Peyzaj Planlamada Peyzaj Ekolojisi Yaklaşımı

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 8, 11.07.2018

Sara Demir , Öner Demirel

Öz

Son yıllarda
peyzaj planlama çalışmalarında peyzajın işlevini ve hassasiyetini dikkate alan,
peyzajın yapı ve işleyişini değerlendiren ve peyzaj ekolojisine dayanan
planlama yaklaşımları gelişmiştir. Bu bağlamda ele alınan bu çalışmanın amacı,
fiziksel planlama ve peyzaj planlama ile arazi kullanım çalışmalarında oluşan
sorunlara çözüm bulabilen abiyotik, biyotik ve kültürel kaynak değerlerine dayanan
peyzaj ekolojisi yaklaşımını ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında peyzaj
ekolojisinin kısaca tarihi gelişimine değinilmiş, peyzajın karakteristiğini ortaya
koyan peyzajın yapı, fonksiyon ve değişimi tanımlanmış, peyzajın mozaik yapısı ile
ilgili ölçümler listelenmiş ve son olarak peyzaj planlamadaki bazı ekoloijik
yaklaşımlar üzerinde durulmuştur. Sürdürebilir planlama kararlarının
alınmasında ve doğal ile kültürel peyzaj kaynak değerlerinin korunmasında
ekolojik yaklaşımlı peyzaj planlama, yönetim, koruma ve onarım çalışmalarının
artması gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Peyzaj planlama, peyzaj ekolojisi, peyzaj ölçümleri, peyzaj metrikleri

Kaynakça

• Seto, K.C. ve Fragkias, M., 2005. Quantifying Spatiotemporal Patterns Of Urban Land-Use Change In Four Cities Of China With Time Series Landscape Metrics. Landsc. Ecol. 20, 871–888.
• Esbah, H., Deniz, B., Kara, B. ve Kesgin, B., 2010. Analyzing Landscape Changes In The Bafa Lake Nature Park Of Turkey Using Remote Sensing And Landscape Structure Metrics, Environmental Monitoring and Assessment, 165,1, 617-632.
• Swanwick, C., 2002. Landscape Character Assessment - Guidance for England and Scotland. Cheltenham and Edinburgh: The Countryside Agency and Scottish Natural Heritage.
• Tağıl, Ş., Görmüş, S. ve Cengiz, S., 2016. Denizli'de Kentsel Yayılma, Peyzaj Deseni ve Ekolojik Süreç İlişkisi, 6. UZAKTAN ALGILAMA-CBS SEMPOZYUMU (UZAL-CBS 2016), 5-7 Ekim 2016, Adana, 847-858.
• Benliay, A., ve Yıldırım E., 2013. Peyzaj Planlama Çalışmalarında Peyzaj Metriklerinin Kullanımı, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi Dergisi, 6,1, 07-11.
• TÜBİTAK, 2016. Meryemana Vadisi Peyzaj Karakter Analizi ve Doga Koruma-Turizm Odaklı Peyzaj Planlaması, Michigan State University, 2214-A TUBİTAK Doktora sırası Araştırma Bursu, 6 ay, 01/08/2015-31/01/2016, Geography Department, Coğrafya Bölümü, Araştırma Raporu.
• Turner, M.G., Gardner, R.H. ve O’neill, R.V., 2001. Landcape Ecology in Theory and Practice Pattern and Process. Springer. New York. USA.
• Turner, M.G., Gardner, R.H. ve O’Neill, R.V., 2001. Landscape Ecology In Theory And Practice: Pattern And Process, Springer-Verlag, New York, 447 s.
• Uzun O., 2003. Düzce Akarsuyu Havzası Peyzaj Değerlendirmesi ve Yönetim Modellerinin Geliştirilmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uzun, O., 2015. Ulusal, bölgesel ve yerel ölçeklerde koruma kararlarının alınmasında peyzaj planlama: Yeşilırmak havzası, Malatya ve Konya deneyimleri., Koruma ve Peyzaj Mimarlığı Sempozyumu Bildiri Kitabı, 11-13 Aralık,2015.. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayınları. No: 2016/3.47-60. Ankara.
• Jaeger, J. A. G. 2000. Landscape division, splitting index, and effective mesh size: New measures of landscape fragmentation. – Landscape ecology 15(2): 115-130.
• Uzun, O., Ilke, E.F., Çetinkaya, G., Erduran, F. ve Aç.ksöz, S., 2012. Peyzaj Planlama: Konya İli, Bozkır-Seydeşehir-Ahırlı- Yalıhüyük ilçeleri ve Suğla Gölü Mevkii Peyzaj Yönetimi Koruma ve Planlama Projesi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Lazer Ofset Yayın No: 15108, Ankara.
• Demir, S. 2017. Tarihi Peyzaj ve Peyzaj karakter Değerlendirilmesi Yaklaşımları ile Doğa Koruma-Turizm Odaklı Peyzaj Planlama: Meryemana Vadisi Örneği, Trabzon, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Trabzon
• Farina, A., 2000. Landscape Ecology İn Action. Lunigiana Museum Of National History, Venice University, Urbina Universiry, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Netherlands.
• Demir, S. ve Demirel, Ö., 2016. Korunan Havzalarda Peyzaj Değişimi ve Peyzaj Karakter Analizi ile Peyzaj Planlama Yaklaşımı: Meryemana Vadisi Örneği, Trabzon, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6,13, 155-174.
• Deniz, B., Küçükerbaş, E.V. ve Esbah, T. H., 2006. Peyzaj Ekolojisine Genel Bakış, ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5-18.
• Dramstad, W.E., Olson, J.D. ve Forman R.T.T., 1996. Landsavpe Ecology Principles in Landscape Architecture and Land-Use Planning, Harvard University, Island press, 80 s.
• Elkie,P., R. Rempel and A. Carr. 1999. Patch analyst user's manual : a tool for quantifying landscape structure, Northwest Sci. & Technol. Thunder Bay, Ont. TM–002.
• Eroğlu, E., 2012. Dağlık Alan Yol Koridorlarında Peyzaj Karakterini Belirleyen Doğal Bitki Kompozisyonlarının Tanımlanması: Ataköy-Sultanmurat-Uzungöl Yol Güzergahı Örneği, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Esbah, H., 2009. Analyzig Landscape Change Through Landscape Structure Indices Case of City of Aydın, Turkey, Journal of Applied Sciences, 9,15, 2744-2752.
• Forman, R.T.T. ve Godron, M., 1986. Landscape Ecology, University of Minnesota, Willey, New York, NY, USA.
• Benliay, A., 2009. Peyzaj Planı Oluşturulması Bağlamında Finike- Kumluca Kıyı Bölgesinin Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• Forman, R.T.T., 1995. Land Mosaics: The Ecologu of Landscape and Regions, Cambridge University Press, Cambridge, England.
• Gergel, S.E., ve Turner M.G., 2002. Learning Landscape Ecology. A Practical Guide to Concepts and Techniques, Springer-Verlag, New York.
• Gökyer, E., 2013. Understanding Landscape Structure Using Landscape Metrics, Advances in Landscape Architecture, in: Özyavuz M, S. (Ed.), Advances in Landscape Architecture. InTech, 663-676.
• Görmüş, S., 2012. Korunan alanlarda Peyzaj Karakter Analizi: Kastamonu-Bartın Küre Dağları Milli Parkı Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Herzog, F., Lausch, A., Müller, E., Thulke, H.H., Steinhart, U. ve Lehmann, S., 2001. Landscape Metrics For Assessment Of Landscape Destruction And Rehabilitation, Environmental Management, 27, 191-107.
• IALE, Executive Committie, 1998, IAEL Mission Statement Bulletin, International Association for Landscape Ecology, 16, 1, 1.
• Leitão, A.B. ve Ahern,J., 2002. Applying Landscape Ecological Concepts And Metrics in Sustainable Landscape Planning. Landscape and Urban Planning, 59, 65-93.
• McGarigal, K., Neel, M.C., Ene, E., 2002. FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program for Categorical Maps. Computer software program produced by the authors at the University of Massachusetts, Amherst, Available at: www.umass.edu/landeco/research/fragstats/fragstats.html
• McGarigal, K., Tagil, S., ve Cushman, S. A., 2009. Surface Metrics: An Alternative To Patch Metrics For The Quantification Of Landscape Structure, Landscape ecology, 24, 3, 433-450.
• McGarigal, K., ve Marks, B.J., 1995. FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program for Quantifying Landscape Structure, Forest Science Department, Oregon State University, Corvallis.
• Müncher, S. ve Wascher, D., 2007. European Landscape Characterization, Landscape Europe, 37-43 s.
• Özügül, M.D., 2006. Ekoljik Planlamada Kullanılabilecek Analatik Bir Model Önerisi: Ömerli İçme Suyu Havzası Örneği, YTÜ Mimarlik Fakültesi E-Dergisi, 1, 4, 201-217.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Uzun, O. ve Bilgili, C., 2013. Bölge-AltBölge (İl) Ölçeğinde Peyzaj Karakter Analizi ve Değerlendirmesi Ulusal Teknik Kılavuzu, Müşteri Kurumlar; T.C. İçişleri Bakanlığı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Yütürücü Kuruluş; T.C. Ankara Üniversitesi ve TÜBİTAK KAMAG 1007 Programı 109G074 nolu PEYZAJ-44 Projesi.