Adapazarı Müzesi’ne Yeni Gelen Yazıtlı Eserler

Yıl 2017, Cilt: 3, 49 - 68, 31.12.2017

Mustafa Adak

Öz

1993 yılında kurulan Adapazarı Müzesi’nin yazıtlı taş eserleri daha önce bir katalog çalışması kapsamında yayımlanmıştı. Burada ise 2005 yılından sonra müzeye gelen yazıtlar ve de Kaynarca Hükümet Konağı önünde korunan Adapazarı Müzesi envanterlerine kayıtlı on adet yazıt tanıtılm-aktadır. Bu yazıtlardan bazıları Kaynarca ve çevresinin Roma Dönemi’nde Nikomedeia kentinin himayesinde bulunduğuna dair ipuçları sunmaktadır. İlk iki yazıtta kentin Anatanrıçası Demeter ile kızı Persophone için sunulan adaklar söz konusudur. Üçüncü yazıt Timokrates Neos’un Helios’la özdeşleştirilmiş önemli bir yerel tanrı olan Preietos’un heykeliyle birlikte Hiera phyle’sine ve tanrılara adağını içermektedir. Dördüncü sırada tanıtılan mezar yazıtı Nikomedeia teritoryumuna ait yeni bir köy yerleşimini (κώμη Πουροπαινων) belgelemektedir. Altıncı yazıt Nikomedeia Danışma Meclisi üyesi olup Karadeniz kıyısındaki Kalpe emporium’unun imarına maddi katkıda bulunan Pollion’un lahti üzerinde durmaktadır. Akyazı civarında bulunan onbirinci yazıt Asklepi-odote’nin sadece bir ay evli kaldıktan sonra onbeş yaşında hayata gözlerini yumduğunu dile getir-mektedir. Oniki ve onüçüncü yazıtlar Grylos («domuz yavrusu») ve Philomene çiftiyle Theomnes-tos’un yine aynı mıntıkada mezarları olduğunu belgelemektedir. Sırasıyla Athenais ve Polyeidos’un mezar taşları üzerinde duran onsekizinci ve ondokuzuncu yazıtlar vezinli olarak kaleme alınmış mezar epigramlarıdır. Son sıradaysa (no. 23) presbyteros Paulinos’un daha önce yayımlı yazıtı için düzeltme öneleri getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adapazarı, Kaynarca, Nikomedeia, Nikaia, Kalpe, Adak Yazıtları, Mezar Yazıtları

Weitere epigraphische Denkmäler im Museum von Adapazarı

Öz

The article presents a compilation of 23 epigraphical texts (most of them hitherto unpublished) from the Museum of Adapazarı and its branch at Kaynarca. Some of these inscriptions include clear indications that the area around Kaynarca belonged to the territory of the Bithynian metro-polis of Nikomedeia. The first two texts are dedications to the city goddess Demeter and Perse-phone, respectively. The monument no. 3 was dedicated to the phyle Hiera and consisted of a sta-tue of the important local god Preietos, who was equated to Helios. The funerary inscription no. 4 mentions a new settlement (kome of the Pouropainoi) in the territory of Nikomedeia. Inscription no. 6 is carved on the sarcophagus of Pollion, who served as a city councillor in Nikomedeia and took part in a construction project at the emporium of Kalpe on the Black Sea. Inscription no. 11 from the vicinity of Akyazı belongs to the sarcophagus of Asklepiodote, who shortly after her wed-ding died at the age of only 15. The monuments nos. 12 and 13 suggest that in the same area Grylos («piglet») and his wife Philomene as well as Theomnestos each had a gravehouse. The fu-nerary texts no. 18 and 19 for Athenais and Polyidos are in verse form. Finally, a correction is sug-gested for the already published funerary inscription of the priest Paulinos (no. 23).

Anahtar Kelimeler

Adapazarı, Kaynarca, Nikomedeia, Nikaia, Kalpe, dedications, grave monuments

Weitere epigraphische Denkmäler im Museum von Adapazarı

Öz

Anahtar Kelimeler

Adapazarı, Kaynarca, Nikomedeia, Nikaia, Kalpe, dedications, grave monuments

Kaynakça

• Adak – Akyürek Şahin 2005 M. Adak – N. E. Akyürek Şahin, Katalog der Inschriften im Museum von Adapazarı/Bithynien, Gephyra 2, 2005, 133–172.
• Adak – Stauner 2013 M. Adak – K. Stauner, Eine Honoratiorenfamilie aus Nikomedeia, Gephyra 10, 2013, 147–155.
• Aslan 2014 E. Aslan, Bithynia Bölgesi Kalpe Limanı, Olba 22, 2014, 129–153.
• Bosch 1935 C. Bosch, Die kleinasiatischen Münzen der römischen Kaiserzeit, Teil II.1: Bithynien, Stuttgart 1935.
• Boyana 2006 H. Boyana, Nikomedeia Kenti ve Tanrıça Demeter, A.Ü. DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi 39, 2006, 171–187.
• Burrell 2004 B. Burrell, Neokoroi: Greek Cities and Roman Emperors, Leiden 2004.
• Çalık-Ross 2007 A. Çalık-Ross, Ancient Izmit: Nicomedia, Istanbul 2007.
• Corsten 2010 T. Corsten, Names in –ΙΑΝΟΣ in Asia Minor. A preliminary study, in: R. W. V. Catling – F. Marchand (Hgg.), Onomatologos: Studies in Greek Personal Names Presented to Elaine Matthews, Oxford 2010, 456–463.
• Cremer 1984 M. Cremer, Nachträge, Epigraphica Anatolica 4, 1984, 50.
• Cremer 1992 M. Cremer, Hellenistisch-römische Grabstelen im nordwestlichen Klein-asien 2. Bithynien, Bonn 1992 (Asia Minor Studien 4.2).
• Dörner 1941 F. K. Dörner, Inschriften und Denkmäler aus Bithynien, Berlin 1941 (Istanbuler Forschungen 14).
• Fernoux 2004 H.-L. Fernoux, Notables et élites des cités de Bithynie aux époques hel-lénistique et romaine (IIIe siècle av. J.-C.–IIIe siècle ap. J.-C.). Essai d’histoire sociale, Lyon 2004.
• Fıratlı 1964 N. Fıratlı, Stèles funéraires de Byzance gréco-romaine, Paris 1964.
• Gignac 1981 F. Th. Gignac, A Grammer of the Greek Papyri of the Roman and Byzantine Periods I–II, Mailand 1981.
• Güney 2014 H. Güney, Hellenistik Dönem Öncesi Bithynia’da Hellen Kolonileri ile Bithynialılar Arasındaki İlişkiler, Belleten 282, 2014, 407–435.
• Halkin 1986 F. Halkin, Saints de Byzance et du Proche Orient, Genève 1986 (Cahiers d’Orientalisme 13).
• Herrmann 1980 P. Herrmann, Kaiserliche Garantie für private Stiftungen. Ein Beitrag zum Thema „Kaiser und städtische Finanzen“, in: Studien zur antiken Sozialgeschichte. Festschrift für F. Vittinghoff, Köln/Wien 1980, 339–356.
• Hübner 2005 S. Hübner, Der Klerus in der Gesellschaft des spätantiken Kleinasiens, Stuttgart 2005 (Altertumswissenschaftliches Kolloquium, Band 15).
• I.Kalchedon R. Merkelbach, Die Inschriften von Kalchedon, Bonn 1980 (IK 20).
• I.Kios Th. Corsten, Die Inschriften von Kios, Bonn 1985 (IK 29).
• I. Klaudiupolis F. Becker-Bertau, Die Inschriften von Klaudiupolis, Bonn 1986 (IK 31).
• I.Nikaia S. Şahin, Katalog der antiken Inschriften des Museums von İznik (Nikaia), Bonn 1979–1987 (IK 9–10.3).
• I.Prusa Th. Corsten, Die Inschriften von Prusa ad Olympum I–II, Bonn 1991/1993 (IK 39– 40).
• I.Prusias W. Ameling, Die Inschriften von Prusias ad Hypium, Bonn 1985 (IK 27).
• Kunnert 2012 U. Kunnert, Bürger unter sich. Phylen in den Städten des kaiserzeitlichen Ostens, Basel 2012.
• Lindner 1994 R. Lindner, Mythos und Identität: Studien zur Selbstdarstellung kleinasiatischer Städte in der römischen Kaiserzeit, Stuttgart 1994.
• Marek – Adak 2016 C. Marek – M. Adak, Epigraphische Forschungen in Bithynien, Paphlagonien, Galatien und Pontos, Istanbul 2016 (Philia Supplements 2).
• Merkelbach 1986 R. Merkelbach, Ein Fest des Gottes Prietos, EA 7, 1986, 5–6.
• Merkelbach – Stauber, SGO R. Merkelbach – J. Stauber, Steinepigramme aus dem griechischen Osten, 5 Bde., Stuttgart – Leipzig bzw. München – Leipzig 1998–2004.
• Öztürk 2016 B. Öztürk, Karamürsel’de (Bithynia) Bir Antik Kıyı Yerleşimi: Prainetos/Preietos, in: Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II, Kocaeli 2016, 61–82.
• Pape – Benseler 1911 W. Pape – G. E. Benseler, Wörterbuch der griechischen Eigennamen, Braunschweig 31911.
• Petzl 1978 G. Petzl, Inschriften aus der Umgebung von Saittai (I), ZPE 30, 1978, 249–276.
• Petzl 1994 G. Petzl, Die Beichtinschriften Westkleinasiens, Bonn 1994 (Epigr. Anat. 22).
• Pfuhl – Möbius 1977/79 E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs I–II, Mainz 1977/ 1979.
• Robert 1978 L. Robert, Documents d’Asie Mineure, BCH 102, 1978, 395–543.
• Robert 1979 L. Robert, Sur un mois du calendrier bithynien, Aρχαιoλoγική εφημερίς 118, 1979, 231–236.
• Şahin 1974 S. Şahin, Neufunde von antiken Inschriften in Nikomedeia (İzmit) und in der Umgebung der Stadt, Münster 1974.
• Stadter 1980 P. A. Stadter, Arrian of Nicomedia, Chapel Hill 1980.
• TAM IV F. K. Dörner, Tituli Asiae Minoris collecti et editi auspiciis Academiae Litterarum Austriacae. Volumen IV. Tituli Bithyniae linguis Graeca et Latina conscripti. Fasciculus I, Wien 1978.
• Thonemann 2013 P. Thonemann, Households and Families in Phrygia, in: Ders. (Hg.), Roman Phrygia, Oxford 2013, 124–142.
• Zgusta, KPN L. Zgusta, Kleinasiatische Personennamen, Prag 1964.