Osmanlı Devleti’nin Duraklama Döneminde Kamu Yönetiminin Islahına Yönelik Öneriler: Koçi Bey, Katip Çelebi ve Defterdar Sarı Mehmet Paşa

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 196 - 204, 01.10.2017

Hüseyin Sadoğlu Melih Coşgun

Öz

Osmanlı devletinin duraklama döneminde yaşanan idarî, malî ve askerî
birtakım sorunlar, kamu politikalarının gözden geçirilmesini zorunlu kılmıştır.
Anılan yüzyılın ortalarında sistemin özüne dokunmadan, daha çok uygulamaya
yönelik öneriler kimi zaman re’sen, kimi zaman da talimatla gündeme gelmiştir.
Avrupa’da Machiavelli’ye kadar, Doğu’da ise çok daha uzun süre siyaset ve
kamu yönetimi üzerine yazılan eserlerin neredeyse tamamı “nasihatname”
kabilinden eserlerdir. Bu eserlerde ağır vergilerden, ehil olmayan
bürokratlardan, hukuk sistemindeki yozlaşmadan kaynaklanan yönetimsel
sorunlara daha çok “adalet”, “liyakat” ve “otorite” kavramlarını merkeze
alan bir perspektiften teşhis konulmakta ve aynı çerçevede bir ıslahat programı
önerilmekteydi. Bu çalışma, özellikle Kâtip Çelebi, Defterdar Sarı Mehmet
Paşa ve son olarak Koçi Bey’in genel olarak “nasihatnâme” olarak
adlandırılan ve kamu yönetiminin “ıslâh” edilmesini öngören eserlerinin
karşılaştırmalı bir analizini amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Duraklama Dönemi, Osmanlı Devleti, İdarî Düzenleme

Kaynakça

• Anderson, J. E., (1976), Public Policy Making, Thomas Nelson and Sons Ltd, London.
• Can, H.-Tecer, M. (1978), İşletme Yönetimi, TODAİ Yayınları, Ankara.
• Çevik H. H., (2001), Kamu Yönetimi Sorunları, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Çelebi, K., (1982), Bozuklukların Düzeltilmesinde Tutulacak Yollar, Düsturu’l-Amel Fi-Islahi’l – Halel, (Hazırlayan: A. Can), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Defterdar Sarı Mehmet Paşa, (1992), Devlet Adamlarına Öğütler, (Sadeleştiren: H. R. Uğural), Kültür Bakanlığı, Ankara.
• Göriceli Koçi Bey, (1993), Koçi Bey Risalesi, (Sadeleştiren: Z. Danışman), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Göriceli Koçi Bey, (1997), Koçi Bey Risalesi, (Hazırlayan: M. Şimşekçakan), Yeni Zamanlar Yayınları, İstanbul.
• Kunt, M. (1997), “Siyasal Tarih (1600-1789)”, Osmanlı Devleti 1600-1908, Yayın Yönetmeni: Sina Akşin, Cem Yayınları: İstanbul.
• Altunok, M., H. Metin, (2003), “Karşılaştırmalı Bir Yaklaşımla Karar Verme Modelleri”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi- Journal of Social Sciences, Cilt/Volume: 2003-2, Sayı/İssue: 7, ss. 93-104.
• Çevik, H. H., (1998), “Kamu Politikaları Analizi Çalışmaları Üzerine Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 31, Sayı 2, Haziran, ss, 103-112.
• Gökçe, A. F., (2010), “Osmanlı Klasik Döneminde İdari Reform Hareketleri: Koçi Bey Risalesi”, www.yasader.org/web/yasama_dergisi/2010/sayi14/59-78.pdf (03.04.2012).
• Gümüş, M., (2012), Defterdar Sarı Mehmed Paşa’nın “Nesâyihü’l-Vüzerâ Ve’l-Ümerâ” Adlı Eserine Göre Bektaşi Ocağı’nın Durumu, Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı: 63, ss. 177-190.
• H. SADOĞLU, M. COŞGUN / Suggestions Devoted to the Improvement of Public Administration in the Stagnation Period of Otoman State: Koçi Bey, Kâtip Çelebi and Defterdar Sarı Mehmet Paşa
• Şahin, M., (2006), Osmanlı Yöneticilerinde Zihniyet Değişimi ve Batılılaşmanın Başlangıcı, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 3, ss. 223-237