5E ÖĞRENME MODELİ VE KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ UYGULAMALARINA İLİŞKİN YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİLERİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ: BİR DURUM ÇALIŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 27 - 41, 31.03.2022

Ayşe Sert Çıbık , Begüm Dilara Civangönül

Öz

Bu çalışmanın amacı bir yüksek lisans dersinde yürütülen yapılandırmacılığa yönelik teorik ve uygulamalı etkinliklerin yüksek lisans öğrencilerinin bu yaklaşımı sınıflarında daha etkili uygulayabilmelerine ilişkin görüşlerine etkisini incelemektir. Bu temel amaç doğrultusunda öğrencilerin 5E öğrenme modeli ve kavramsal değişim metinleri uygulamaları hakkındaki görüşleri incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini, bir devlet üniversitesinin Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı’nda öğrenim gören toplam 8 yüksek lisans öğrencisi oluşturmuştur. Yazılı dokümanlar (haftalık tartışma soruları) ve açık uçlu sorular ile toplanan verilerin çözümlenmesinde içerik analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda bir fen konusunun öğretiminde kavramsal değişim metinlerinin kullanılmasının öğrenci öğrenmesine, 5E öğrenme modeline uygun hazırlanmış bir ders programının öğrenme sürecine ve öğretmene katkısına yönelik sorulara tüm katılımcılar “Evet” cevabı vermiştir. Aynı zamanda her iki veri tekniğinden elde edilen bulgular neticesinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarını belirleme ve gidermede, öğrencilerin zihinsel şemalarına ulaşmada kolaylık sağladığı, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı kapsamında kullanılan 5E öğrenme modelinin fen öğretiminde uygulanmasında en çok öğrenciyi merkeze alan süreçte aktif rol üstlenmesini hedeflediği yönünde ortak görüşler tespit edilmiştir. Bilginin keşfedilmesiyle birlikte öğrenme isteğini arttırması gibi duyuşsal faktörlerin yanında BSB gelişiminin de ön plana çıktığı görülmektedir. Yine öğretmene katkısı olarak anlamlı öğrenme ile sürecin desteklendiği yönünde yapılan açıklamalarla sonuçların örtüştüğü söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

5E öğrenme modeli, kavramsal değişim metni, yüksek lisans öğrencisi, nitel araştırma, durum çalışması

Kaynakça

• Ağgül Yalçın, F. ve Bayrakçeken, S. (2010). 5E öğrenme modelinin fen bilgisi öğretmen adaylarının asit-baz konusu başarılarına etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 508-531.
• Akbas, Y., and Gencturk, E. (2011). The effect of conceptual change approach to eliminate 9th grade high school students' misconceptions about air pressure. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(4), 2217-2222.
• Akyürek, E. ve Afacan, Ö. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin “Hücre bölünmesi ve Kalıtım” ünitesindeki kavram yanılgılarının tespiti ve anoloji ile kavramsal değişim metinleri kullanılarak giderilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 175-793.
• Anıl, Ö. ve Küçüközer, H. (2017). Yapılandırmacı kurama dayalı 5E öğretim modelinde ölçme ve değerlendirme. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 27(1), 1-24.
• Ayas, A. (2016). Kavram öğretimi. Çepni, S. (Ed.), Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi içinde (s. 212). Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, S. ve Keleş Ural, P. (2012). İlköğretim beşinci sınıf “Canlıları Sınıflandıralım” ünitesinin öğretiminde kullanılan kavramsal değişim metinlerinin etkililiğinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 133-150.
• Başak, B. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin boşaltım konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesine kavramsal değişim metinlerinin etkisi (Yayımlanmamış yüksek tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Başkan, Z., Alev, N. ve Atasoy, Ş. (2007). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının 5E modelinin uygulamaları hakkındaki görüşleri. EDU7, 2(2), 38-59.
• Beerenwinkel, A., Parchmann, I., and Gräsel, C. (2011). Conceptual change texts in chemistry teaching: A study on the particle model of matter. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(5), 1235-1259.
• Benzer, E. (2015). Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının 5E’ye dayalı deney tasarlama seviyelerinin ve tasarım hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 302-328.
• Bozdoğan, A. ve Altunçekiç, A. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarının 5E öğretim modelinin kullanılabilirliği hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 579-590.
• Buntod, P. C., Suksringam, P., and Singseevo, A. (2010). Effects of learning environmental education on science process skills and critical thinking of mathayomsuksa 3 students with different learning achievements. Journal of Social Sciences, 6(1), 60-63. https://doi.org/10.3844/jssp.2010.60.63
• Bybee, R. W. (2009). The BSCS 5E instructional model and 21st century skills. Colorado Springs, CO: BSCS, 24.
• Ceylan, E., and Geban, O. (2009). Facilitating conceptual change in understanding state of matter and solubility concepts by using 5E learning cycle model. Hacettepe University Journal of Education, 36, 41-50.
• Çaycı, B. ve Altunkeser, F. (2015). Öğretmen adaylarının yapılandırmacı anlayışa yönelik tutumları ile etkililiğine yönelik görüşleri. Bartın University Journal of Faculty of Education, USOS 2015 - Özel Sayı, 44-61.
• Demir, Y. ve Emre, İ. (2020). The effect of learning activities based on 5E learning model on 4th grade science teaching. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 573-586. DOI: 10.17860/mersinefd.750957
• Demirci, Ö. (2011). 8. sınıf öğrencilerinin asitler ve bazlar konusuyla ilgili yanılgılarını gidermede animasyon destekli kavramsal değişim metinlerinin etkililiğinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Demirel, M. ve Anıl, Ö. (2017). Kavramsal değişim yaklaşımına yönelik çalışma: Gazlar konusu. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 27(2), 93-118.
• Ecevit, T. ve Şimşek, P. Ö. (2017). Öğretmenlerin fen kavram öğretimleri, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmalarının değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16(1), 129-150. DOI: 10.17051/io.2017.47449
• Ertaş, S. (2013). 10. sınıf öğrencilerin elektrik akımı konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesine kavramsal değişim metinlerinin etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ezberci Çevik, E. ve Öner Armağan , F. (2018). 5E öğrenme döngüsü modeliyle ilgili çalışmalara genel bir bakış. International Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(29), 3818-3836. https://doi.org/10.26450/jshsr.855
• Fazelian, P., and Soraghi, S. (2010). The effect of 5E instructional design model on learning and retention of sciences for middle class students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 140-143. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.062
• Feyzioğlu, E. ve Demirci, N. (2013). Sınıf ve fen bilimleri öğretmenlerinin 5E öğrenme modeliyle ilgili bilgileri, farkındalıkları ve görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 131-163.
• Gürbüz, F. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin “Isı ve Sıcaklık” konusundaki kavram yanılgılarının düzeltilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisinin araştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Hokkanen, S. L. (2011). Improving student achievement, interest and confidence in science through the implementation of the 5E learning cycle in the middle grades of an urban school (Unpublished doctoral dissertation). Montana State Unıversıty, Montana. https://scholarworks.montana.edu/xmlui/bitstream/handle/1/1487/HokkanenS0811.pdf?sequence=1
• Hynd, C. R. (2001). Refutational texts and the change process. International Journal of Educational Research, 35(7-8), 699-714. https://doi.org/10.1016/S0883-0355(02)00010-1
• İlter, İ. ve Çiğdem, Ü. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde 5E öğrenme döngüsü modeline dayalı etkinliklerin öğrenme sürecine etkisi: Bir eylem araştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181(181), 295-330.
• Keskin, M. (2019). Teknoloji destekli öğretim etkinliklerinin 5E modeline göre matematik öğretimine entegrasyonunun değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Konur Birinci , K. ve Ayas, A. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının fiziksel ve kimyasal değişme konusunda kavramsal değişim metinlerine karşı tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 971-991.
• Köroğlu, Y. (2019). Bilgisayar destekli kavram karikatürleri ve kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Küçük, Z. ve Çalık, M. (2015). Effect of enriched 5Es model on grade 7 students’ conceptual change levels: A case of ‘Electric Current’ subject. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 5(1), 1-28. https://doi.org/10.17984/adyuebd.80603
• Kürkcü, E. (2016). Lise 1. sınıf biyoloji dersi “Canlının Temel Birimi Hücre’’konusunun öğretiminde 5E modelinin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı]. (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Metin, M. ve Özmen, H. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı kuramın 5E modeline uygun etkinlikler tasarlarken ve uygularken karşılaştıkları sorunlar. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 94-123.
• Namdar, B., Namdar, A. O. ve Ursavaş, N. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ders materyallerini değerlendirmede belirledikleri ve kullandıkları ölçütlerin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 174-212. https://doi.org/10.12984/egeefd.328381
• Özbek, G., Çelik, H., Ulukök, Ş. ve Sarı, U. (2012). 5E ve 7E öğretim modellerinin fen okur-yazarlığı üzerine etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 1(3), 190-201.
• Öztürk Geren, N. ve Dökme, İ. (2015). The effect of 5E learning model-based activities on students’ scientific process skills and academic achievement. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 76-95.
• Öztürk, N. (2013). Altıncı sınıf fen ve teknoloji dersi ışık ve ses ünitesinde 5E öğrenme modeline dayalı etkinliklerin öğrenme ürünlerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Pabuccu, A., and Geban, O. (2006). Remediating misconceptions concerning chemical bonding through conceptual change text. Hacettepe University Journal of Education, 30, 184-192.
• Perdana, G. P., Suma, K., and Pujani, N. M. (2018). The effect of conceptual change text structure on concept understanding and misconception reduction of dynamic electricity. In SHS Web of Conferences (Vol. 42, p. 00075). EDP Sciences. https://doi.org/10.1051/shsconf/20184200075
• Qarareh, A. O. (2016). The effect of using the constructivist learning model in teaching science on the achievement and scientific thinking of 8th grade students. International Education Studies, 9(7), 178-196. https://doi.org/10.5539/ies.v9n7p178
• Rohmah, R. S., Fariati, and Ibnu, S. (2020, April). Effect of conceptual change texts on physical inorganic chemistry students’ misconceptions of matter and its changes. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2215, No. 1, p. 020020). AIP Publishing LLC. https://doi.org/10.1063/5.0000492
• Saraç, H. ve Bayrak, N. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı 5E modelinin aşamalarının anlama düzeyleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 70-89.
• Sarı Ay, Ö. (2011). İlköğretim 8. sınıf fen ve teknoloji dersi “Maddenin Halleri ve Isı” ünitesinde belirlenen kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim metinleri kullanımının etkisi ve öğrenci görüsleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Şenel Çoruhlu, T. ve Çepni, S. (2016). Zenginleştirilmiş 5E modelinin öğrenci kavramsal değişimi üzerine etkisi: Astronomi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1785-1802.
• Tiryaki, S. (2009). Yapılandırmacı yaklaşıma dayalı 5E öğrenme modeli ve işbirlikli öğrenme yönteminin 8. sınıf “Ses” ünitesinin işlenmesinde başarıya ve tutuma etkisinin araştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Turgut, Ü. ve Gürbüz, F. (2011). Isı ve sıcaklık konusunda 5E modeliyle öğretimin öğrencilerdeki kavramsal değişime ve onların tutumlarına etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 679-706.
• Uyanık, G. ve Dindar, H. (2016). İlkokul 4. sınıf fen bilimleri dersinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 349-374.
• White, H. B. (2012). Visualizing the perception filter and breaching it with active-learning strategies. Biochem Mol Biol Educ, 40(2), 138-139. https://doi.org/10.1002/bmb.20591
• Yıldırım, B. (2017). Kavram karikatürleri ile zenginleştirilmiş kavramsal değişim metinlerinin sınıf öğretmeni adaylarının basit elektrik devreleri konusundaki kavramsal anlama ve tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yılmaz, Z. (2010). Kavramsal değişim metinlerinin üniversite öğrencilerinin geometrik optik konusundaki kavram yanılgılarının düzeltilmesi ve fizik dersine karşı tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.