TÜRKİYE’DE PARASAL AKTARIM MEKANİZMASININ İŞLEYİŞİ VE ETKİNLİĞİ

Yıl 2023, Sayı: 57, 385 - 401, 18.07.2023

Nagehan Keskin , Deniz Akkaya

https://doi.org/10.30794/pausbed.1258521

Öz

Parasal aktarım mekanizması, merkez bankaları tarafından uygulanan para politikasının üretim düzeyi ve enflasyonu hangi kanallarla ve ne boyutta etkilediğini göstermektedir. Temelde, geleneksel faiz oranı kanalı ile işleyen ve zaman içinde döviz kuru, kredi, varlık fiyatları ve beklentiler kanallarının da dâhil edildiği parasal aktarım mekanizması, anlaşılması oldukça güç ve karmaşık bir yapıdır. Merkez bankaları tarafından etkin bir para politikasının uygulanabilmesi ve bu politika çerçevesinde uygun araç setinin belirlenebilmesi açısından, söz konusu karmaşık yapının en iyi şekilde anlaşılması önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de 2007:10-2022:06 döneminde, parasal aktarım mekanizması kanallarından faiz oranı, kredi, döviz kuru ve varlık fiyatları kanallarının işleyişi ve bu kanallardan hangisi veya hangilerinin daha etkin olduğu, Diebold Yılmaz (2012) Yayılma Analizi yöntemi ile incelenmiştir. Elde edilen bulgular, üretim üzerinde kredi kanalının, enflasyon üzerinde ise döviz kuru kanalının etkisinin daha büyük olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Parasal Aktarım Meknizması, Para Politikası, Türkiye, Diebold-Yılmaz (2012) Yayılma Analizi

FUNCTIONING AND EFFECTIVENESS OF MONETARY TRANSMISSION MECHANISM IN TÜRKİYE

Öz

The monetary transmission mechanism shows through which channels and to what extent the monetary policy implemented by the central banks affects the production level and inflation. Fundamentally, the monetary transmission mechanism, which operates through the traditional interest rate channel and includes the exchange rate, credit, asset prices and expectations channels over time, is a rather difficult and complex structure to understand. In order for central banks to implement an effective monetary policy and to determine the appropriate set of tools within the framework of this policy, it is important to understand this complex structure in the best way possible. In this study, the functioning of the channels of interest rate, credit, exchange rate and asset prices, which are among the channels of monetary transmission mechanism, and which of these channels are more effective in the period 2007:10-2022:06 in Turkey, were examined using the Diebold-Yılmaz (2012) Spillover Analysis method. Analysis findings show that the effect of the credit channel on production and the exchange rate channel on inflation is greater.

Anahtar Kelimeler

Monetary Transmission Mechanism, Monetary Policy, Türkiye, Diebold-Yilmaz (2012) Spillover Analysis

Kaynakça

• Alternatif Yatırım A.Ş. (2009). “31 Aralık 2009 İtibarıyla Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu”, https://www.kap.org.tr/tr/ek-indir/33E8343674B9023CE0530A4A622B5826 (Elde edilme tarihi: 10 Ekim 2022).
• Arslan, G. (2019). "Varlık Fiyatları Kanalı İçerisinde Hisse Senedi Kanalının İşleyişi: Türkiye Uygulaması". Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 205-224.
• Bayramoglu, A. ve Allen, L. (2017). "Inflation Dynamics and Monetary Transmission in Turkey in the Targeting Regime". Journal of Reviews on Global Economics, 6, 1-14.
• Bernanke, B. S. ve Gertler, M. (1995). "Inside the Black Box: The Credit Channel of Monetary Policy Transmission". Journal of Economic Perspectives, 9(4), 27-48.
• Bernanke, B. S., Boivin, J. ve Eliazs, P. (2005). "Measuring The Effects of Monetary Policy: A Factor-Augmented Vector Autoregressive (FAVAR) Aproach". NBER Working Paper, No. 10220, https://www.nber.org/system/files/working_papers/w10220/w10220.pdf (Elde edilme tarihi: 5 Ağustos 2022).
• Bernanke, B. ve Blinder, A. S. (1992). "The Federal Funds Rate and the Channels of Monetary Transmission". The American Economic Review, 82(4), 901-921.
• Büyükakın, F., Cengiz, V. ve Türk, A. (2009). "Parasal Aktarım Mekanizması: Türkiye’de Döviz Kuru Kanalının VAR Analizi". Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 171-198.
• Camarero, M., Ordónez, J. ve Tamarit, C. R. (2002). "Monetary Transmission in Spain: A Structural Cointegrated VAR Approach". Applied Economics, 34(17), 2201-2212.
• Cambazoğlu, B. ve Karaalp, H. S. (2012). "Parasal Aktarım Mekanizması Döviz Kuru Kanalı: Türkiye Örneği". Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(2), 53-66.
• Cengiz, V. (2009). "Parasal Aktarım Mekanizması İşleyişi ve Ampirik Bulgular". Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 33, 225-247.
• Çevik, S. ve Teksöz, K. (2012). "Lost in Transmission? The Effectiveness of Monetary Policy Transmission Channels in the GCC Countries". IMF Working Paper, No. 191, https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2012/wp12191.pdf (Elde edilme tarihi: 14 Eylül 2022).
• Diebold, F. X. ve Yılmaz, K. (2009). "Measuring Financial Asset Return and Volatility Spillovers, With Application to Global Equity Markets". The Economic Journal, 119(534), 158-171.
• Diebold, F. X. ve Yılmaz, K. (2012). "Better To Give Than To Receive: Predictive Directional Measurement of Volatility Spillovers". International Journal of Forecasting, 28(1), 1-57.
• Doğan, B. (2012). "Geleneksel Aktarım Mekanizması: Türkiye Örneği". Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 211-220.
• Ganiyev, C., Atabaev, N. ve Sulaymanova, B. (2014). "Kırgızistan’da Parasal Aktarım Mekanizmalarının VAR Analizi". Manas Journal of Social Studies, 3(1), 19-42.
• Gedikli, A. (2017). "Para Politikası Aracı Olarak Faiz Koridorunun Etkinliği Üzerine Bir Değerlendirme: Örnek Ülke Deneyimleri". Sosyal Bilimler Metinleri Dergisi, 1, 24-40.
• EUROSTAT. (2022). Government bond yields, 10 years' maturity-monthly data, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/IRT_LT_GBY10_M/default/table?lang=en&category=irt.irt_lt.irt_lt_gby10 (Elde edilme tarihi: 27 Eylül 2022).
• Gujarati, D. N. (2004). Basic Econometrics, Fourth Edition, The McGraw−Hill Companies.
• Güler, A. (2016). "Effectiveness of Expectation Channel of Monetary Transmission Mechanism in Inflation Targeting System: An Empirical Study for Turkey". Global Journal of Business, Economics and Management, 6(2), 222-231.
• Günbegi, F. ve Karahan, Ö. (2021). "Türkiye’de Banka Kredi Kanalının Etkinliği". Journal of Emerging Economies and Policy, 6(2), 170-178.
• Holtemöller, O. (2002). "Further VAR Evidence for the Effectiveness of A Credit Channel in Germany". SFB 373 Discussion Paper, No. 66, https://www.econstor.eu/bitstream/10419/65303/1/727044036.pdf (Elde edilme tarihi: 14 Eylül 2022).
• Koop, G., Pesaran, M. H. ve Potter, S. M. (1996). "Impulse Response Analysis in Nonlinear Multivariate Models". Journal of Econometrics, 74(1), 119-147.
• Mehrotra, A. N. (2005). "Exchange and Interest Rate Channels During a Deflationary Era - Evidence from Japan, Hong Kong and China". BOFIT Discussion Paper, No. 17, http://www.cesfd.org.cn/paper/conferences/2006-512/Aaron%20Mehrotra/Exchange%20and%20Interest%20Rate%20Channels%20during%20a%20deflation%20era%20Evidence%20from%20Japan%20Hong%20Kong%20and%20China.pdf (Elde edilme tarihi: 14 Eylül 2022).
• Mishkin, F. (1996). "The Channels of Monetary Transmission: Lessons For Monetary Policy". NBER Working Paper, No. 5464, https://www.nber.org/system/files/working_papers/w5464/w5464.pdf (Elde edilme tarihi: 4 Nisan 2022).
• Mishkin, F. (2004). The Economics of Money, Banking and Financial Markets. USA: Addison-Wesley Publishing Company.
• Mukhtarov, S. (2018). "Azerbaycan Örneğinde Döviz Kuru Kanalının İşleyişi: Ampirik Bir Analiz". The Sustainable Development of Economy and Administration: Problems and Perspective, Baku Engineering University, 26-27 Ekim, Baku, Azerbaijan, https://www.researchgate.net/publication/328737258_AZERBAYCAN_ORNEGINDE_DOVIZ_KURU_KANALININ_ISLEYISIAMPIRIK_BIR_ANALIZ (Elde edilme tarihi: 15 Eylül 2022).
• Örnek, İ. (2009). "Türkiye’de Parasal Aktarım Mekanizması Kanallarının İşleyişi". Maliye Dergisi, 156, 104-125.
• Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (1998). "Generalized Impulse Response Analysis in Linear Multivariate Models". Economic Letters, 58(1), 17-29.
• Sarı, A. (2007). "Faiz Kanalı Yoluyla Türkiye'de Parasal Aktarım Mekanizmalarının İşlerliği". Akademik Fener Dergisi, 5(8), 15-21.
• Sims, C. A. (1992). "Interpreting the Macroeconomic Time Series Facts: The Effects of Monetary Policy". European Economic Review, 36(5), 975-1000.
• Smets, F. ve Wouters, R. (1999). "The Exchange Rate and The Monetary Transmission Mechanism in Germany". General Equilibrium and Monetary Transmission. Amsterdam: De Nederlandsche Bank.
• Sun, L., Ford, J. L. ve Dickinson, D. G. (2010). "Bank Loans and the Effects of Monetary Policy in China: VAR/VECM Approach". China Economic Review, 21(1), 65-97.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2018). Yıllık Ekonomik Rapor 2018, https://ms.hmb.gov.tr/ (Elde edilme tarihi: 20 Ocak 2023)
• Taş, S., Örnek, İ. ve Utlu, S. (2012). "Banka Kredi Kanalı ve Türkiye Uygulaması". Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 53-74.
• Taylor, J. B. (2000). "Low Inflation, Pass-Through, and the Pricing Power of Firms". European Economic Review, 44(7), 1389-1408.
• TCMB. (2019). 2018 Yıllık Rapor, https://www3.tcmb.gov.tr/ (Elde edilme tarihi: 24 Ocak 2023).
• TCMB. (2022). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket (Elde edilme tarihi: 18 Ekim 2022).
• TOBB. (2019). 2018 Ekonomik Raporu. Ankara: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2019/75-GK-Faaliyet-Raporu.pdf (Elde edilme tarihi: 20 Ocak 2023).
• Viphindrartin, S., Saleh, M. ve Prestianawati, S. A. (2019). "Effectiveness of the Monetary Transmission Mechanism in Achieving the Ultimate Goals of ASEAN-3". Advances in Economics, Business and Management Research (23rd Asian Forum of Business Education). 144, 452-458..
• Yalçın, E. ve Gürel, S. P. (2020). "Küresel Kriz Sonrası Türkiye’de Parasal Aktarım Mekanizmasının Etkinliği". Journal of Yasar University, 15(59), 444-460.
• Yurtkur, A. K. ve Yalçın, E. E. (2020). "Türkiye Açısından Parasal Aktarım Mekanizması Kanallarının SVAR Analizi". Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(4), 745-761.