington, B. & Evans, P. W. (1985). Blue Skies and Silver Linings: Aspects of the Hollywood Musical, Manchester University Press, Manchester and New Hampshire.
• Biyografi. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurum Sözlükleri. Elde edilme tarihi: 21 Aralık 2022. https://sozluk.gov.tr/.
• Bohem. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurum Sözlükleri. Elde edilme tarihi: 04 Aralık 2021, https://sozluk.gov.tr/.
• Bordwell, D. ve Thompson, K. (2011). Film Sanatı: Bir Giriş. (Çev: E. Yılmaz ve A. Onat), De Ki Basım Yayım, Ankara.
• Brook, T. (2014, 29 July). “What is the Secret of a Good Biopic?” BBC Culture. Elde edilme tarihi: 29 Ocak 2022, https://www.bbc.com/culture/article/20140728-what-makes-a-good-biopic
• Caine, B. (2019). Biyografi ve Tarih. (Çev: M. Sözen), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul
• Cartmell, D. (2020). “The Hollywood Biopic of the Twentieth Century: A History”, A Companion to the Biopic, (Ed: D. Cartmell ve A. D. Polasek), (s. 89-102), WILEY-Blackwell, Hoboken.
• Cartmell, D. ve Polasek, A. D. (2020). “Introduction”, A Companion to the Biopic, (Ed: D. Cartmell ve A. D. Polasek), (s. 1-10), WILEY-Blackwell, Hoboken.
• Cheshire, E. (2015). Bio-Pics: a Life in Picture, Wallflower, London and New York.
• Creswell, J. W. (2019). Nitel Araştırmalar İçin 30 Temel Beceri, 2. Baskı, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Cumhuriyet. (2018, 22 Kasım). "Müslüm Filminin Senaryosu Gerçek Değil İddiasına Mustafa Uslu'dan Yanıt. Cumhuriyet Gazetesi, Elde edilme tarihi: 20 Nisan 2022, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/muslum-filminin-senaryosu-gercek-degil-iddiasina-mustafa-usludan-yanit-1148134
• Custen, G. F. (1992). Bio/Pics: How Hollywood Constructed Public History, Rutgers University Press, New Brunswick, N.J.
• Çetin, M. (2012). Biyografi Kitabı, Hiperlink, İstanbul.
• Dancyger, K. (2001). Global Scriptwriting, Taylor & Francis, USA, Woburn, MA.
• Desler, A. (2013). “History Without Royalty? Queen and the Strata of the Popular Music Canon”, Popular Music, 23(3), 385-405, doi:10.1017/S0261143013000287
• Freeman, T. S. ve Smith, D. L. (2019). “‘Movies That Exist Merely to Tell Entertaining Lies'?: Biography on Film”, Biography and History in Film, (Ed: T. S. Freeman ve D. L. Smith), Palgrave Macmillan, Cambridge, UK.
• Fuster, J. (2021, 25 March). “11 Highest-Grossing Music Biopics, From Tupac’s ‘All Eyez on Me’ to Elton John’s ‘Rocketman’ (Photos)”, The Wrap, Elde edilme tarihi: (23 Ocak 2022), https://www.thewrap.com/music-biopics-top-gross-tupac-bohemian-rhapsody-rocketman/
• Gawthorpe, A. (2013). Biyografi ve Anı Yazarlığı. (Çev: Z. H. Akman), Optimist Yayım, İstanbul. Geçmiş. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurum Sözlükleri. Elde edilme tarihi: 21 Aralık 2022. https://sozluk.gov.tr/.
• Gledhill, C. (2019). “Tür Kavramını Yeniden Düşünmek”, Sinema: Tarih-Kuram-Eleştiri, (Ed: S. Büker ve Y. Topçu), (Çev: H. Akbulut), s. 321-358, İthaki, İstanbul.
• Goldstein, P. (1991, 17 Mart). “Ray Manzarek Slams ‘The Doors’”, Los Angeles Times, Elde edilme tarihi: 1 Şubat 2022, https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-03-17-ca-544-story.html
• Greene, A. (2018, 1 November). “Fact-Checking the Queen Biopic, ‘Bohemian Rhapsody’”. Rolling Stone, Elde edilme tarihi: 22 Nisan 2022, https://www.rollingstone.com/music/music-news/freddie-mercury-queen-biopic-bohemian-rhapsody-movie-fact-check-746195/
• Heilbrun, C. G. (1993). “Is Biography Fiction”, Soundings: An Interdisciplinary Journal, 76(2/3), 295-304. https://www.jstor.org/stable/41179215?seq=1
• Işık, C. ve Erol Işık, N. (2013). Müslüm Gürses ve Arabesk: Kültürel Dünyamızı Anlamak, FERFİR, İstanbul.
• Kegan, D. (2006). “Muhammad Goes to Hollywood: Michael Mann’s Ali as Biopic”, The Journal of Popular Culture, 39(3). https://doi.org/10.1111/j.1540-5931.2006.00255.x
• Kuckartz, U. (2014). Qualitative Text Analysis: A Guide to Methods, Practice and Using Software. Sage Publications, London.
• Lloyd, J. ve Mitchinson, J. (2017). Nasıl Bilirdiniz?: Tarihsel Şahsiyetlerin Sıradışı Özellikleri, Alfa, İstanbul.
• Marshall L. ve Kongsgaard, I. (2012). “Representing Popular Music Stardom on Screen: The Popular Music Biopic”, Celebrity Studies, 3:3, 346-361 https://doi.org/10.1080/19392397.2012.679455
• MasterClass. (2022, 25, February). “Guide to Biopics: 3 Characteristics of Biographical Films”, MasterClass.com, Elde edilme tarihi: 11 Nisan 2022, https://www.masterclass.com/articles/what-is-a-biopic#what-is-a-biopic
• McKee, R. (2011). Öykü: Senaryo Yazımının Özü, Yapısı, Tarzı ve İlkeleri. (Çev: N. Yılmaz, E. Yılmaz ve F. Kınalı), Plato Film Yayınları, İstanbul.
• Mujica, B. (2016). “Going For The Subjective: One Way to Write Biographical Fiction”, a/b: Auto/Biography Studies, 31(1), 11-20. https://doi.org/10.1080/08989575.2015.1083217
• Nadel, I. B. (1987, Fall). “Narrative and the Popularity of Biography”, Mosaic: An Interdisciplinary Critical Journal, 20(4), 131-141, https://www.jstor.org/stable/24777653?seq=1
• Neale, S. (2005). Genre and Hollywood. Routledge, New York.
• Neale, S. (2018). “Türe İlişkin Sorular”, Edebiyatta, Sinemada, Televizyonda Tür Kuramı: Temel Metinler, (Ed: J. Ö. Dirlikyapan), s. 108-146, Doğu Batı, Ankara.
• Öz geçmiş. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurum Sözlükleri. Elde edilme tarihi: 21 Aralık 2022. https://sozluk.gov.tr/.
• Özbek, M. (1994). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
• Pomerance, M. (2016). “Empty Words: Houdini and Houdini. W. H. Epstein, & R. B. Palmer”, Invented Lives, Imagined Communities: The Biopic and American National Identity, (s. 25-48), State University of New York, Albany, NY.
• Rose, S. (2018, October 15). “Is this the real life? Why ‘official’ biopics skip the scandal and keep it safe”, The Guardian, Elde edilme tarihi: (23 Ocak 2022), https://www.theguardian.com/film/2018/oct/15/bohemian-rhapsody-rocketman-why-official-biopics-skip-the-scandal-and-keep-it-safe
• Rosenstone, R. A. (1995). Vision of The Past: The Challenge of Film to Our Idea of History, Harvard University Press, Massachusetts.
• Rosenstone, R. A. (2012). History on Film / Film on History. 2nd. Ed., Routledge, London and New York.
• Schatz, T. (1981). Hollywood Genres: Formulas, Filmmaking and the Studio System, Random House, New York.
• Scott, A. O. (2018, 20, October). “Bohemian Rhapsody Review: Another One Bites the Dust”, The New York Times. Elde edilme tarihi: 4 Mart 2008, https://www.nytimes.com/2018/10/30/movies/bohemian-rhapsody-review.html
• Singer, B. (Yönetmen). (2018). Bohemian Rhapsody [Sinema Filmi], 20th Century Studios, ABD.
• Starr, L. & Waterman, C. (2006). American Popular Music: The Rock Years, Oxford University Press, New York.
• Stutterheim, K. (2019). Modern Film Dramaturgy: An Introduction, Peter Lang, Berlin.
• Synder, B. (2018). O Kediyi Kurtar: Senaryo Yazarken İhtiyaç Duyacağınız O Kitap! (Çev: E. Avşar), Hep Kitap, İstanbul.
• Tarih. (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurum Sözlükleri. Elde edilme tarihi: 21 Aralık 2022. https://sozluk.gov.tr/.
• Taşdelen, V. (2006, Güz). “Biyografi: Ötekine Yolculuk”, Milli Eğitim (172), 8-16.
• Taydaş, O. & Sert, H. (2021). Bir Popüler Kültür Ögesi Olarak Arabesk Müziğin Çevreden Merkeze Yolculuğu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (45), 210-222.
• Tekelioğlu, O. (2006). Pop Yazılar: Varoşlardan Merkeze Yürüyen “Halk Zevki”, Telos Yayıncılık, İstanbul.
• Tibbetts, J. C. (2005). Composers in the Movies: Studies in Musical Biography. Yale University Press, New Haven, London.
• Ulkay, C. ve Kırvavaç, K. H. (Yönetmenler). (2018). Müslüm [Sinema Filmi], Dijital Sanatlar, Türkiye.
• Ünlü, A. (2015). Biyografi ve Biyografik Dram. NotaBene Yayınları, Ankara.
• Vidal, B. (2014). “Introduction: The Biopic and Its Critical Contexts”, The Biopic and Contemporary Film Culture (Ed: T. Brown ve B. Vidal), s. 1-32, Taylor & Francis, New York.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.