Gelibolu Tarihi Alanı Ziyaret Noktalarında Bulunan Peyzaj Donatı Elemanlarında Vandalizm

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 77 - 88, 31.12.2020

Alper Sağlık , Özge Uruk Elif Sağlık , Abdullah Kelkit

Öz

Vandalizm eyleminin temelinde çeşitli nedenler olduğu gibi doğurduğu sonuçlar da çeşitlilik göstermektedir. Bu çalışmada Gelibolu Tarihi Alanında gerçekleştirilen vandalizm eylemleri ile bu eylemlerin nedenleri ve sonuçları ortaya konulmuştur. Tarihi Alanda bulunan tarihi ve kültürel mekânlar araştırma alanı kabul edilmiş ve bu alanlarda bulunan peyzaj donatı elemanlarında incelemelerde bulunulmuştur. Ziyarete açık olan 16 ve ziyarete kapalı olan 2 tarihi mekân araştırma alanı olarak belirlenmiştir. Gözlemler sonucunda; ziyaretçilerin yoğun kullanımda bulunduğu alanlarda peyzaj donatı elemanlarının çeşitliliği ve fazlalığı dikkat çekmektedir. Bu donatı elemanlarının ise yoğun kullanımdan dolayı çeşitli tahribatlara uğradığı gözlemlenmiştir. Tarihi Alanda peyzaj donatı elemanlarına verilen zararlar incelendiğinde; heykel, kitabe, mezar taşı vb. objeler, oturma elemanları, sınırlayıcılar, aydınlatma elemanları, zemin döşemeleri ve bordürler, engelleyiciler ile bitkisel materyaller olarak sınıflandırılmıştır. Tespit edilen vandalizm eylemleri ortaya konulduktan sonra bu vandallıkların nedenleri R. F. Thaw ve V. M. Weinmayr’ın sınıflandırma sistemine göre incelenmiş ve Alanda gerçekleştirilen vandalizm eylemlerinin engellenmesine yönelik mekânsal öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gelibolu, Peyzaj Donatı, Tarihi Alan, Vandalizm, Vandallık

Gelibolu Historical Area Visiting Points Vandalism in Landscape Reinforcement Elements

Öz

There are several reasons the basis of the vandalism action as well as the results it gives. In this study, the vandalism actions carried out in the Gallipoli Historical Area and the causes and consequences of these actions are revealed. The research area of historical and cultural areas in the Historical Area has been accepted and investigations have been made in the landscape equipment elements in these areas. 16 historical places open to visitors and 2 historical places closed to visitors were determined as research areas. As a result of the observations; In the areas where the visitors are in intensive use, the variety and excess of the landscape equipment elements draw attention. It has been observed that these equipment elements have been damaged due to intensive use. When the damages given to the landscape equipment elements in the Historical Area are examined; these are classified as objects such as sculptures, inscriptions, tombstones, seating elements, restraints, lighting elements, floor coverings and curbs blockers and vegetable materials. After the determined vandalism actions were revealed, the reasons of these vandalisms were examined according to the classification system of R. F. Thaw and V. M. Weinmayr and spatial suggestions were provided to prevent vandalism actions carried out in the area.

Anahtar Kelimeler

Gallipoli, Landscape Equipment, Historical Area, Vandalism

Kaynakça

• Akgül Gök, Z., Özgüner, H., Alay, Ö. (2015). Kentsel açık yeşil alanlarda işlenen suçlar ve önleyici peyzaj tasarım yaklaşımları. Gündelik Hayat Sosyolojisi Açısından Suç ve Suç Korkusu Kongresi Bildiriler Kitabı, HEGEM V Yayınları, Bilimsel ve Popüler Eserler Dizisi, 51, 594-613.
• Akyol, E. (2006). Kent Mobilyaları Tasarım ve Kullanım Süreci (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erişim Adresi (24.03.2020): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Aslan, H. (2018). Vandalizmin Azaltılmasında Peyzaj Tasarım Kriterlerinin Belirlenmesi. 2. Uluslararası Mesleki Bilimler Sempozyumu, IVSS 2018. Erişim Adresi (10.03.2020): https://dergipark.org.tr/tr/pub/mbd/issue/40281/441927
• Avcı, E., Acar, V. ve Erbay Aslıtürk G. (2016). Kültürel Varlıklar Üzerinde Yapılan Tahribatların Turizm Çerçevesinde Değerlendirilmesi (Kuşadası-Selçuk Örneği). Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8):171-208. Erişim Adresi (03.05.2020): https://docplayer.biz.tr/27446943-Kulturel-varliklar-uzerinde-yapilan-tahribatlarin-turizm-cercevesinde-degerlendirilmesi-kusadasi-selcuk-ornegi.html
• Cicerali, E. E. ve Cicerali, L. K. (2005). Çevre ve Suç: Şehir Güvenliğini Artırmada Çevre Psikoloji Yaklaşımı. The Professional Geoprapher. 57(1):1-12. Erişim Adresi (08.06.2020): https://www.researchgate.net/publication/309619240_Cevre_ve_Suc_Sehir_Guvenligini_Artirmada_Cevre_Psikoloji_Yaklasimi_
• Cohen, S. (1973). Property Destruction Motives and Meanings Vandalism. The Architectural Press, s:2353. London.
• Gelibolu Tarihi Alanı 1/25.000 Ölçekli Tarihi Alan Planı Açıklama Raporu, 2016. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı.
• Gür, Ş. Ö. (1996). Mekân Örgütlenmesi. Gür Yayıncılık.
• Hilborn, J. (2009). Dealing with crime and disorder in urban parks. USA: Center for Problem-Oriented Policing. Erişim Adresi (03.05.2020): https://popcenter.asu.edu/content/dealing-crime-and-disorder-urban-parks-page-3
• Kesimli, İ. G. (2013). Saldırganlık ve Vandalizm. Electronic Journal of Vocational Collages. Erişim Adresi (16.04.2020): (https://docplayer.biz.tr/12648233-Saldirganlik-ve-vandalizm.html).
• Newman, O. (1973). Defensible Space. Collier Books. New York, ABD.
• Olgun, R. (2013). Kentsel Yeşil Alanlarda Vandalizm ve Olası Tasarım Çözümlerinin Antalya Örneğinde İncelenmesi (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. file:///C:/Users/User01/Downloads/360763.pdf
• Olgun, R. ve Yılmaz, T. (2015). Kentsel Yeşil Alanlarda Vandalizm ve Olası Tasarım Çözümleri: Antalya Kenti Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 12(03): 27-39. Erişim Adresi (10.03.2020): http://acikerisim.nku.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.11776/1986
• Özaydın, G., Erbil, D. ve Ulusoy, B. (1991). Kamu mekanları tasarımının tamamlayıcısı olarak bildirişim ögeleri. Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu I. İstanbul. 15-16.
• Özen, Y., Gülaçtı, F. ve Çıkılı, Y. (2004). Saldırganlığın psikolojik-kültürel boyutu ve vandalizm. Doğu Anadolu Araştırmaları. 144-149. Erişim Adresi (03.05.2020): http://www.aktuelpsikoloji.com/saldirganligin-psikolojik-kulturel-boyutu-ve-vandalizm-4908h.htm)
• Sawis Bilişim. (2020). Erişim Adresi (03.05.2020): https://www.turkcebilgi.com/vandalizm
• Tarakçı, F. N. (2003). Kentsel Çevrede Vandalizm: Vandalizmin Bank Tasarımına Etkileri (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu Başkanlığı, Ankara. (2020). Erişim Adresi (03.05.2020): https://sozluk.gov.tr
• Underwood, G. (1980). Vandalism. The Architects Journal. 24, 1171-1174.
• Uniform Crime Reporting Handbook, (2004). Federal Bureau of Investigation. Washington D.C. Government Printing Office.
• Van Vliet, W. (1984). Vandalism: An Essessment and Agenda, Vandalism: Behaviour and Motivations (Edt: C.L. Leboyer). New York: Elsevier Science Publishing. Erişim Adresi (28.03.2020): https://www.colorado.edu/cedar/sites/default/files/attached- files/van%20Vliet-,%20W.%20(1984).%20Vandalism%20An%20assessment%20and%20agenda.%20In%20C.%20Levy-Leboyer%20(Ed.),.pdf
• Yavuz, A. ve Kuloğlu, N. (2010). An experimental study on vandalism: Trabzon Parks. Scientific Research and Essays. 5(17):2463-2471. Erişim Adresi (26.03.2020): https://www.researchgate.net/publication/268288046_An_experimental_study_on_vandalism_Trabzon_Parks
• Yavuzer, Y. (1998). Niğde İlindeki Öğretmenlerin Okul Tahripçiliğine Karşı İdeolojik Yönelimleri (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi (04.03.2020): file:///C:/Users/User01/Downloads/072349.pdf
• Yıldırım, A. (2000). Kamusal Alanlarda Vandalizm (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erişim Adresi (24.03.2020): file:///C:/Users/User01/Downloads/096756.pdf
• Yıldız, A. S. (2004). Ebeveyn tutumları ve saldırganlık. Polis Bilimleri Dergisi, 6:3-4, 131-149.
• Yücel, F. G. (2007). Kaliteli kent parkı tasarımı. Mimarlık Dergisi. 334. Erişim Adresi (08.06.2020): http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1297