Gestalt Odaklı Pozitif Ebeveynlik Destekleme Programının Etkililiği

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: Supplement 1, 161 - 176, 29.12.2023

Hasan Atak , Sahra Rayana

https://doi.org/10.18863/pgy.1307772

Öz

Bu araştırmanın amacı, Gestalt Odaklı Olumlu Ebeveynlik Destek Programının etkililiğini değerlendirmektir. Araştırmanın örneklemi, amaçlı örnekleme yoluyla seçilen 36 ebeveynden (33 anne ve 3 baba) oluşmaktadır. Deney grubunda 13 katılımcı, plasebo grubunda 12 katılımcı ve kontrol grubunda 11 katılımcı yer almıştır. Araştırmada Demografik Bilgi Formu (DBF), Çok Boyutlu Ebeveyn Mükemmeliyetçiliği Ölçeği (ÇBEMÖ), Ebeveyn Çocuk İlişkisi Ölçeği (EÇİO), Ebeveyn Olarak Ben Ölçeği (EOB) ve Alabama Çocuk Yetiştirme Anketi (AÇYA) ölçüm araçları kullanılmıştır. Deney grubunun ön test ve son test puanları tüm boyutlar için anlamlı farklılıklar göstererek programın etkili bir müdahale olduğunu göstermiştir. Deney, plasebo ve kontrol grubu son test puanları karşılaştırıldığında, ebeveyn mükemmeliyetçiliğinin üç alt boyutunda, ebeveyn-çocuk ilişkisinin tüm boyutlarında ve olumlu ebeveynlik puanında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. İleri analizler, tüm anlamlı farklılıkların deney grubu lehine olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgu, programın 2-9 yaş arası çocuğu olan ebeveynler için etkili bir uygulama olduğunu göstermektedir. Son olarak, olumlu ebeveynlik boyutunun son test puanları da deney grubu ön test puanları ve kontrol grubu son test puanlarına göre anlamlı bir şekilde farklılaşarak çalışmanın hipotezini doğrulamış ve programın olumlu ebeveynlik uygulamaları geliştirmedeki etkililiğini vurgulamıştır.

Anahtar Kelimeler

pozitif/olumlu ebeveynlik programı, Gestalt terapi, olumlu ebeveynlik, ebeveyn çocuk ilişkisi, ebeveyn mükemmeliyetçiliği, ebeveyn öz düzenleme becerileri

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

221K527

Teşekkür

TÜBİTAK 1002 Hızlı Destek Programı tarafından desteklenen 221K527 numaralı proje kapsamında yapılan çalışmalardan üretilmiştir. Desteklerinden dolayı TÜBİTAK'a teşekkürlerimizi sunarız.

Effectiveness of Gestalt-Oriented Positive Parenting Support Program

Öz

The purpose of this research was to evaluate the effectiveness of the Gestalt Oriented Positive Parenting Support Program. The study sample consisted of 36 parents (33 mothers and 3 fathers) who were selected through purposeful sampling. There were 13 participants in the experimental group, 12 participants in the placebo group, and 11 participants in the control group. The research utilized various measurement tools, such as the Demographic Information Form (DIF), Multidimensional Parental Perfectionism Questionnaire (MPPQ), Parent-Child Relationship Scale (PCRS), Me as a Parent Scale (MPS), and Alabama Parenting Questionnaire (APQ). The experimental group's pre-test and post-test scores showed significant differences for all dimensions, indicating that the program was an effective intervention. When comparing the experimental, placebo, and control group post-test scores, significant differences were found in three sub-dimensions of parental perfectionism, all dimensions of parent-child relationship, and positive parenting score. Further analysis revealed that all significant differences favored the experimental group. This finding shows that the program is an effective application for parents with children between the ages of 2-9. Finally, the post-test scores of the positive parenting dimension also differed significantly according to the experimental group pre-test scores and the control group post-test scores, confirming the hypothesis of the study and highlighting the effectiveness of the program in developing positive parenting practices.

Anahtar Kelimeler

positive parenting program, Gestalt therapy, positive parenting, parent-child relationship, parental perfectionism, parental self-regulation skills

Proje Numarası

221K527

Kaynakça

• Affrunti NW, Woodruff-Borden J (2015) Parental perfectionism and overcontrol: examining mechanisms in the development of child anxiety. J Abnormal Child Psychol, 43:517-529.
• Alsancak-Akbulut, C, Sahin-Acar B, Sumer N (2021) Effect of video-feedback intervention on Turkish mothers’ sensitivity and physical intrusiveness: a randomized control trial. Attach Hum Dev, 23:795-813.
• Arıcı Özcan N, Arslan R (2018) Ergen annelerine uygulanan ebeveyn stresini yönetme programı’nın etkililiği. Sakarya University Journal of Education, 8:40-59.
• Arkan B (2019) Olumlu Annebabalık Eğitimi Programı’nın (Positive Parenting Program-Triple P) ailenin ruh sağlığına etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32:43-61.
• Ateş SD (2022) Okul öncesi dönemdeki çocukların akran ilişkileri ve sosyal beceri düzeylerinin anne çocuk ilişkileri açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Atılgan S (2020) Gestalt terapi yaklaşımı. In Klinik Psikoloji: Bilim ve Uygulama (Eds MEskin, Ç Günseli Dereboy, N Karancı): 451-473. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Atmaca Koçak A (2004) Baba Destek Programı Değerlendirme Raporu. İstanbul, AÇEV:
• Aytaç B, Çen S, Yüceol GP (2018) Ebeveyn çocuk ilişkisi ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 25:209-221.
• Azizi K, Besharat MA (2011) The relationship between parental perfectionism and child perfectionism in a sample of Iranian families. Procedia Soc Behav Sci, 15:1287–1290.
• Bağatarhan T, Nazlı S (2013) Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz-yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7:67-88.
• Bergin C (2001) The parent-child relationship during beginning reading. J Literacy Res, 33:681-706.
• Besharat MA (2003) Parental perfectionism and children’s test anxiety. Psychol Rep, 93:1049–1055.
• Bodenmann G, Cina A, Ledermann T, Sanders MR (2008) The efficacy of the Triple P-Positive Parenting Program in improving parenting and child behavior: A comparison with two other treatment conditions. Behav Res Ther, 46:411–427.
• Carmo C, Oliveira D, Brás M, Faísca L (2021) The influence of parental perfectionism and parenting styles on child perfectionism. Children (Basel), 8:777.
• Choate ML, Pincus DB, Eyberg SM, Barlow DH (2005) Parent-child interaction therapy for treatment of separation anxiety disorder in young children: A pilot study. Cogn Behav Pract, 12:126-135.
• Clarkson P (1994) Gestalt Counselling in Action. Londra, Sage Publications.
• Cook LC, Kearney CA (2014) Parent perfectionism and psychopathology symptoms and child perfectionism. Pers Individ Dif, 70:1-6.
• Corey G (2015) Psikolojik Danışma Kuram Ve Uygulamaları (Çev. T Ergene). Ankara,Mentis.
• Crook T, Raskin A, Eliot J (1981) Parent-child relationships and adult depression. Child Dev, 52:950.
• Çekiç A, Türk F, Buğa A, Hamamcı Z (2018) Alabama Ebeveyn Davranışları Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17:728-743.
• Daş C (2020) Geştalt Terapi Bütünleşmek ve Büyümek. Ankara: Altınordu Yayınları.
• Demirkaya SK, Abali O (2012) Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi dönem davranış sorunları ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg, 13:67-74.
• Dereli E, Dereli BM (2017) Ebeveyn-çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların psikososyal gelişimlerini yordaması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14:227-258.
• Eminoğlu B (2007) Dört-beş yaş çocuklarının sosyal davranışları ile ebeveyn davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Erden G (2018) Gestalt terapi. (Powerpoint sunu) https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/71262/mod_resource/content/0/14-Gestalt%20Terapi.pdf. (Accessed 6.5.2023)
• Erikson EH (1968) Identity: Youth and Crisis. New York, WW Norton.
• Erler Ö (2011) Ebeveyn kabul reddi ile 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Maltepe Üniversitesi.
• Esen S, Ayverdi L (2020) Anne-babanın mükemmeliyetçilik algısı ile ortaokul öğrencilerinin yaratıcılıkları arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3:253-275.
• Eyberg SM, Robinson EA (1982) Parent‐child interaction training: Effects on family functioning. J Clin Child Adolesc Psychol, 11:130-137.
• Frost RO, Lahart CM, Rosenblate R (1991) The development of perfectionism: A study of daughters and their parents. Cognit Ther Res, 15:469–489.
• Gross D, Garvey C, Julion W, Fogg L, Tucker S, Mokros H (2008) Efficacy of the Chicago Parent Program with low-income African American and Latino parents of young children. Prev Sci, 10:54–65.
• Güler P (2021) Anne baba davranışları ile çocuklarda gözlenen problem davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Gaziantep, Gaziantep Üniversitesi.
• Güney-Yılmaz M (2022) Geştalt terapi yaklaşımındaki nörobiyolojik çalışmalarla da desteklenen beden-duygu ilişkisinin psikoterapi alanına katkıları. Temas: Geştalt Terapi Dergisi, 1:9-44.
• Güngör H, Buluş M (2016) Ebeveyn mükemmeliyetçiliğinin 5-6 yaş okul öncesi dönem çocuklarının algılanan kaygı düzeyini öngörmedeki rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39:147-159.
• Heinrichs N, Kliem S, Hahlweg K (2013) Four-year follow-up of a randomized controlled trial of Triple P group for parent and child outcomes. Prev Sci, 15:233–245.
• Hudson JL, Rapee RM (2001) Parent–child interactions and anxiety disorders: An observational study. Behav Res Ther, 39:1411-1427.
• Kandır A, Alpan Y (2008) Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14:33-38 .
• Karadeniz Sarısakal B (2022) Çocukluk çağı travmalarının kuşaklararası döngüsünün duygu düzenleme becerileri, ebeveyn zihinselleştirmesi, ebeveynlik stilleri ve çocuk davranışları açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi.
• Kaymak Özmen S (2013) Anne-baba eğitimi programının çocuklardaki davranış sorunları ve anne-babaların depresyon düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 38:85-113.
• Kılıçarslan S, Ördem S, Taltekin A, Ardıç A (2019) Şiddetsiz karşı koyma programının aile ilişkileri ve ebeveynlik algıları üzerindeki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45:211-234.
• Kırman A, Doğan Ö (2017) Anne-BABA ÇOCUK İLİŞKİLERİ: BİR META-SENTEZ ÇALIŞMASI. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4:28-49.
• Konuk-Şener D (2011) Annelik öz etkililiği ve benlik saygısını yükseltme programının etkililiği (Doktora tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Koyuncu Şahin M (2021) .Olumlu Ebeveynlik Programı’nın çocukların davranış problemlerine, ebeveynlerin disiplin yöntemlerine ve ebeveyn-çocuk ilişkisine etkisi (Doktora tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Kynaston LB (1982) The effect of centering techniques on self-esteem, openness to experience, and anxiety. (Doctoral thesis). Tucson, AZ, University of Arizona.
• Leung C, Sanders M R, Leung S, Mak R, Lau J (2003) An outcome evaluation of the ımplementation of the triple p-positive parenting program in hong kong. Fam Process, 42:531–544.
• Leung C, Tsang S, Heung K, Yiu I (2009) Effectiveness of Parent-Child interaction therapy (PCIT) among Chinese families. Res Soc Work Pract, 19:304-313.
• Liu Y L (2003) Parent–child interaction and children's depression: the relationships between Parent–Child interaction and children's depressive symptoms in Taiwan. J Adolesc, 26:447-457.
• McKee L, Roland E, Coffelt N, Olson AL, Forehand R, Massari C et al. (2007) Harsh discipline and child problem behaviors: The roles of positive parenting and gender. J Fam Violence, 22:187-196.
• Miller R G (1969) Simultaneous Statistical Inference. New York, McGraw-Hill.
• Mouton B, Roskam I (2015) Confident mothers, easier children: A quasi-experimental manipulation of mothers’ self-efficacy. J Child Fam Stud, 24:2485-2495.
• Murdock N., L (2018) Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları Olgu Sunumu Yaklaşımıyla (Çev. Prof. Dr.Füsun Akkoyun). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Nelson-Jones R (2000) .Six Key Approaches To Counselling and Therapy. London, Sage.
• Ogelman HG, Önder A, Seçer Z, Erten H (2013) Anne tutumlarının 5-6 yas çocuklarının sosyal becerilerini ve okula uyumlarını yordayıcı etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29:143-152.
• Özçiçek G (2014) Çocuğun benlik kavramının olumluluğu, annenin mükemmeliyetçiliği ve anne kabul red algısı arasındaki ilişkilerin incelemesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Arel Üniversitesi.
• Özel E, Zelyurt H (2016) Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 16:9-34.
• Öztürk Y (2013) Triple P Olumlu Anne Babalık Eğitimi’nin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan 7-12 yaş arası çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri üzerine etkilerinin araştırıldığı randomize kontrollü bir çalışma. (Tıpta uzmanlık tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özyurt G (2013) Triple P Olumlu Anne Babalık Eğitimi’nin anksiyete bozukluğu olan 8-12 yaş arası çocuklarda ve ebeveynlerinde anksiyete düzeyi ve ruh sağlığı üzerine etkilerinin araştırıldığı randomize kontrollü bir çalışma (Tıpta uzmanlık tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özyürek A, Şahin FT (2015) Anne-çocuk ilişkisinin ve baba tutumlarının çocukların ahlaki ve sosyal kural anlayışları üzerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 40:161-174.
• Randall ET, Bohnert AM, Travers LV (2015) Understanding affluent adolescent adjustment: The interplay of parental perfectionism, perceived parental pressure, and organized activity involvement. J Adolesc, 41:56-66.
• Salary R, Ralph A, Sanders M (2014) An efficacy trial: positive parenting program for parents of teenagers. Behav Change, 31:34-52.
• Sanders M R (2008) Triple P-Positive Parenting Program as a public health approach to strengthening parenting. J Fam Psychol, 22:506–517.
• Sanders MR, Mazzucchelli TG (2013) The promotion of self-regulation through parenting interventions. Clin Child Fam Psychol Rev, 16:1–17.
• Sanders MR, Turner KMT, Markie-Dadds C (2002) The development and dissemination of the Triple P—Positive Parenting Program: a multilevel, evidence-based system of parenting and family support. Prev Sci, 3:173–189.
• Sanders MR, Turner KMT, Metzler CW (2019) Applying self-regulation principles in the delivery of parenting ınterventions. Clin Child Fam Psychol Rev, 22:24–42.
• Santrock J W (2017) Yaşam Boyu Gelişim. Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sarıot Ertürk Ö (2019) Olumlu ebeveynlik programı: okul öncesi çocuklarda problem davranışlara etkisi ve kendini düzenleme becerisinin aracı rolü. (Doktora tezi). Aydın, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Saygı D, Balat G U (2013) Anasınıfına devam eden çocuğu olan annelerin çocukları ile ilişkilerinin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 10:844-862.
• Smith E. W (1975) The role of early Reichian theory in the development of Gestalt therapy. Psychotherapy (Chic), 12:268–272.
• Suárez A, Byrne S, Rodrigo M J (2018) Effectiveness of a universal web-based parenting program to promote positive parenting: Patterns and predictors on program satisfaction. J Child Fam Stud, 27:3345-3357.
• Sümer N, Gündoğdu Aktürk E, Helvacı E. (2010) Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13:42-59.
• Sümer N, Metin Orta İ, Alsancak Akbulut C, Salman Engin S, İlden Koçkar A, Şahin Acar B et al. (2020) Olumlu ebeveyn davranışlarını artırmaya yönelik video-geri bildirimli müdahale programının anne duyarlığı üzerindeki etkisinin Türkiye'de incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 35:100-116.
• Şahingiray E (2020) Ebeveyn mükemmeliyetçiliğinin çocuktaki kaygı düzeyine etkisi: çocuktaki mantık dışı inançların aracı rolü (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Işık Üniversitesi.
• Şen Karadağ Ö (2021) Aile eğitim programı ve ebeveynlik becerileri arasındaki ilişkilerin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Şentürk Ü (2012) Parçalanmış aile çocuklarının eğitimdeki başarı/başarısızlık durumu (Malatya örneği 2006). Sosyal Politikalar Çalışmaları, 7:105-126.
• Şimşek S, Atak H (2021) 12-18 yaş aile eğitimi programının aile işlevlerine etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(Suppl 1):152-171.
• Tabachnick BG, Fidell LS (2013) Using Multivariate Statistics (6th ed.), Boston, Allyn and Bacon.
• Taluy N, Maraş A (2021) Çok Boyutlu Ebeveynlik Mükemmeliyetçiliği Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne Dergisi, 9:319-333.
• Thorell LB (2009) The Community Parent Education Program (COPE): Treatment effects in a clinical and a community-based sample. Clin Child Psychol Psychiatry, 14:373–387.
• Ward M A, Theule J, Cheung K (2016) Parent–child interaction therapy for child disruptive behaviour disorders: A meta-analysis. Child Youth Care Forum, 45:675-690.
• Wulf R (1996) The historical roots of Gestalt therapy theory. Gestalt Dialogue: Newsletter for the Integrative Gestalt Centre, 11:1-7.
• Yip F W, Zelman D, Low A (2019) How to improve parenting in Hong Kong by training: The 6As positive parenting program. Public Administration and Policy, 22:55-70.