Turkish Nationalism and National Security from the Ottoman Empire to the Republic

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 385 - 401, 23.06.2024

Hediye Şirin Ak , Hilal Zorba Bayraktar

https://doi.org/10.30586/pek.1446961

Öz

The consciousness of being a nation is one of the most important factors that keep people together and ensure the continuity of a state. Although the nationalism movement did not emerge in these lands for the first time, it managed to gain a deep place in the Ottoman Empire and then in the Republic of Türkiye, especially after World Wars I and II. Especially with the influence of westernisation movements, traces of the nationalism movement began to be seen in the last periods of the Ottoman Empire. However, one of the cornerstones of the newly established Republic of Türkiye was nationalism. However, in the historical process, both in terms of domestic and foreign policy and in the eyes of the public, the effects of the nationalism movement vary. Undoubtedly, the developments in foreign policy have a great impact on these changes. In this study, how did the nationalism movement affect the Ottoman Empire? What role did it play in the establishment of the Republic of Türkiye? In the 21st century, what kind of a process is it going through and what kind of a result does this transformation of nationalism reveal in the context of national security? In this respect, the ideas of the major thinkers who gave life to the nationalism movement from the Ottoman Empire to the last period of the Republic of Türkiye were utilised. As a result, it has been observed that Turkey's strategic position and the instability in neighbouring countries have led to the rise of nationalism in Türkiye, just like in Europe. Here, it can be said that Türkiye acts with national security concerns and therefore displays a more nationalist attitude both in domestic politics and foreign policy.

Anahtar Kelimeler

Nationalism, National Security, Turkism, Turkish Nationalism and Turkish Foreign Policy

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Milliyetçiliği ve Ulusal Güvenlik

Öz

Millet olma bilinci halkı bir arada tutan ve bir devletin devamlılığını sağlayan en önemli etkenlerden birisidir. Her ne kadar milliyetçilik akımı ilk defa bu topraklarda ortaya çıkmamış olsa da, özellikle I. ve II. Dünya Savaşları sonrasında önce Osmanlı İmparatorluğu’nda daha sonra da Türkiye Cumhuriyeti’nde kendisine oldukça derin bir yer edinmeyi başarabilmiştir. Özellikle batılılaşma hareketlerinin etkisiyle Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde milliyetçilik akımının izleri görülmeye başlamıştır. Bununla birlikte yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin temel taşlarından biri de yine milliyetçilik olmuştur. Ancak tarihsel süreçte hem iç ve dış politika açısından hem de halk nezdinde milliyetçilik akımının etkileri değişiklik göstermektedir. Şüphesiz ki bu değişikliklerde dış politikada yaşanan gelişmelerin oldukça büyük bir etkisi bulunmaktadır. Nitekim bu çalışmada milliyetçilik akımı Osmanlı Devleti’ni nasıl etkiledi? Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulusunda nasıl bir rol oynadı? 21. yy’da nasıl bir süreçten geçiyor? ve milliyetçiliğin geçirdiği bu dönüşüm ulusal güvenlik bağlamında nasıl bir sonuç ortaya koymaktadır? sorularına yanıt aranmıştır. Bu doğrultuda, Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’nin son dönemine kadar milliyetçilik akımına hayat veren belli başlı düşünürlerin fikirlerinden yararlanılmıştır. Sonuç olarak, Türkiye’nin sahip olduğu stratejik konum ve komşu ülkelerde yaşanan istikrarsızlıkların, son dönemde tıpkı Avrupa gibi Türkiye’de de milliyetçiliğin yükselişe geçmesine neden olduğu görülmüştür. Burada Türkiye’nin ulusal güvenlik kaygılarıyla hareket ettiği ve bu nedenle hem iç politikada hem de dış politikada daha milliyetçi bir tutum sergilediği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Ulusal Güvenlik, Türkçülük, Türk Milliyetçiliği ve Türk Dış Politikası

Kaynakça

• Adar, S. (2022). Dış Politikada Aktivizmden Sıkışmışlığa: Cüretkâr Kuvvet Kullanımı, Zayıflayan Diplomatik Kapasite, Artan Bölgesel Yalnızlık. B. Esen, & B. Başar içinde, Eleştirel Güvenlik ve Türkiye Uluslararası İlişkilerde Alternatif Yaklaşım (s. 431-458). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Ahmad, F. (2019). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akçura, Y. (1978). Türkçülük “Türkçülüğün Tarihi Gelişimi". İstanbul: Türk Kültür Yayını.
• Akçura, Y. (2022). Üç Tarz-ı Siyaset. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Akşin, S. (2001). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. Ankara: İmge Kitabevi.
• Alkan, C. (1987). Eğitimci Ziya Gökalp. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 20(1), s. 232-244.
• Anadolu Ajansı. (2015, Ağustos 13). Suriye sınırına 3 metrelik beton duvar. https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/suriye-sinirina-beton-duvar adresinden alındı
• Aydın, S. (2015). Milliyetçilik. Ö. v. Çaha içinde, Dünya’da ve Türkiye’de Siyasal İdeolojiler (s. 225-290). Ankara: Orion Kitabevi.
• Baldwin, D. A. (1997, January). The Concept of Security. Review of International Studies, 23(1), 5-26.
• Buzan, B. (2007). People, States and Fear Second Edition An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era. ECPR.
• Çaylak, A. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyete Türkiye’de İktidar Muhalefet İlişkileri. A. G. Çaylak içinde, Osmanlıdan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi İç ve Dış Politika. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Deniz, F. (2006). İmparatorluktan ulus devlete geçişte Akçura, Gökalp ve Mustafa Kemal'in yeni siyaset arayışları. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 35-62.
• Eren, N. (2023). Devlet gazetesi bağlamında Galip Erdem’in milliyetçiliğe bakışı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(49), s. 295-315.
• Eroğlu, H. (1992). Atatürk ve Milliyetçilik. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Atatürk Atatürkçülük Dizisi 10.
• Feyzioğlu, T. (1987). Atatürk ve Milliyetçilik. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Atatürk Atatürkçülük Dizisi 1.
• Findley, C. V. (2011). Siyasi Kültür ve Büyük Haneler. S. (. Faroqhi içinde, Türkiye Tarihi Modern Dünya’da Türkiye 1603-1839. Cilt 3. (s. 89-109). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Fortna, B. C. (2011). II. Abdülhamid’in Saltanatı. Kasaba. R. (. Kasaba içinde, Türkiye Tarihi Modern Dünya’da Türkiye 1839-2010. Cilt 4. (s. 77-99). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Georgeon, F. (1986). Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf Akçura (1876-1935). Ankara: Yurt Yayınları.
• Gökalp, Z. (1976). Türkleşmek, İslamlaşmak, Çağdaşlaşmak ve Doğru Yol. İstanbul: İnkilap ve AKA Kitabevleri.
• Gökalp, Z. (2022). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Kapra.
• Güngör, E. (1984). Dünden Bugüne Tarih-Kültür- Milliyetçilik. Ankara: Mayaş Yayıncılık.
• Güvenç, B. (1995). Türk Kimliği Kültür Tarihinin Kaynakları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Haberet. (2023, Kasım 5). Türkiye'nin dibinde 30 yılda 15 savaş! Coğrafya kaderdir. https://www.haberet.com/dunya/turkiyenin-dibinde-30-yilda-15-savas-cografya-kaderdir-41469 adresinden alındı
• Hanioğlu, Ş. (2007). Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme. E. v. Kalaycıoğlu içinde, Siyasal Temsil Olayının Osmanlı İmaparatorluğundaki Yeri (s. 311-331). Alfa Aktüel.
• Heywood, A. (2011). Siyasi İdeolojiler. Ankara: Adres Yayınları.
• Hobsbawm, E. J. (2017). Milletler ve Milliyetçilik Program, Mit, Gerçeklik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İnalcık, H. (2009). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). İstanbul: YKY.
• Kapani, M. (2018). Politika Bilimine Giriş. Ankara: BB101 Yayınları.
• Karabulut, B. (2015). Güvenlik "Küreselleşme Sürecinde Güvenliği Yeniden Düşünmek". Ankara: Barış Kitap.
• Koçak, C. (2008). Kemalist Milliyetçiliğin Bulanık Suları. T. (. Bora içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4 Milliyetçilik (s. 37-44). İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Kongar, E. (2016). 21. Yüzyılda Türkiye 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Koşay, H. Z. (1977). Yusuf Akçura. BELLETEN, 41(162), 389-400.
• Köseoğlu, N. (2008). Türk Milliyetçiliği İdeolojisinin Doğuşu ve Özellikleri. T. (. Bora içinde, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4 Milliyetçilik (s. 208-226). İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Lewis, B. (2009). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Arkadaş Kitabevi.
• Mardin, Ş. (2010). Bütün Eserleri 5 Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Mardin, Ş. (2011). Bütün Eserleri 1 Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Nişancı, Ş. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyete Önemli Siyasal Akımlar ya da Türkiye’de Siyasetin Üç/İç Yüzü. A. G. Çaylak içinde, Osmanlıdan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi İç ve Dış Politika (s. 59-138). Ankara: Savaş Yayınevi.
• Ortaylı, İ. (2007). Tanzimat Asamı ve Tanzimat Toplumu. E. v. Kalaycıoğlu içinde, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme (s. 73-99). Bursa: Alfa Aktüel.
• Öğün, S. S. (2000). Mukayeseli Sosyal Teori ve Tarih Bağlamında Milliyetçilik. İstanbul: Alfa.
• Özkırımlı, U. (2013). Milliyetçilik Kuramları Eleştirel bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Smith, M. E. (2020). Uluslararası Güvenlik. Ankara: Felix Kitap.
• Şahin, K. (2009). Küreselleşme Tartışmaları Işığında Ulus Devlet. İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları.
• Şener, N. (2021, Ekim 25). Güvenlik duvarı 1079 kilometreye ulaştı. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/nedim-sener/guvenlik-duvari-1079-kilometreye-ulasti-41924175 adresinden alındı
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2023, Kasım 9). Düzensiz Göç. https://goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler adresinden alındı
• Tokluoğlu, C. (2012). Ziya Gökalp: Turancılıktan Türkçülüğe. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 28, 104-143.
• Tunaya, T. Z. (2007a). Hakimiyet-i Siyasiye ve Milli Egemenlik: Türkiye’de Siyasal Rejimin Meşruluğunun Dayandığı Temeller. E. v. Kalaycıoğlu içinde, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme (s. 203-219). Bursa: Alfa Aktüel.
• Türk Dil Kurumu. (2023, Ağustos 15). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkman, S. (2010). Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp/Yusuf Akçura And Ziya Gökalp. Atatürk Dergisi, 3(4), 135-161.
• Walt, S. M. (1991, Jun). The Renaissance of Security Studies. International Studies Quarterly 35(2), 211-239.
• Zürcher, E. J. (2010). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.