Erişkin Dönemde Belirsizliğe Tahammülsüzlük Üzerinde Otomatik Düşünceler ve Stresle Başa Çıkma Mekanizmalarının Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: Ek 1 (Araştırma Sayısı), 1 - 11, 29.12.2021

İzzet Parmaksız

https://doi.org/10.18863/pgy.850699

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada stresle başa çıkma ve belirsizliğe tahammülsüzlük ve otomatik düşünceler arasındaki ilişkileri saptamak amaçlanmıştır. Araştırma örneklemi Orta Anadolu’da yaşayan 393 (Erkek:194, Kadın:199) gönüllü katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma verileri Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği, Otomatik Düşünceler Ölçeği ve araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Yapılan analizlerde belirsizliğe tahammülsüzlük, otomatik düşünceler ve stresle başa çıkmanın alt boyutları (kendine güvenli yaklaşım, çaresiz yaklaşım, iyimser yaklaşım, boyun eğici yaklaşım, sosyal destek yaklaşımı) arasında anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Yapılan regresyon analizinde stresle başa çıkma tarzlarının ve otomatik düşüncelerin belirsizliğe tahammülsüzlüğü yordadığı saptanmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına bakılarak ruh sağlığının korunması için olumlu stresle başa çıkma mekanizmalarının öğretilmesine ve bireylerde belirsizliğe tahammülsüzlüğü yordayan olumsuz otomatik düşüncelerin belirlenmesine yönelik eğitimler düzenlenebilir. Bu konularda sorun yaşayan bireyler psiko-eğitsel grup uygulamalarına dâhil edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Stres, stresle başa çıkma, belirsizliğe tahammülsüzlük, otomatik düşünceler, otomatik düşünceler, yetişkin

Effects of Automatic Thoughts and Coping With Stress Mechanisms on Intolerance to Uncertainty in Adult Period

Öz

The aim of this study was to determine the relationships between coping with stress, intolerance to uncertainty and automatic thoughts. The research sample consists of 393 (Male: 194, Female: 199) volunteer participants living in Central Anatolia. The research data were collected using the Stress Coping Styles Scale, Intolerance to Uncertainty Scale, Automatic Thoughts Scale and a personal information form developed by the researcher. Significant relationships were found between intolerance to uncertainty, automatic thoughts and sub-dimensions of coping with stress (self-confident, helpless style, optimistic, submissive, seeking social support). In the regression analysis, it was determined that coping with stress and automatic thoughts predicted intolerance to uncertainty. To protect mental health, based on the results of this study, trainings can be organized to teach positive stress coping mechanisms and to identify negative automatic thoughts that predict intolerance to uncertainty in individuals. Individuals who have problems with these issues can be included in psycho-educational group practices.

Anahtar Kelimeler

: Stress, coping with stress, intolerance to uncertainty, automatic thoughts

Kaynakça

• Abbate-Daga G., Quaranta M., Marzola E., Amianto F., & Fassino S. (2015). The relationship between alexithymia and intolerance of uncertainty in anorexia nervosa. Psychopathology, 48(3), 202–208.
• Anderson, K.G., Dugas, M.J. Koerner N., Radomsky A.S., Savard P., & Turcotte J. (2012). Interpretive style and intolerance of uncertainty in individuals with anxiety disorders: A focus on generalized anxiety disorder. J Anxiety Disord. 26(8), 823-832.
• Arslan, C., Dilmaç, B., & Hamarta, E. (2009). Coping with stress and trait anxiety in terms of locus of control: A study with Turkish university students. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37(6), 791-800.
• Aydın, B., ve İmamoğlu, S. (2001).Stresle başa çıkma becerisi geliştirmeye yönelik grup çalışması, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 41-52.
• Barrault, S., & Varescon, I. (2012). Distorsions cognitives et pratique de jeu de hasard et d’argent: E´tat de la question. Psychologie Psychologie Française, 57(1), 17–29. https://doi.org/10.1016/j.psfr.2012.01.002.
• Beck, J. S. (2011). Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi. Şahin M. (Çeviri Ed). İstanbul, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Beck, J. S., Liese, B. S., & Najavits, L. M. (2005). Cognitive therapy. R. J. Frances, S. I. Miller, ve A. H. Mack (Yay. haz.). Clinical Textbook of Addictive Disorders, içinde (p. 474- 527). Guilford Press.: Penguin Group
• Behar, E., DiMarco, I. D., Hekler, E. B., Mohlman, J., & Staples, A. M. (2009). Current theoretical models of generalized anxiety disorder (GAD): Conceptual review and treatment implications. J Anxiety Disord., 23(8), 1011-1023.
• Boss, P. & Yeats, J.R. (2014). Ambiguous loss: A complicated type of grief when loved ones disappear. Bereavement Care, 33(2), 63-69.
• Boss, P. (2004). Ambiguous loss research, theory, and practice: Reflections after 9/11. Journal of Marriage and Family, 66, 551-566.
• Buhr, K., & Dugas, M. J. (2002). The intolerance of uncertainty scale: Psychometric properties of the english version. Behaviour Research and Therapy, 40(8), 931–945.
• Bulut, N. (2016). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başa çıkma stratejileri ve olumsuz otomatik düşünceleri arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 2-13
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Veri analizi el kitabı (2. Baskı). Ankara:.Pegem Akademi Yayıncılık
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2010) Sosyal bilimler için istatistik (6. baskı). Ankara: Pegem A Yayınevi..
• Chen, C. Y., & Hong, R. Y. (2010). Intolerance of uncertainty moderates the relation between negative life events and anxiety. Personality and Individual Differences, 49:49-53.
• Chretien, M., Giroux, I., Goulet, A., Jacques, C., & Bouchard, S. (2017). Cognitive restructuring of gambling-related thoughts: A systematic review. Addictive Behaviors, 75, 108–121. https://doi.org/10. 1016/j.addbeh.2017.07.001.
• Clark, D. A., Purdon, C. L., & Wang, A. (2003). The Meta-Cognitive Beliefs Questionnaire: development of a measure of obsessional beliefs. Behav Res Ther, 41, 655–669
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
• Çakır, C. (2014). Öğrenci ve mezun hemşirelerde bilişsel çarpıtmaların, mesleki benlik saygısı ve hemşirelik algısı ile ilişkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Çardak, M. (2012). Affedicilik yönelimli psiko-eğitim programının affetme eğilimi, belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik iyi oluş, sürekli kaygı ve öfke üzerindeki etkisinin incelenmesi Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Demirtas, A. S., & Yıldız, B. (2019). Hopelessness and perceived stress: the mediating role of cognitive flexibility and intolerance of uncertainty. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 32, 259-267. Doi: 10.14744/DAJPNS.2019.00035
• Deniz M. E., ve Yılmaz, E. (2016). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ ve stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 17-26.
• Deschenes, S. (2010). Experimental manipulation of beliefs about uncertainty: Effects on interpretive processing and access to threat schemata. Unpublished doctoral dissertation. Concordia University.
• Dressler, W. W. (1985). The social and cultural context of coping, action, gender and symptoms in a southern black community. Soc Sci Med. 21, 499-506.
• Dryden, D., David, D., & Ellis, A. (2009). Rational emotive behavior therapy. K. S. Dobson (Yay. haz.). Handbook of Cognitive-Behavioral Therapies. Guilford Press.
• Erdoğan, T. Ünsar, A.S, ve Süt, N. (2009). ‘Stresin çalışanlar üzerindeki etkileri: Bir araştırma’, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 14(2) 447-461.
• Ersanlı, K., & Uysal, E. (2015). Belirsizliğe karşı tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 46-53.
• Frost, R. O., & Steketee, G. (2002). Cognitive approaches to obsessions and compulsions: Theory, assessment, and treatment. Pergamon:Elsevier Science Inc.
• Gentes, E.L., & Ruscio, A.M. (2011). A meta-analysis of the relation of intolerance of uncertainty to symptoms of generalized anxiety disorder, major depressive disorder, and obsessive-compulsive disorder. Clin Psychol Rev., 31(6), 923-933.
• Goodwin, R., & Gaines, S. O. (2004). Relationships beliefs and relationship quality across cultures: country as a moderator of dysfunctional beliefs and relationship quality in three former communist societies. Personal Relationships, 11(3), 267-279.
• Green, B. S., & Salkınd J. N. (2010). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data. Prentice Hall Press Upper Saddle River, NJ USA.
• Hamilton J. G., & Lobel, M. T. (2008). Patterns and predictors of coping with stress during pregnancy: Examination of the revised prenatal coping inventory in a diverse sample. Journal of Psychosom Obstetrics & Gynecology, 29, 97–104.
• Hays, P. A. (2009). Integrating evidence-based practice, cognitive–behavior therapy, and multicultural therapy: Ten steps for culturally competent practice. Professional Psychology: Research and Practice, 40, 354–360. doi:10.1037/a0016250
• Huck, S.W. (2008). Reading Statistics and Research, 5th Edition. Pearson Educational Inc., Allyn and Bacon: Boston - New York.
• Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi, (Ed. Şeref Kalaycı), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Beşinci Baskı, içinde (321-331), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kartal, A., Çetinkaya, B., ve Turan, T. (2009). Screening of psychological symptoms of health school students. TAF Preventive Medicine Bulletin. 8(2), 161-166.
• Koerner, N., & Dugas, M. J. (2008). An investigation of appraisals in individuals vulnerable to excessive worry: The role of intolerance of uncertainty. Cognitive Therapy and Research, 32, 619–638.
• Korkut, A., & Keskin, İ. (2015). Öğretmen adaylarının belirsizlikten kaçınma düzeylerine ilişkin karşılaştırmalı bir analiz. Electronic International Journal of Education, Arts and Science, 1(2), 31-57.
• Kuyucu, Y., (2007). Boşanmış ailede yetişen ergenlerin bilişsel çarpıtmalarıyla benlik değeri arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Lally, J., & Cantillon P. (2014). Uncertainty and ambiguity and their association with psychological distress in medical students. Acad Psychiatry; 38, 339-344.
• Ogai, H. (2013). Cognitive distortions in interpersonal situation and stress responses of nursing students. J. Jpn. Acad. Nurs. Sci. 33, 21-28.
• Olatunji, B.O., Cisler, J.M. ve Tolin, D.F., 2007, “Quality of Life in the Anxiety Disorders: A Meta-Analytic Review”, Clinical Psychology Review, 27(5): 572- 581.
• Öncü, B., ve Sakarya, A. (2013). Ergen özkıyımlarında bilişsel etmenler ve çarpıtmaların rolü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(2), 232-245.
• Özmen, M., ve Önen, B. (2005). Stresle başa çıkma yolları. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi sürekli tıp etkinlikleri. Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, 47, 171-180.
• Papageorgiou, C., & Wells, A. (2004). Nature, functions, and beliefs about depressive rumination. In: C. Papageorgiou ve A. Wells (Eds.), Depressive rumination: Nature, theory, treatment (p. 1-20). Chichester, UK: Wiley
• Pawluk, E. J. & Koerner, N. (2016). The relationship between negative urgency and generalized anxiety disorder symptoms: the role of intolerance of negative emotions and intolerance of uncertainty. Anxiety, Stress, & Coping, 29(6), 606-615.
• Razı, G. S., Kuzu, A., Yıldız, A. N., Ocakcı, A. F., ve Arifoğlu, B. Ç. (2009). Çalışan gençlerde benlik saygısı, iletişim becerileri ve stresle baş etme. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(1), 17-26.
• Robichaud, M. (2013). Cognitive behavior therapy targeting intolerance of uncertainty: Application to a clinical case of generalized anxiety disorder. Cognitive and Behavioral Practice, 20(3), 251-263.
• Sarı, S., & Dağ, İ. (2009). Belirsizliğe tahammülsüzlük ölçeği, endişe ile ilgili olumlu inançlar ölçeği ve endişenin sonuçları ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 261-270.
• Şahin, N. H. ve Durak, A. (1995). Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73.
• Şahin, N. H., & Şahin, N. (1992). Reliability and validity of the Turkish version of the Automatic Thoughts Questionnaire. Journal of Clinical Psychology, 48(3), 334-340.
• Turan, A. F. (2010). Üniversite öğrencilerinin ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalarını yordamada yalnızlık, benlik saygısı, yaş, cinsiyet ve romantik ilişki yaşama durumunun rolü. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Türküm, S., (2001). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik, bilişsel çarpıtma düzeyleri ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 1-16
• Uçman P. (1990). Ülkemizde çalışan kadınlarda stresle başa çıkma ve psikolojik rahatsızlıklar. Psikoloji Dergisi 7(24),58-75.
• Walsh, K., Basu, A., & Monk, C. (2015). The role of sexual abuse and dysfunctional attitudes in perceived stress and negative mood in pregnant adolescents: an ecological momentary assessment study. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 28(5), 327-332.
• Yıldız, B. (2017). Güvenli bağlanma stili kazandırma yönelimli psikoeğitim programının belirsizliğe tahammülsüzlük ve akademik erteleme üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Yılmaz, B. Ş., & Duy, B. (2013). Psiko-eğitim uygulamasının kız öğrencilerinin benlik saygısı ve akılcı olmayan inançları üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 68-81.
• Yook, K., Kim, K. H., Suh, S. Y., & Lee, K. S. (2010). Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder. journal of Anxiety Disorders, 24(6), 623-628.
• Zhang, L. F. (2008). Cognitive distortions and autonomy among Chinese university students. Learn Learning and Individual Differences, 18(2), 279-28