Sürdürülebilir Kalkınma: Nitelikli Eğitim Hedefinde Kamu Eğitim Harcamalarının Rolü

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 689 - 708, 29.09.2024

Bilgen Taşdoğan

https://doi.org/10.30586/pek.1525417

Öz

Maliye politikasının temel amaçlarından birisi olan ekonomik kalkınmanın gerçekleşebilmesi için fiziki sermayeye ek olarak beşeri sermayenin de katkısına ihtiyaç bulunmaktadır. Beşeri sermayenin katkısını artırmanın yegâne yolu da nitelikli eğitim imkânlarının gelir ve fırsat eşitliği temelinde tüm bireylere sunulması ile mümkündür. Ayrıca bir kamusal mal olan eğitim hem özel hem de kamusal mal özelliğine sahip olduğu için yarı kamusal mal ve hizmet olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla özel kesime ek olarak eğitim harcamalarında kamunun da sorumluluk üstlenmesi bir zorunluluk olarak görülmektedir. Bu çalışmada kamu eğitim harcamalarının GSYH içindeki payının Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden biri olan nitelikli eğitim hedefi için belirlenen mesleki eğitime ve yükseköğretime kayıt oranı göstergelerine etkisi incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre kamunun eğitim harcamalarının GSYH içindeki payı arttıkça; mesleki eğitime katılım özellikle mesleki eğitime katılımın düşük olduğu ülkelerde daha çok artmasına katkı yaparken üniversiteye katılımın düşük olduğu ülkelerde de pozitif bir etki yaratmaktadır. Bunların aksine üniversiteye katılım oranının en yüksek olduğu ülkelerde ise kamunun eğitim harcamalarının GSYH içindeki payı arttıkça üniversiteye katılım oranı negatif etkilenmektedir. Dolayısıyla yükseköğretime kayıt düzeyi konusunda üst sıralarda yer alan ülkelerin kamu kaynaklarını üniversiteler yerine mesleki eğitime yönlendirmelerinin kalkınma hedeflerine daha fazla katkı yapacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Eğitim Harcamaları, Sürdürülebilir Kalkınma, Nitelikli Eğitim

Sustainable Development: The Role of Public Expenditures in Quality Education Goal

Öz

Economic development, one of the main objectives of fiscal policy, requires the contribution of human capital in addition to physical capital. The only way to increase the contribution of human capital is to provide quality educational opportunities to all individuals on the basis of equal income and equal opportunities. Moreover, education, which is a public good, is defined as a semi-public good and service, as it has both private and public good characteristics. Therefore, it is considered necessary for the public sector to assume responsibility for education spending in addition to the private sector’s spendings. This study analyses the impact of the share of public expenditure on education in GDP on the indicators of vocational training and tertiary enrolment rates set for the goal of quality education, which is one of the Sustainable Development Goals. In accordance with the findings, as the share of public education expenditure in GDP increases, participation in vocational education contributes to an increase in the participation rate, especially in countries with low participation in vocational education, and has a positive effect in countries with low university enrolment. Conversely, as the share of public expenditure on education in GDP increases in countries with the highest tertiary enrolment, the tertiary enrolment rate is negatively affected. Therefore, it is suggested that countries ranking high in terms of higher education enrolment level will contribute more to the development goals if they direct public resources to vocational education instead of universities.

Anahtar Kelimeler

Public Education Expenditures, Sustainable Development, Quality education

Kaynakça

• Afonso, A.; Aubyn, M.S. (2006). Cross-country efficiency of secondary education provision: a semi-parametric analysis with non-discretionary inputs. Economic Modelling, 23(3), 476 – 491.
• Alçın, S.; Erdil-Şahin, B.; Hamzaoğlu, M. (2021). Analysis of the relationship between education and youth unemployment: evidences from Turkey and Spain. Journal of Life Economics, 8(2), 185-192. https://doi.org/10.15637/jlecon.8.2.04.
• Altunç, Ö.F.; Aydın, C. (2012). Türkiye’de kamu sektörü büyüklüğü ve ekonomik büyüme ilişkisinin ampirik analizi. Ekonomik Yaklaşım, 23(82), 79-98.
• Ateş, S. (1998). Yeni içsel büyüme teorileri ve Türkiye ekonomisinin büyüme dinamiklerinin analizi. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Afşar, M. (2009). Türkiye’de eğitim yatırımlar ve ekonomik büyüme ilişkisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 85–98.
• Aybarç-Bursalıoğlu, S.; Selim, S. (2015). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’de yükseköğretimde etkinliği belirleyen faktörler. Bilig, 74, 45-69.
• Aydoğdu-Bağcı, S.; Türkoğlu, S.P. (2023). Kamu harcamalarının eğitim göstergelerindeki rolü: SD ve COCOSO yöntemleri ile üst-orta gelir grubu ülkelerinin analizi. Alanya Akademik Bakış, 7(3), 1267-1283. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1264507.
• Aytaç, D.; Güran, M.C. (2010), Kamu harcamalarının bileşimi ekonomik büyümeyi etkiler mi? Türkiye ekonomisi için bir analiz. Sosyoekonomi, 13(13), 129-152.
• Çalışkan, Ş.; Karabacak, M.; Meçik, O. (2013). Türkiye’de eğitim-ekonomik büyüme ilişkisi. Uşak Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29-48.
• Çoban, O. (2003). Eğitim, beşeri sermaye ve iktisadi büyüme etkileşimi: Türkiye üzerine ekonometrik bir inceleme (1980-1997). II. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı içinde, Derbent-İzmir.; ss. 171-180.
• Duman, A. (2008). Education and income inequality in Turkey: does schooling matter?. Financial Theory and Practice, 32(3), 369-385.
• Ergen, H. (1999). Türkiye’de eğitimin ekonomik büyümeye katkısı. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 10(35), 21-52.
• Fernandez, R.; Rogerson, R. (1996). Income distribution, communities and the quality of public education, The Quarterly Journal of Economics, 111(1), 135-164. https://doi.org/10.2307/2946660.
• Ferro, G.; D’elia, V. (2021). Efficiency in public higher education: a stochastic frontier analysis considering heterogeneity. Revista de Análisis Económico, 36(2), 21-51.
• Grimaccia, E.; Lima, R. (2013). Public expenditure on education, education attainment and employment: a comparison among European countries. 27th Conference of the Italian Association of Labour Economists (AIEL) Genoa (8-9 September). ss.1-18.
• Güloğlu, B.; Yılmazer M. (2002). Ekonomik büyüme ve insani kalkınma: panel veriler ekonometrisi neler getiriyor. Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi, İktisat ve İşletme Bölümleri, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, içinde., Kocaeli., ss. 10-11.
• Gümüş, S. (2004). Beşeri sermaye ve ekonomik kalkınma: Türkiye üzerine ekonometrik bir analiz (1960-2002). Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hanushek, E.A.; Wöbmann, L. (2010), Education and economic growth, In: International Encyclopedia of Education, 2. edition.; Ed. Penelope Peterson, Eva Baker, Barry McGaw, ss. 245-252.
• Hussin, M. Y. M.; Muhammad, F.; Hussin, M. F. A..; Razak, A. A. (2012). Education expenditure and economic growth: a causal analysis for Malaysia, Journal of Economics and Sustainable Development, 3(7), 71-81.
• Kar, M.; Taban, S. (2003). Kamu harcama çeşitlerinin ekonomik büyüme üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 58(3),145-169. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001652.
• Karış, Ç. (2019). Eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme üzerine bir nedensellik analizi: Türkiye örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(18), 1067-1088. https://doi.org/10.29029/busbed.559914.
• Koenker, R.; Bassett, G. (1978). Regression quantile. Econometrica, 46 (1), 33-50.
• Koenker, R.; Hallock, K.F. (2001). Quantile regression. Journal of Economic Perspective, 15(4), 143-156
• Lucas, R.E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22(February), 3-42.
• Mallick, L.; Dash, D. P. (2015). Does expenditure on education affect economic growth in India? Evidence from cointegration and Granger causality analysis. Theoretical & Applied Economics, 22(4), 63-74.
• Mankiw, N.G.; Romer, D.; Weil, D. (1992). A contribution to the empirics of economic growth. Quarterly Journal of Economics, 107(2), 407-437, https://doi.org/10.2307/2118477.
• Mello, M..; Perrelli, R. (2003). Growth equations: a quantile regression exploration. The Quarterly Review of Economics and Finance, 43(4), 643-667. https://doi.org/10.1016/S1062-9769(03)00043-7.
• Ömür, Ö.M.; Giray, F. (2016). Kamusal mal ve hizmet olarak eğitim hizmeti ve harcamaları: Türkiye ve diğer OECD ülkeleri karşılaştırması. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4),129-160, 10.18026/cbayarsos.280559.
• Özsoy, C. (2009). Türkiye’de eğitim ve iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin var modeli ile analizi. The Journal of Knowledge Economy and Knowledge Management, 4(Spring), 2-6.
• Öztürk, N. (2005). İktisadi kalkınmada eğitimin rolü. Sosyoekonomi, 1(1), 27-44.
• Phillips, P. C. B.; Sul, D. (2007). Transition modeling and econometric convergence tests. Econometrica, 75(6), 1771-1855.
• Rebelo, S. (1991). Long-run policy analysis and long-run growth. The Journal of Political Economy, 99 (3), 500-521. http://dx.doi.org/10.1086/261764.
• Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long-run growth. The Journal of Political Economy, 94 (5), 1002-1037.
• Romer, P. (1990). Endogeneous technological change. Journal of Political Economy, 98(5, Part 2), 71-102.
• Samuelson, P.A. (1954). The Pure Theory of Public Expenditure. The Review of Economics and Statistics, 36(4), 387-389.
• Samuelson, P.A. (1955). Diagrammatic Exposion of a Theory of Public Expenditure. The Review of Economics and Statistics, 37(4), 350-356.
• Saraçlı, S.; Yılmaz, V.; Kaygısız, Z. (2004). Türkiye’de beşeri kalkınmışlığın coğrafi dağılımının çok değişkenli istatistiksel tekniklerle incelenmesi. III. Ulusal bilgi, ekonomi ve yönetim kongresi bildirileri, Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, ss. 21-28.
• Sylwester, K. (2002). Can education expenditures reduce ıncome ınequality? Economics of Education Review, 21(1), 43-52. https://doi.org/10.1016/S0272-7757(00)00038-8.
• Şenol, N.; Orhan, A.(2021). Economic nature of social ınequality, the ımpacts of education and health expenditures, and unemployment on ıncome ınequality in Turkey and selected OECD countries, Journal of Emerging Economies and Policy, 5(2), 37-43.
• Şimşek, M.; Kadılar, K. (2010). Türkiye’de beşeri sermaye, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 115-140.
• Şimşek, T. (2017). Türkiye’de eğitim harcaması ve ekonomik büyüme: ARDL sınır testi. Enderun 1(1), 54-60.
• Thadewald, T.; Büning, H. (2004). Jarque-Bera test and its competitors for testing normality: A power comparison, Working Paper, No. 2004/9, Freie Universität Berlin, Fachbereich Wirtschaftswissenschaft, Berlin
• Toprak, D.; Ağcakaya, S.; Gül H. (2016). Sosyal devlet yaklaşımı açısından Türkiye’de 1980 sonrası eğitim harcamalarının analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 123-165. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2016311521
• Ulrich, L. (1998). Education and earnings ınequality in Mexico. The World Bank: Policy Research Working Papers Series 1949, ss.1-30.
• Ulucak, R.; Apergis, N. (2018). Does convergence really matter for the environment? an application based on club convergence and on the ecological footprint concept for the EU countries, Environmental Science and Policy, 80, 21-27. 10.1016/j.envsci.2017.11.002
• UN. (2024). Sürdürülebilir kalkınma amacı 4: Nitelikli eğitim. Erişim adresi: https://turkiye.un.org/tr/sdgs/4
• Yalçın, A.Z.; Yılmaztürk, A.; Yıldız, F. (2023). Kamu eğitim harcamalarının gelir eşitsizliğini azaltıcı etkisi: OECD ülkeleri örneği (2010-2019), Yönetim Bilimleri Dergisi, 21(48), 248-274, https://doi.org/10.35408/comuybd.1239358.