A Research on Mobbing Behaviour in the Workplace

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 565 - 594, 29.12.2021

Emin Bayınma Sabahat Bayrak Kök

https://doi.org/10.47097/piar.1017416

Öz

Business life has been historically progressing bidirectionally because of the regulations and alterations that are considered as both advantages and disadvantages on behalf of the employee and the executive. However, socio-economic changes in the post-80s summoned negative outcomes such as competition and profitability pressure on the employee side. The pressure created systematic and organized behaviors and approaches to tire employees, which causes business life relations to gain a threat-like face. Defined as unethical behaviors that employees encountered during business life, mobbing, and its successors such as negative attitudes, behaviors, and effects requires taking precautions. This study aims to examine mobbing as a risk factor for both personal and organizational well-being and success in the Banking sector. 156 participants from public sector banks and private sector banks were surveyed and findings are analyzed to reveal the effects and the level of the previous mobbing experiences. According to the results and the hypothesis tests, the mobbing level and the effects on the sample were found to be low. Considering the rising trend of mobbing behavior in all sectors and countries, it is believed that this study with the suggestions that are in the direction of zero mobbing, will contribute to the literature by raising awareness and providing curative effect.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Effects of Mobbing, Bank Employee

İşyerinde Yıldırma Davranışları Üzerine Bir Araştırma

Öz

İş yaşantısı tarihi süreç içerisinde çalışan ve yönetici tarafıyla kimi zaman avantaj kimi zaman dezavantaj olarak görülen düzenleme ve değişiklikler doğrultusunda çift yönlü bir etkiyle ilerlemiştir. Ancak 1980 sonrası yaşanan sosyo-ekonomik anlamdaki değişimler çalışan tarafını olumsuz yönde derinden etkileyen rekabet ve kârlılık baskılarını getirmiştir. Bu baskılar altında iş hayatında çalışanı usandırmaya yönelik sistematik ve örgütlü birtakım hareket ve yaklaşımlarla iş yaşamı ilişkileri adeta tehdit niteliği kazanmıştır. Yaşanılan bu süreçte çalışanların karşı karşıya kaldığı etik dışı davranışlar karşılığı olarak ifade edilen “yıldırma” olgusu ve bu olgusunun yarattığı olumsuz tutum, davranış ve etkiler, iş hayatında önlemler alınmasını gerektirmektedir. Bu çalışma, günümüzde hem bireysel hem de örgütsel sağlık ve başarının risk faktörlerinden biri olarak karşımıza çıkan yıldırma davranışlarını bankacılık sektöründe araştırmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda 156 kamu ve özel banka çalışanının yaşadığı yıldırma davranışlarının düzeyi ile etkilerini ortaya çıkarmak için anket tekniği ile elde edilen bulgular analiz edilmiştir. Araştırmada ulaşılan bulgular çerçevesinde hipotezler test edilmiş ve örneklemde yıldırma davranışlarının düzeyinin düşük ve etkilerinin yüksek olmadığı tespit edilmiştir. Yıldırma davranışlarının hemen hemen her ülke ve her sektörde artış sağladığı dikkate alınarak farkındalık yaratmak ve konuyla ilgili iyileştirici etkiler için literatürdeki “sıfır yıldırma / zero mobbing” hedefine yönelik öneriler ile çalışmanın alana katkı sağlayacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yıldırma, Yıldırmanın Etkileri, Banka Çalışanları

Kaynakça

• Acar, A. B. ve Dündar, G. (2008), “İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı İle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2), 111-120.
• Aslım, G. ve Yaşar, A. (2016). “Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığında Görev Yapan Veteriner Hekimlerde Mobbing (Yıldırma) Üzerine Bir Değerlendirme”, Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 13 (1), 30-37.
• Bayrak Kök, S. (2006). “İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 433-448.
• Bayrak Kök, S., Mohan Bursalı, Y. ve Eroğlu, Ş. (2014). “Psikolojik Şiddetin Bireysel ve Örgütsel Yansıması: Yıldırma”, Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 1(1), 44-62.
• Bilge, S. S. (2016). “Mobbing Terimi ve Türk Hukuk Düzeninde İncelenmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65 (4), 1245-1290.
• Blase, J. and Blase, R. R. (2003). “Breaking the Silence: Overcoming the Problem of Principal Mistreatment of Teachers”, Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Branch, S., Ramsay, S. and Barker, M. (2013). “Workplace Bullying, Mobbing and General Harassment: A Review”, International Journal of Management Reviews, 15, 280-299.
• Caponecchia, C. and Wyatt, A. (2009). “Distinguishing Between Workplace Bullying, Harassment and Violence: a Risk Management Approach”, Journal of Occupational Health and Safety Australia and New Zealand, 25, 439-449.
• Carneroa, M. A., Martinez, B. and Sanchez-Mangas, R. (2010). “Mobbing and its Determinants: The Case of Spain”, Applied Economics, 42 (29), 3777-3787.
• Cornoiu, T. S. and Gyorgy, M. (2013). “Mobbing in Organizations: Benefits of Identifying the Phenomenon”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 78, 708-712.
• Çimen, H. ve Saç, F. (2017). “Örgüt Başarısızlığının Nedenlerinden Biri: Mobbing”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 33 (33), 183-191.
• Çoban, S. ve Nakip, M. (2007). “Yıldırma (Mobbing) Olgusunun İçsel Pazarlama İle İlişkisi: Nevşehir’de Bulunan Bankalar Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (1), 307-320.
• Çögenli, M. Z. ve Asunakutlu, T. (2016). “Akademide Mobbing: Adım Üniversiteleri Örneği”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 17-32.
• Çögenli, M. Z. ve Karadaş, Y. (2019). “Belediye Çalışanlarının Karşılaştıkları Mobbing Davranışları: Akşehir Belediyesinde Ampirik Bir Çalışma”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (Bor Özel Sayısı), 33-48.
• Dick, R. and Wagner, U. (2001). “Stress and Strain in Teaching: A Structural Equation Approach”, British Journal of Educational Psychology, 71(2), 243-259.
• Divincova, A. and Sivakova, B. (2014). Mobbing at Workplace and its Impact on Employee Performance”, Human Resources Management and Ergonomics, 8 (2), 20-34.
• Einarsen, S. (1999) “The Nature and Causes of Bullying at Work”, International Journal of Manpower 20(1/2), 16-27.
• Einarsen, S. (2000). “Harassment and Bullying at Work: A Review of Scandinavian Approach”, Aggression and Violent Behavior, 5 (4), 379-401.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). “Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik”, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 211-216.
• Ertuna, D. G. ve Ertuna, E. (2015). “Yıldırma (Mobbing): Kuramsal Bir Çerçeve”, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1 (2), 127-138.
• Ertürk, A. and Cemaloğlu, N. (204). “Causes of Mobbing Behavior”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3669-3678.
• Ferris, P. A. (2009). “The Role of the Consulting Psychologist in the Prevention, Detection, and Correction of Bullying and Mobbing in the Workplace”, Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 61(3), 169-189.
• Genç, O. ve Erdiş, E. (2016). “İnşaat Sektöründe Mobbing Sorunsalı”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30 (1), 215-222.
• Giorgi, G., Ando, M., Arenas, A., Shoss, M. K. and Leon-Perez, J. M. (2013). “Exploring Personal and Organizational Determinants of Workplace Bullying and its Prevalence in a Japanese Sample” Psychology of Violence, 3 (2), 185-197.
• Groeblinghoff, D. and Becker, M. (1996). “A Case of Mobbing and the Clinical Treatment of Mobbing Victims”, European Journal of Work and Organizational Psychological, 5 (2), 277-294.
• Gücenmez, S. (2007). “Psikolojik Şiddet ve Psikolojik Şiddetle Bir Mücadele Aracı Olarak Çalışan İlişkileri Yönetimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans.
• Hansen, A., Hogh, A., Garde, A. and Persson, R. (2014). “Workplace Bullying and Sleep Difficulties: A 2-Year Follow-Up Study”, International Archives of Occupational and Environmental Health, 87, 285-294.
• Hillard, J. R. (2009). “Workplace Mobbing: Are They Really out to Get Your Patient”, Current Psychiatry, 8 (4), 45-51.
• Hogh, A., Mikkelsen, E. G. and Hansen, A. M. (2011). “Individual Consequences of Workplace Bullying/Mobbing”, in S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf and C. L. Cooper (Eds.), Bullying and Harassment in the Workplace: Developments in Theory, Research, and Practice (pp. 107–129), Boca Raton, FL: Taylor & Francis.
• İdiğ Çamuroğlu, M. ve Minibas Poussard, J. (2017). “Psikolojik Taciz: Türkiye Genelinde Bir Araştırma”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 54 (624), 53-68.
• Karabal, C., Sağbaş, M. ve Kaygın, E. (2016). “Mobbing İle Örgütsel Yabancılaşma Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (1), 140-162.
• Karcıoğlu, F. ve Çelik, Ü. (2012). “Mobbing (Yıldırma) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (1), 59-75.
• Karsavuran, S. (2014). “Sağlık Sektöründe Mobbing: Hastane Yöneticileri Üzerinde Bir Uygulama”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (26), 271-296.
• Karslıoğlu Yeni, G. “Mobbing İşyerinde Psikolojik Taciz”, Ziraat Grup Matbaacılık Ankara, (webservice.turkmetal.org.tr/AsyaWebXmlService/file.do?id=46523, (Erişim tarihi: 03.09.2019)
• Keashly, L., Trott, V. and MacLean, L. (1994). “Abusive Behavior in the Workplace: a Preliminary Investigation”, Violence and Targets, 9 (4), 341-357.
• Kehribar, A., Karabela, Ş. N., Yaşar, K. K., Okur, A., Derya, M., Özgür, C. ve Çankaya F. (2017). “Çalışma Hayatında Mobbing: Nedenleri, Bileşenleri ve Ülkemizdeki Hukuki Durumu”, Bakırköy Tıp Dergisi, 13, 1-9.
• Keim, J. and McDermott, J. C. (2010). “Mobbing: Workplace Violence in the Academy”, The Educational Forum, 74 (2), 167-173.
• Kesebir, M. (2018). “Mobbing’in Çalışanların Performansı Üzerine Etkisi: İstanbul’da Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 154-169.
• Kızıldağ, B. (2019). “ Türk Liman Sahalarında Çalışan İşçilerdeki Örgütsel Stres, Mobbing ve Mesleki Tükenmişliğin İncelenmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Koçak, Y. ve Yeşilyurt C. (2014). “Türk Hukuku Bakımından Mobbing”, Zeitschrift ür die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 6 (1), 213-227.
• Köse, S. ve Uysal, Ş. (2010). “Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 261-276.
• Leymann, H. (1996). “The Content and Development of Mobbing at Work’’ European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
• Mercanlıoğlu, Ç. (2010). “Çalışma Hayatında Psikolojik Tacizin (Mobbing) Nedenleri, Sonuçları ve Türkiye’deki Hukuksal Gelişimi”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 37-46.
• Mizrahi, R. (2013). “Çalışma Hayatında Mobbing İle Mücadele Yöntemleri”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5 (2), 443-452.
• Mobbing İle Mücadele Derneği (2017). “Mobbing ile İlgili Mevzuat”, https://www.mobbing.org.tr/mobbing-ile-ilgili-hukuki-mevzuat (12.10.2021 tarihinde erişildi.)
• Mulder, R., Bos, A. E. R., Pouwelse, M. and van Dam, K. (2017). “Workplace Mobbing: How the Victim’s Coping Behavior Influences Bystander Responses”, The Journal of Social Psychology, 157 (1), 16-29.
• Niedl, K. (1996). “Mobbing and Well-Being: Economic and Personnel Development Implications”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 239-249.
• Özdemir, E., Ünsar, A. S. ve Oğuzhan, A. (2012). “İşyerinde Psikolojik Yıldırmanın İş Tatminine Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (3), 129-148.
• Özyer, K. ve Orhan, U. (2012). “Akademisyenlere Uygulanan Psikolojik Tacize Yönelik Ampirik Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 12 (4), 511-518.
• Palaz, S. (2016). “Psikolojik Taciz ve Yıldırma Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Banka Çalışanları Örneği”, Karatahta İş Yazıları Dergisi, 5, 19-36.
• Palaz, S., Özkan, S., Sarı, N., Göze, F., Şahin, N. ve Akkurt, Ö. (2008). “İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Davranışları Üzerine Bir Araştırma; Bandırma Örneği”, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10 (4), 41-58.
• Pehlivan, M. (2015). “Bireysel Ayrılıklar ve Toplumsal Dezavantajlar Çerçevesinde İşyerinde Psikolojik Taciz: Mobbing”, MAKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2), 65-78.
• Polat, O. ve Pakiş, I. (2012). “Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz”, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3 (4), 211-217.
• Raknes, I., Pallesen, S., Mageroy, N., Moen, B. E., Bjorvatn, B. and Einarsen, S. (2014). “Exposure to Bullying Behaviors as a Predictor of Mental Health Problems Among Norwegian Nurses: Results from the Prospective SUSSH-Survey”, International Journal of Nursing Studies, 51, 479-487.
• Rayner, C. (1997). “The Incidence of Workplace Bullying”, Journal of Community and Applied Social Psychology, 7, 199-208.
• Rayner, C. and Hoel, H. A. (1997). “A Summary Review of Literature Relating to Workplace Bullying”, Journal of Community and Applied Social Psychology, 7, 181-191.
• Safina, D. and Podgornaya, A. (2014). “Mobbing as an Organizational Phenomenon Impeding Implementation of Changes”, Mediterranean Journal of Social Sciences, 5 (18), 187-192.
• Sloan, L., Matyok, T., Schmitz, C. L. and Short, G. (2010). “A Story to Tell: The Cost of Bullying and Mobbing in the Workplace”, International Journal of Business and Social Science, 1 (3), 87-97.
• Sperry, L. (2009). “Mobbing and Bullying: The Influence of Individual, Work Group, and Organizational Dynamics on Abusive Workplace Behavior”, Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 61 (3), 190-201.
• Staub, S. (2015). “Mobbing in Academia: Case Analysis”, International Journal of School and Cognitive Psychology, 2 (1), 1-7.
• Şen, N. (2017). “İş Hayatında Psikolojik Şiddet (Mobbing): Trabzon Örneği”, İmgelem, 1 (1), 135-151.
• Şerifoğlu, E. (2019). “Mobbingin Özel Sektör Çalışanları Üzerindeki Etkileri: Bir Nitel Araştırma” Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tetik, S. (2010). “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18), 81-89.
• Tınaz, P. (2006a). “İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 4, 13-28.
• Tınaz, P. (2006b). “Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz”, Çalışma ve Toplum, 3, 11-22.
• Trepanier, S. G., Fernet, C. and Austin, S. (2015). A Longitudinal Investigation of Workplace Bullying, Basic Need Satisfaction and Employee Functioning”, Journal of Occupational Health Psychology, 20 (1), 105-116.
• Tunç, Y. E. (2017). “Türk İş Hukukunda Mobbing”, Global Business Research Congress (GBRC-2017), 3, 409-422.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2011). “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu”, (Rapor No:6), TBMM Basımevi, Ankara.
• Üngüren, E. (2008). "Örgütsel Çatışma Yönetimi Üzerine Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (5), 880-909.
• Wachs, J. (2009). “Workplace Incivility, Bullying, and Mobbing”, AAOHN Journal, 57 (2), 88-88.
• Wornham, David (2003). “A Descriptive Investigation of Morality and Victimisation at Work”, Journal of Business Ethics, 45, 29-40.
• Vartia, M. (1996) “The Sources of Bullying: Psychological Work Environment and Organizational Climate”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 52, 203-214.
• Zapf, D., Knortz, C. and Kulla, M. (1996). “On the Relationship Between Mobbing Factors and Job Content, Social Work Environment and Health Outcomes”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 215–237.
• Zapf, D. and Leymann, H. (1996). “Mobbing and Victimization at Work”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 209-222.