Karasis Kalesi Hakkında Bir Yorum

Yıl 2016, Cilt: Suppl. 1, 308 - 329, 31.08.2016

Murat Durukan , Ulus Tepebaş Muzaffer Yılmaz

Öz

Karasis Kalesi üzerine yeni araştırmalar yapının
inşasına Apameia Barışı’nın ardından III. Antiokhos tarafından başlanan, ama
tamamlanmayan ve bir bütün olarak tek seferde inşa edilmiş, tahkimli bir saray
veya rezidans olduğu yönündedir. Bu görüşün pek çok açıdan gözden geçirilmesi
gerekmektedir. İhtiyaçların artmasına paralel olarak ve hem seramik hem de
mimari buluntuların da işaret ettiği üzere, süreç içinde bu komplekse eklemeler
yapıldığı anlaşılmaktadır. Geniş çaplı bir kazı çalışması yapılmadan ilk inşa
evresinin nasıl planlanmış olduğunu kesin ifadelerle tanımlamak mümkün
değildir. Ayrıca yapı kompleksinin tamamlanmadan bırakıldığı yönündeki
argümanlar da güvenilir değildir. Karasis Kalesinin büyüklüğü, inşaat için
ayrılması gereken bütçe ve işgücünün yanı sıra, dönemin askeri ve politik
gelişmeleri incelendiğinde, bu tür bir kale kompleksinin III. veya IV.
Antiokhos zamanında inşa edilme ihtimali zayıf gözükmektedir. Bunun yerine
kalenin ilk yapı evresini I. Antiokhos’un hükümranlık zamanına tarihlemek ve
bunu Galat tehdidiyle ilişkilendirmek akla daha yatkındır. Seleukoslar ünlü
Filler Savaşı’nda Galatların Güney Anadolu için de büyük bir tehdit unsuru
olduğunu deneyimlemişlerdir. Böylece Galatların Toroslar üzerindeki geçitlerden
Seleukosların Syria’daki idari merkezine saldırma ihtimalleri de derin bir
endişe kaynağı olmuştur. Bu nedenle Toroslar üzerindeki stratejik noktalarda
Syria’ya ulaşan yolların kontrolü amacıyla aralarında Karasis Kalesi’nin de
bulunması gereken kaleler inşa edilmiştir. Filler Savaşı’nda Galatların hangi
güzergâhı kullandıkları bilinmemekle birlikte, hedeflerinin kraliyet başkenti,
Orontes kenarındaki Antiokheia olduğu göz önüne alındığında, “hiçbir kural
tanımayan” Galatların Kappadokia üzerinden en kestirme yolla Toroslar’a
ulaşmaları olasıdır. Dolayısıyla Karasis Kalesi, Galatların izledikleri
güzergâha da ışık tutabilecek bir özelliğe sahiptir. Karasis Kalesi’nin Galat
tehdidine karşı İ.Ö. 3. Yüzyılın ikinci çeyreği başlarında inşa edildiği
düşüncesi hem kalenin kendisinden hem de yakın civarından elde edilen seramik
ve mimari buluntularla da uyum içindedir.

Anahtar Kelimeler

Karasis, Savunma sistemi, Galat tehdidi, Antiokhos I, Filler Savaşı

Karasis Kalesi Hakkında Bir Yorum

Öz

Neuere Untersuchungen zu der Karasis-Festung
sehen darin eine in einem Stück er­baute Palastanlage bzw. Residenz, die nach
dem Frieden von Apameia von Antiochos III. in Angriff genommen und nicht
vervollständigt wurde. Diese Sichtweise bedarf in mehrerer Hin­sicht einer
Revision. Keramikfunde wie auch der architektonische Befund deuten darauf hin,
dass die Kernfestung mit den wachsenden Bedürfnissen im Laufe der Zeit
Zusatzbauten erhielt. Ohne detaillierte Grabungstätigkeit sind jedoch Aussagen
darüber, wie die erste Phase dieser Struktur ge­stal­tet war, nicht möglich.
Argumente dafür, dass die Anlage nicht vervollständigt wurde, sind nicht
stichhaltig.

Zieht man
neben der Größe der Burg, die ein hohes Budget und gewaltige Arbeitskräfte
erforderte auch die militärische und politische Entwicklung in Betracht, kommen
Zweifel darüber auf, dass der Bau einer solchen Burganlage während der
Herrschaft des Antiochos III. oder IV. erfolgte. Viel plau­sibler erscheint
uns, die erste Bauphase der Festung in die Herrschaftszeit des Antiochos I. zu
ver­legen und mit der Galatergefahr im Zusammenhang zu bringen. Die Seleukiden
hatten in der be­rühmten „Elefantenschlacht“ erlebt, dass die Galater eine
große Gefahr auch für das südliche Klein­­­asien bildeten. Man rechnete damit,
dass die Galater über die Tauruspässe auch das seleu­ki­dische Kernland in
Syrien angreifen würden. Daher wurde an den neuralgischen Punkten des Tau­rus
zur Überwachung der Strassen nach Syrien Festungen angelegt, zu denen die
Anlage von Kara­sis zuzurechnen ist. Zwar ist nicht bekannt, welche Route die
Galater während der Elefan­ten­schlacht benutzt hatten. Wenn man aber davon
ausgeht, dass ihr Ziel die Königsstadt Antiocheia am Orontes war, liegt es nahe
anzunehmen, dass die “keine Regeln kennenden” Galater von Zent­ral-Kleinasien
aus auf kürzestem Weg über Kappadokien in das Taurusgebirge einfielen. Deshalb be­­sitzt
die Karasis-Festung auch Eigenschaften, die diese Route der Galater aufhellt.
Mit dieser Da­tie­­rung der Anlage von Karasis, die zu Beginn des 2. Viertels
des 3. Jh.s v. Chr. zur Abwehr der Ga­­la­­ter­­gefahr erbaut wurde, stimmen
auch die architektonischen und keramischen Befunde aus der Burg selbst und aus
ihrer unmittelbaren Umgebung überein.

Anahtar Kelimeler

Karasis, Verteidigungsanlage, Galatergefahr, Antiochos I, Elefantenschlacht

Kaynakça

• Alkım 1959 U. B. Alkım, Güney-Batı Antitoros Bölgesinde Eski Bir Yol Şebekesi, Belleten XXIII, Ocak 1959 Sayı:89, 59–79.
• Arslan 2000 M. Arslan, Antikçağ Anadolu’sunun Savaşçı Kavmi Galatlar, İstanbul 2000.
• Bosch 1942 M. E. Bosch, Helenizm Tarihinin Anahatları, II. Kısım, (Çeviren: Sabahat Atlan), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi yayınları 1942.
• Cam 1969 Ö. Cam, Kozan ve Çevresi, Adana 1969.
• Demircioğlu 1993 H. Demircioğlu, Roma Tarihi I. Cilt, Cumhuriyet, Menşelerden Akdeniz Havzasında Hakimiyet Kurulmasına Kadar, Ankara 1993.
• Downey 1963 G. Downey, Ancient Antioch, Princeton, New Jersey 1963.
• Durukan 2004 M. Durukan, Olba Bölgesinde Kullanılan Polygonal Duvar Tekniği, Anadolu/Anatolia 26, 2004, 39–63.
• Favre – Mandrot 1878 C. Favre – B. Mandrot, Voyage en Cilicie 1874, Bulletin de la Societe de Geographie ser. 6 t.15, 1878, 5–37, 116–154.
• Green 1990 P. Green, Alxander to Actium, London 1990.
• Hild – Hellenkemper 1990 F. Hild – H. Hellenkemper, Tabula Imperii Byzantini 5. Kilikien und Isaurien, Viyana 1990.
• Hoffman 2011 A. Hoffman, Warum in Kilikien? Der Karasis-Residenz und Festung, şurada: A. Hoffmann et al. (eds.), Hellenismus in der Kilikia Pedias, İstanbul 2011, 63–87 (Byzas 14).
• Hoffmann et al. 2007 A. Hoffman – S. Polla – M. H. Sayar – T. Radt, Oberflachensurvey auf dem Karasis und Zeitstellung der Festung, in: Vorbericht zu den in den Jahren 2003 bis 2005 auf dem Berg Karasis (bei Kozan/Adana) und in seiner Umgebung durchgeführten Untersuchungen, IstMitt 57, 2007, 365–468.
• Hoffmann et al. 2011 A. Hoffman – R. Posamentir – M. Sayar (eds.), Hellenismus in der Kilikia Pedias İstanbul 2011 (Byzas 14).
• Hogarth – Munro 1893 D. G. Hogarth – J. A. R. Munro, Modern and Ancient Roads in Eastern Asia Minor, London 1893 (Royal Geographical Society, Suppl. 3).
• Kaya 2000 M. A. Kaya, Anadolu’da Galatlar ve Galatya Tarihi, Konya 2000.
• Kaya 2012 M. A. Kaya, Türkiye Tarihi ve Uygarlıkları, I: Türkiye'nin Eskiçağ Tarihi ve Uygarlıkları. Pers Hakimiyeti ve Hellenistik Dönem, İzmir 2012.
• Körsulu 2011 H. Körsulu, Kappadokia Komana’sı Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri, Mersin 2011 (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Körsulu 2014 H. Körsulu, Kappadokia Komana’sı Hellenistik Dönem Seramikleri, Cedrus 2, 2014, 89–133.
• Lequenne 1991 F. Lequenne, Galatlar, (Çev.: S. Albek), Ankara 1991.
• Ma 1999 J. Ma, Antiochus III and the Cities of Western Asia Minor, Oxford 1999.
• Mitchell 1993 S. Mitchell, Anatolia. Land, Man and Gods in Asia Minor, Oxford 1993.
• Polla 2011 S. Polla, Tracing the Occupation History of the Fortress. The Pottery Record from the Karasis Survey 2003–2005, şurada: A. Hoffmann et al. (eds.), Hellenismus in der Kilikia Pedias, İstanbul 2011, 87–97 (Byzas 14).
• Raaijmakers et al. 2011 M. De Vos Raaijmakers –R. Attoui –M. Andreoli, Karasis Survey 2003–2005 (Trento University)-The Hellenistic Period, şurada: A. Hoffmann et al. (eds.), Hellenismus in der Kilikia Pedias, İstanbul 2011, 19–37 (Byzas 14).
• Radt 2011 T. Radt, Die Ruinen auf dem Karasis. Eine befestigte hellenistische Residenz im Taurus, şurada: A. Hoffmann et al. (eds.), Hellenismus in der Kilikia Pedias, İstanbul 2011, 37–61 (Byzas 14).
• Rankin 1987 H. D. Rankin, Celts and the Classical World, London 1987.
• Sayar 1995a M. H. Sayar, Seleukidische Bergfestung im ostkilikischen Taurus entdeckt, Antike Welt 26, 1995, 279–282.
• Sayar 1995b M. H. Sayar, Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi – Coğrafya Araştırmaları 1994, AST XIII, 1995, 55–75.
• Sayar 2004 M. H. Sayar, Kilikya Yüzey Araştırmaları 2003, AST XXII.2, 2004, 219–228.
• Sayar 2006 M. H. Sayar, Kilikya Yüzey Araştırmaları 2005, AST XXIV.2, 2005 (2006), 201–212.
• Sayar 2007 M. H. Sayar, Karasis Kalesi’nin (Kozan, Adana) Tarihlenmesi ve İşlevi Üzerine Düşünceler, şurada: İ. Delemen – S. Çokay-Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak (eds.) Euergetes: Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı, Antalya 2007, 1097–1104.