1990 SONRASI TÜRK SİYASETİNDE İSLAMOFOBİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 137 - 149, 21.12.2021

Ramazan Akkır

Öz

Dünya, 11 Eylül 2011 tarihinden itibaren yoğun bir biçimde İslamofobi’yi konuşuyor. Dışlayıcılık, önyargı, ayrımcılık, ötekileştirme, eşitsizlik gibi anlamları içeren İslamofobi hem Müslümanların azınlık olarak yaşamış olduğu Batı ülkelerinde hem de müslümanların çoğunlukta olduğu İslam ülkelerinde varlığını hissettirmeye devam ediyor. İslam korkusundan Müslüman düşmanlığına doğru evrilen İslamofobi, Müslüman ülkelerin yaşamakta olduğu sekülerleşme süreci ile beraber dinin kamusal hayatın dışında olması gerektiğini ortaya koyan söylem ve eylemleri içermektedir. Türkiye gibi nüfusunun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu bir ülkede İslamofobi, kendini en fazla siyaset alanında göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, Müslümanların yoğun olarak yaşamış olduğu bir ülke olan Türkiye’de özellikle siyaset alanında var olan İslam karşıtlığını ortaya çıkarmaktadır. Çalışma, 1990 sonrası süreci kapsamaktadır. Türk siyasetin var olan İslamofobi’nin temel olarak üç nedeni bulunmaktadır. Bunlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin din politikasını belirleyen Kemalizm ve laiklik politikası, süreç içerisinde Kemalist ideolojiye eklemlenen Sol’un din anlayışı ve iktidar çatışmasıdır. Deskriptif yöntemin kullanılmış olduğu bu çalışmanın ilk bölümünde İslamofobi kavramının arkeolojisine ve Türk siyasetinde dönem dönem ortaya çıkan Müslüman karşıtlığına odaklanılmıştır. İkinci bölümde ise 1990 sonrası siyasi atmosfer ve Türk siyasetindeki Müslüman karşıtlığı örnekler üzerinden incelendi. Sonuç ve değerlendirme bölümünde ise ulaşılan bulgular maddeler halinde sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslamofobi, Türkiye, Siyaset, Din Politikası, Laiklik, sol

Kaynakça

• Akkır, R. (2018). “Türkiye’de Din-Siyaset İlişkisi: Halkların Demokratik Partisi (HDP) Örneği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16, 83-112.
• Akkır, R. (2015). “Baykal Dönemi Cumhuriyet Halk Partisi’nin Din Politikasının Parametreleri”. PESA International Journal of Social Studies ½, 76-87.
• Allen, C. (2010). Islamophobia. Ashgate Publishing Limited. England.
• Akın, M. H. (2016). “Türkiye Siyasi Kültüründe Laiklik Meselesi ve 15 Temmuz Sonrası Laiklik Tartışmaları ve FETÖ”, Muhafazakâr Düşünce 13/49, 37-56.
• Akit, 2021). “CHP’nin Başörtüsü Düşmanlığı Hortladı”, Yeni Akit, https://www.yeniakit.com.tr/haber/chpnin-basortusu-dusmanligi-hortladi-207511.html, (Erişim Tarihi: 15 Mart 2021).
• Altun, F. (2021). “2019’a Giderken Dikkat”. Sabah. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/fahrettinaltun/2017/08/02/2019a-giderken-dikkat, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2021).
• Arslan, A. (2019). “The Politics of Islamophobia in Turkey”. Islamophobia in Muslim Majority Societies. (Ed. Enes Bayraklı, Farid Hafez). Routledge. London New York.
• Başkaya, F. (2011). “Türkiye Soluna Soldan Bakmak”, Doğu Batı Düşünce Dergisi 59, 167-176.
• Bakali, N. (2016). Islamophobia: Understanding Anti-Muslim Racism through the Lived Experiences of Muslim Youth. Sense Publishers. Rotterdam.
• Bayraklı, E. ve Hafez, F. (2016). European İslamophobia Report 2015. Seta Publications. İstanbul.
• Bayraklı, E. ve Yerlikaya, T. (2017). Müslüman Toplumlarda İslamofobi: Türkiye Örneği, Ombudsman Akademik 7, 51-70.
• Baykal, Ö. (2021). “Sağ Bir Siyaset Olarak Millî Görüş Hareketi”. Muhafazakâr Düşünce 60, 34-58.
• Baykal, D. (2021). “Deniz Baykal: Başörtüsü Değil, Türban Sorunu Var”. haberler.com. https://www.haberler.com/deniz-baykal-basortusu-degil-turban-sorunu-var-haberi/, (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2021).
• Baykal, D. (1998). “Önsöz”, Türkiye’nin 75 Yıllık Tercihi: Cumhuriyet Demokrasi Laiklik Paneli Kitabı. CHP Yayınları. Ankara.
• Baykal, B. (2005). 15.06.2005 tarihinde Deniz Baykal’ın Grup Genel Kurul Toplantısında Yapmış Olduğu Konuşma.
• Baykal, B. (2008). 24.05.2008 tarihinde Deniz Baykal’ın Grup Genel Kurul Toplantısında Yapmış Olduğu Konuşma.
• Bezci, B. (2012). “CHP’de Siyasal Mirasın Melez Lideri: Kemal Kılıçdaroğlu”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 49/564
• Bodur, H. E. (207). “İslam Karşıtlığının İdeolojisi Olarak İslamofobi (Çatışmacı Sosyolojik Perspektif), İlahiyat Akademi Dergisi 7/6, 69-86.
• Cumhuriyet. (2021). “Kılıçdaroğlu’ndan Fikri Sağlar’a Sert Tepki”. Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kilicdaroglundan-fikri-saglara-sert-tepki-1802821, (Erişim Tarihi: 17 Mart 2021).
• Çarkoğlu, A. ve Toprak, B. (2006). Değişen Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset. TESEV Yayınları. İstanbul.
• Davison, A. (2002). Türkiye’de Sekülerizm ve Laiklik. (Çev. Tuncay Birkan). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Er, T. ve Ataman, K. (2008). “İslamofobi ve Avrupa’da Birlikte Yaşama Tecrübesi Üzerine”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2, 747-770.
• Green, T. H. (2015). The Fear of Islam An Introduction to Islamophobia in the West. Fortress Press, Minneapolis.
• Jackson, L. B. (2018). Islamophobia in Britain: The Making of a Muslim Enemy. Palgrave Macmillan. London.
• Kayaoğlu, M. (2010). “Başörtüsü Sorunu Patronaja Hayır, Özgürlük Mücadelesine Evet!”. Teori ve Politika 54.
• Kara, İ. (2016). Cumhuriyet Türkiye’sinde Bir Mesele Olarak İslam 2. Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Kalaycıoğlu, E. (1996). “Türkiye’de Siyasal Değişim”, Yeni Türkiye Dergisi 9.
• Kahraman, H. B. (2008). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi 1: Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar. Agora Kitaplığı. İstanbul.
• Karpat, H. K. (2009). Elitler ve Din. (Çev. Güneş Ayas). Timaş Yayınları. İstanbul.
• Kalin, I. (2011). “Islamophobia and the Limits of Multiculturalism”. Islamophobia: The Challenge of Pluralism in the 21st Century. (Ed. John L. Esposito and Ibrahim Kalin). Oxford University Press. New York.
• Kirman, M. A. (2010). “İslamofobinin Kökenleri: Batılı mı Doğulu mu?”. İslâmî Araştırmalar XXI /1, 21-39.
• Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev. Metin Kıratlı). Türk Tarih Kurumu. Ankara.
• memleket.com.tr. (2021). “Mesut Yılmaz’la İlgili Bomba İddialar”. memleket.com.tr. https://www.memleket.com.tr/mesut-yilmazla-ilgili-bomba-iddialar-134322h.htm, (Erişim Tarihi: 22 Mart 2021).
• Milliyet. (2021). “İrtica Sorun Değil”. milliyet.com.tr. https://www.milliyet.com.tr/the-others/irtica-ana-sorun-degil-5352349. (Erişim Tarihi: 20 Mart 2021).
• Milliyet. (2021). “Türban Gericiliktir”. milliyet.com.tr. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/turban-gericiliktir-15558, (Erişim Tarihi: 11 Mart 2021).
• Özbudun, E. ve Hale, W. (2010). Türkiye’de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm; AKP Olayı. Doğan Kitap. İstanbul.
• Özipek, B. B. (2004). “28 Şubat ve İslamcılar”, Modern Türkiye’ de Siyasi Düşünce: İslamcılık. (Ed. Yasin Aktay). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Özkır, Y. (2018). Militan Gazetecilik. Pınar Yayınları. İstanbul
• Özkır, Y. (2017). FETÖ, Medya ve Darbe. Pınar Yayınları. İstanbul.
• Politika Dergisi. (2021). “10 Yıl Önce 10 Yıl Sonra İrtica ile Mücadele”. Politika Dergisi. https://politikadergisi.com/makale/10-yil-once-10-yil-sonra-irtica-ile-mucadele, (Erişim Tarihi: 20 Mart 2021).
• Runnymede Trust. (1997). Runnymede Trust Commission on British Muslims and Islamophobia, Islamophobia: A Challenge for Us All: Report of the Runnymede Trust Commission on British Muslims and Islamophobia. Londra.
• Richardson, R. Islamophobia or Anti-Muslim Racism -or What? -Concepts and Terms Revisited, insted.co.uk, http://www.insted.co.uk/anti-muslim-racism.pdf, (Erişim Tarihi: 03 Şubat 2021).
• Sayyid, B. (1997). A Fundamental Fear: Eurocentrism and the Emergence of Islamism. Zed Books. London.
• Saeed, T. (2016). Islamophobia and Securitization Religion, Ethnicity and the Female Voice. Palgrave Macmillan. London.
• Said, E. W. (2008). Medyada İslam. çev. Aysun Babacan. Metis Yayınları. İstanbul.
• Temel, M. “Türkiye’de Basın-İktidar İlişkileri Çerçevesinde İslamofobik Söylem”, MEDİAD: Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 3/1, 29-59.
• Turan, Ö. (2009). “Son Dönemde Kemalizme Demokratik Meşruiyet Arayışları”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol. (Ed. Ahmet İnsel). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Ünüvar, K. (2009). “Türkiye’de Sol Düşünce ve Din”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol. (Ed. Ahmet İnsel). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Wolfreys, J. (2018). Republic of Islamophobia: The Rise of Respectable Racism in France. Oxford University Press. United States of America.
• Yağcı, A. (2021). “Kemalist Söylemde Kadın: Bir Milli Kimlik Meselesi”. birikimdergisi.com. https://birikimdergisi.com/guncel/234/kemalist-soylemde-turban-bir-milli-kimlik-meselesi#_ftn38, (Erişim Tarihi: 21 Şubat 2021).
• Yavuz, H. M. (2004). “Milli Görüş Hareketi: Muhalif ve Modernist Gelenek”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. (Ed. Yasin Aktay). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Yetkin, M. (2021). “Mesut Yılmaz’ın Vefatıyla Bir Devrin Perde Arkası Kapanıyor”. yetkinreport.com. https://yetkinreport.com/2020/10/30/mesut-yilmazin-vefatiyla-bir-devrin-perdesi-kapaniyor/ (Erişim Tarihi: 23 Mart 2021).
• Yıldız, A. (2013). “İslâmofobya: Dinî Irkçılığın Çağdaş Görünümü”, Uluslararası Katılımlı 1. İslâmafobya Konferansı. Merak Yayınları. İstanbul.