Doping Üreticilerine Tahsis Edilmiş Onur Yerleri: Menderes Magnesia’sında Yapılan Yeni Kazılar Işığında Taç Agon’larının Önemi

Yıl 2016, Cilt: Suppl. 1, 291 - 302, 31.08.2016

Boris Dreyer

Öz

Magnesia kentinde yürütülen kazılarda Artemis
tapınağı, theatron ve stadion gibi kentin birçok kamu binasının İ.S. 1. yüzyılda
inşa edildiği ortaya çıkmıştır. 2004 yılından beri ortaya çıkarılan stadion’un 30.000
kapasiteye sahip olduğu ve tertiplenen uluslararası nitelikli oyunlar esnasında
diğer kentlerden bir­çok seyirci tarafından ziyaret edildiğini varsayabiliriz. Stadion’da
oturma sıralarının ön duvarlarına işlenmiş ve kısmen iyi korunabilmiş
kabartmalar bu agon’larla ilişki içindedir. Stadyumun topos yazıtları (oturma
sıralarına işlenmiş rezervasyon yazıtları) kentin sosyal, mesleki ve idari
yapısı hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Söz konusu topos yazıtlarından
ayrıca Ephesos ve Smyrna’dan gelen seyircilere belli oturma sıraları ayrıldığı
anlaşılmaktadır. Gladyatör oyunlarını finanse eden asiarkhes’in oturma
koltuğunun yakınında gladyatör «familia’sına» da yer ayrılması stadyumun arena
oyunları için de kul­lanıl­dığını kanıtlamaktadır. Stadyumun en önemli oturma
sıralarının bulunduğu sphendone bölümünde tekhnitai ve neokoroi gibi önem­li
grupların yanı sıra Mandragoreitoi adında bir gruba proedria sıraları
ayrılmıştır. Bu ismin Mag­nesia kentinin güneydoğusunda konumlanan Mandragoreis
Köyü ile bağlantılı olduğu varsayıl­makta­dır. Seve­ruslar Dönemi’nde pazar
kurma hakkını elde eden bu köy, ismini bölgede yoğun miktarda yetiş­tirilen
adamotundan (mandrake) almıştır. Söz konusu bitki uyku ilacı, zehir, ağrı
kesici ve afro­dizyak olarak kullanılmaktaydı. Bu bitkinin insan ve hayvanlarda
güç arttırıcı özelliğinden ötürü do­ping mad­desi olarak da kullanıldığı kabul
edilebilir. Köy sakinleri için stadyumda özel bir yer ayrılmış ol­ması, onların
bu bitki sayesinde sosyal yaşamda önemli bir statüye sahip olduklarını göstermektedir.
Yunan atletizminde doping hiç bir zaman sorun olarak görülmemiş ve kullanımı
yasaklanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Magnesia, stadyum, taç ödüllü agon’lar, Mandragoreitoi, Adamotu, doping

Ehrenplätze für Dopinghersteller – Die (Kranz-)Agone und ihre Bedeutung im Licht neuer Ausgrabungen von Magnesia am Mäander

Öz

The author gives a record on the ongoing
excavations in the religous and civic parts of the city of Magnesia ad Maeandrum,
in order to compare them with the excavations in the stadium. These excavations
are revealing building activities simultanously in the famous Artemision, in
the so called theatron – as it is now clear also by new documentary evidence –
and especially in the stadium, which is unearthed since 2004. In the young
imperial period many official and religious buildings were covered with new
marvel blocks and new columns. These buildings are connected by the cult,
festivities, processions and games to the honour of the gods, especially of the
city deity Artemis. The relevance of the games as a mean of self-identification
for the citizens and a mean of show-case for the outside is shown by the
reliefs of the podia in the stadium, which show the competitions, prices and
the gods. To their honour the games are performed, which were attractive until
the Magnesians ceased to use the stadium in the 3rd cent AD, as a consequence
of earth­quakes asf. This attractivity is also shown by the seat-reservations,
carved on stone. These show the hierachical order of the society of the city
and their guests, whether they have privileges (on proedrie-seats) or not. An
interesting new item is, that also communities of chora of Magnesia could get
privileged seats – as the community of Mandragoreis. This village is famous for
its product (mandrake) which could be used as doping in sports. Did the
representatives of the community get their privileged seats because they
supported their fellow citizens to have success in the games?

Anahtar Kelimeler

Magnesia, stadium, agonistic festivals, Mandragoreitoi, mandrake, doping

Kaynakça

• Bingöl 1990 O. Bingöl, Zu den neueren Forschungen in Magnesia, in: W. Hoepfner – E.-L. Schwandner (Hrsgg.), Hermogenes und die hochhellenistische Archi¬tektur, Mainz 1990, 63–67.
• Bingöl 1991 O. Bingöl, Arbeitsphasen des neuen Theatron in Magnesia am Mäander, in: A. Hoffmann – E.-L. Schwandner – W. Hoepfner – G. Brands (Hrsgg.), Bautechnik der Antike, Mainz 1991, 17–21.
• Bingöl 2008 O. Bingöl, Das Stadion von Magnesia am Mäander, in: H. Börm – N. Ehrhardt – J. Wiesehöfer (Hrsgg.), Momumentum et instrumentum inscrip¬tum, FS für P. Weiß zum 65. Geburtstag, Stuttgart 2008, 21–30.
• Bingöl 2010 O. Bingöl, Das Bildrepertoire der Podiumreliefs des Stadion von Magnesia am Mäander, in: C. Weiß – E. Simon (Hrsgg.), Folia in memoriam Ruth Lindner collecta, Dettelbach 2010, 178–185.
• Bingöl – Dreyer 2014 O. Bingöl – B. Dreyer, Archäologische Untersuchungen am Stadion von Magnesia am Mäander (2009–2012), in: B. Dreyer (Hrsg.), Die Surveys im Her¬mos- und Kaystrostal und die Grabungen an den Thermen von Metro¬polis sowie am Stadion von Magnesia am Mäander (Ionien), Bd. 1, Münster 2014, 145–162 (Orient und Okzident in der Antike).
• Chaniotis 2003 A. Chaniotis, Vom Erlebnis zum Mythos: Identitätskonstruktionen im kaiserzeitlichen Aphrodisias, in: E. Schwertheim – E. Winter (Hrsgg.), Stadt und Stadtentwicklung in Kleinasien, Bonn 2003, 69–84.
• Dreyer 2013 B. Dreyer, Das Stadion, die Sitzinschriften und die Gesellschaft von Magnesia am Mäander, in: G. Kökdemir (Hrsg.), A Festsschrift for Orhan Bingöl on the occasion of his 67th birthday, Ankara 2013, 117–132.
• Knauß et al. 2004 F. Knauß – R. Wünsche – R. Kühling (Hrsgg.), Lockender Lorbeer. Sport und Spiel in der Antike, München 2004.
• Kolb 1990 F. Kolb, Sitzstufeninschriften aus dem Stadion von Saittai (Lydien), EA 15, 1990, 107–119 mit Tafel 21–23.
• Kreeb 1990 M. Kreeb, Hermogenes – Quellen- und Datierungsprobleme, in: W. Hoepf¬ner – E.-L. Schwandner (Hrsgg.), Hermogenes und die hochhellenistische Architektur, Mainz 1990, 103–113.
• Krinzinger 1968 F. Krinzinger, Untersuchungen zur Entwicklungsgeschichte des griechischen Stadions (Diss.), Innsbruck 1968.
• Nollé 1982 J. Nollé, Nundinas instituere et habere. Epigraphische Zeugnisse zur Ein¬rich¬tung und Gestaltung von ländlichen Märkten in Afrika und in der Pro¬vinz Asia, Hildesheim 1982 (Subsidia Epigraphica 9).
• Pleket 1978 H. W. Pleket, Sport und Leibesübungen in der griechischen Welt des helle¬nis¬tisch-römischen Zeitalters, in: H. Ueberhorst (Hrsg.), Geschichte der Lei¬bes¬übungen, Bd. 2, Berlin 1978, 280–311.
• Robert 1940 L. Robert, Les Gladiateurs dans l’ Orient Grec, Limoge 1940 (ND Amster¬dam 1971).
• Roueché 1993 Ch. Roueché, Performers and Partisans at Aphrodisias in the Roman and Late Roman Periods, London 1993 (JRS Monographs 6).
• Slater 2006 W. J. Slater, D. Summa, Crowns at Magnesia, GRBS 46, 2006, 275–299.
• Stary 1983 F. Stary, Giftpflanzen, Prag 1983 (deut. W. Lobin – A. Urbanova, Hanau).
• Staubenrauch 2006 M. Staubenrauch, Unterhaltungsarchitektur im Kontext kleinasiatischer Städte. Das Stadion in römischer Zeit zwischen Sport und Spektakel (Magis¬terarbeit LMU) München 2006.
• Thonemann 2007 P. Thonemann, Magnesia and the Greeks of Asia (I. Magnesia 16,16), GRBS 47, 2007, 151–160.
• Weiler 1988 I. Weiler, Der Sport bei den Völkern der alten Welt. Eine Führung, Darm¬stadt 19882.