İklim Değişikliği ile Yerel Mücadele: İklim Eylem Planları ile Mekânsal Planların Bütünleştirilmesi

Yıl 2023, , 181 - 190, 01.09.2023

Gizem Karacan , Duygu Gökce

https://doi.org/10.5152/Planarch.2023.22039

Öz

Her kentin kendine özgü demografik, sosyo-ekonomik, fiziksel, çevresel ve kurumsal özellikleri
gereği iklim değişikliğine bağlı tehlikelere maruz kalma derecesi, duyarlılığı ve baş edebilme kapasitesi,
kısaca iklim değişikliğinin etkilerine karşı kırılganlık düzeyi değişmektedir. Kente özgü kırılganlıklar
nedeniyle yerel yönetimlerin iklim değişikliğiyle mücadele çalışmalarında kent bağlamını
esas alması önem arz etmektedir. Kentsel altyapı, konut, enerji, ulaşım, açık ve yeşil alanlar, gıda
güvenliği, afet yönetimi, kentli sağlığı gibi konularda sahip oldukları yetki ve sorumluluklarla yerel
yönetimler kent kaynaklı sera gazı salımlarının azaltılmasına ve iklim değişikliğine bağlı afetlere
karşı kentlerin dirençli hale getirilmesine büyük ölçüde katkıda bulunmaktadır. Bu bağlamda iklim
değişikliği ile mücadelede yerel yönetimlerin en önemli araçlarının “yerel iklim eylem planları” ve
“mekânsal planlar” olduğu düşünülmektedir. Çalışmada bütünleşik yerel iklim eylem planlarının
kapsamı ve kentsel arazi kullanım planları ile ilişkisi(zliği) ortaya konularak, ülkemizde büyükşehir
belediyelerinin hazırladığı eylem planlarının kapsamı ve mekânsal planlarla ne ölçüde ilişkilendirildiği
değerlendirilmiş, yerel iklim eylem planlarının başarısı bağlamında mekânsal planlarla bütünleştirilmesi
üzerine çerçeve öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, yerel iklim eylem planı, azaltım ve uyum, kentsel arazi kullanım planları, kentsel dirençlilik

Local Coping with Climate Change: Integrating Climate Action Plans and Spatial Plans

Öz

Due to the unique demographic, socio-economic, physical, environmental, and institutional characteristics
of each city, the degree of exposure to climate change-related hazards, its sensitivity,
and coping capacity, in short, the level of vulnerability to the effects of climate change varies. Due
to city-specific vulnerabilities, it is important that local governments take the urban context as
a basis in their efforts to combat climate change. Local governments, with their authorities and
responsibilities in matters such as urban infrastructure, housing, energy, transportation, open
and green spaces, food safety, disaster management, and urban health, have greatly contributed
to reducing city-sourced greenhouse gas emissions and making cities resistant to climate
change-related disasters. In this context, it is thought that the most important tools of local governments
in the fight against climate change are “local climate action plans” and “spatial plans”. In
the study, the scope of the integrated local climate action plans and their relationship (incompatibility)
with the urban land use plans were revealed, the scope of the action plans prepared by the
metropolitan municipalities in our country and the extent to which they were associated with the
spatial plans were evaluated, and framework suggestions were developed on the integration of
local climate action plans with spatial plans in the context of their success.

Anahtar Kelimeler

Climate change, local climate action plan, mitigation and adaptation, urban land use plans, urban resilience

Kaynakça

• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2021). Ankara İli Yerel İklim Değişikliği Eylem Planı. https://www.ankara.bel.tr/files/3616/3723/8519/Ankara_ Yerel_Iklim_Degisikligi_Eylem_Plani.pdf
• Antalya Büyükşehir Belediyesi (2022). Antalya Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı. https://www.antalya.bel.tr/Content/UserFiles/ Files/Duyuru_Etkinlikler%2FSURDURULEBLIRENERJEYLEMPLANI 2021.pdf
• Baker, I., Peterson, A., Brown, G., & McAlpine, C. (2012). Local government response to the impacts of climate change: An evaluation of local climate adaptation plans. Landscape and Urban Planning, 107(2), 127–136. [CrossRef]
• Bassett, E., & Shandas, V. (2010). Innovation and climate action planning. Jour- nal of the American Planning Association, 76(4), 435–450. [CrossRef] Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı [UN-HABITAT] (2015).
• Guiding Principles for City Climate Action Planning. https://unhabit at.org/books/guidingprinciples-for-climate-city-planning-action/ Bursa Büyükşehir Belediyesi (2015). https://www.bursa.bel.tr/dosyalar/ BBB_IDEP_Kas%C4%B1m2015.pdf
• C40 Şehirler İklim Liderliği Grubu [C40 Cities] (2019). Climate action plan- ning framework. https://resourcecentre.c40.org/climate-action planning-framework-home
• Damsø, T., Kjær, T., & Christensen, T. B. (2016). Local climate action plans in climate change mitigation - Examining the case of Denmark. Energy Policy, 89(1), 74–83. [CrossRef]
• Deetjen, T. A., Conger, J. P., Leibowicz, B. D., & Webber, M. E. (2018). Review of climate action plans in 29 major U.S. cities: Comparing current policies to research recommendations. Sustainable Cities and Soci- ety, 41(1), 711–727. [CrossRef]
• Denizli Büyükşehir Belediyesi (2016). Denizli İklim Değişikliği Eylem Planı. https://www2.denizli.bel.tr/userfiles/file/iklimdegisikligi/D%C4% B0DEP%20t%C3%BCrk%C3 %A7e%20ve% 20ing/Deni zli_I DEP_ Raporu_10_07.pdf
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi (2016). Gaziantep İklim Değişikliği Eylem Planı. https://www.gaziantep.bel.tr/uploads/2020/07/gaziantep- ccap-tr-final-20111102.pdf
• Grafakos, S., Viero, G., Reckien, D., Trigg, K., Viguie, V., Sudmant, A., Graves, C., Foley, A., Heidrich, O., Mirailles, J. M., Carter, J., Chang, L. H., Nador,C., Liseri, M., Chelleri, L., Orru, H., Orru, K., Aelenei, R., Bilska, A., Pfeiffer, B., et al. (2020). Integration of mitigation and adaptation in urban climate change action plans in Europe: A systematic assess- ment. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 121, 109623. [CrossRef]
• Hatay Büyükşehir Belediyesi (2021). Hatay Ili Sera gazı emisyon envanteri ve İklim değişikliği Eylem planı. http://matchupantalya.org/Uploads/0 e0677f19cf544e584e5545819062bd3.pdf
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (2021). https://cevre.ibb.istanbul/wp-co ntent/uploads/2022/01/ist_iklim_degisikligi_eylem_plani.pdf
• İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı İklim Senaryoları, 2022. Erişim adresi: https://cevre.ibb.istanbul/wp- content/uploads/2022 /05/Iklim_ Senaryolari_Raporu.pdf
• İzmir Büyükşehir Belediyesi (2020). http://skpo.izmir.bel.tr/content.as px?MID=112
• Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi (2017). Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi İklim Değişikliği Eylem Planı. https://www.skb.gov.tr/wpcontent/uploads/2019/03/Kahramanmaras-Iklim-Degisi kligi-Eylem-Plani.pdf
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi (2022). Kayseri İklim Değişikliği Azaltım ve Uyum Eylem Planı. https://kayseri.bel.tr/uploads/pdf/Kayseri-BB LD_%C4%B0DEP_RAPORU_2022.pdf
• Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2018). Kocaeli Sera Gazı Envanteri ve İklim Değişikliği Eylem Planı. https://rec.org.tr/wp-content/uploads/20 18/09/Kocaeli_SGE_IDEP_Final.pdf
• Muğla Büyükşehir Belediyesi (2013). Muğla İli İklim Değişikliği ve Sürdürül- ebilir Enerji Eylem Planı. https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/ dokuman/mugla-ili-iklim-degisikligi-ve-surdurulebilir-enerji-eylem- plani/536
• Öztürk Akbıyık, S., & Arslan Selçuk, S. (2023). A bibliometric analysis on climate change and built environments. PLANARCH – Design and Planning Research, 7(1), 96–107. [CrossRef]
• Race, B. A. (2013). Climate action plans: Analysis of the effects on form of U.S. cities (Doctoral dissertation, Cardiff University) ().
• Scorza, F., & Santopietro, L. (2021). A systemic perspective for the sustain- able energy and climate action plan (SECAP). European Planning Studies, 1–21. [CrossRef]
• Stone, B., Vargo, J., & Habeeb, D. (2012). Managing climate change in cit- ies: Will climate action plans work? Landscape and Urban Planning, 107(3), 263–271. [CrossRef]
• Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi (2022). Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi İklim Değişikliği Azaltım ve Uyum Eylem Planı. https://www.sanliurf a.bel.tr/files/1/iklim_degisikligi.pdf
• Talu, N. (2019). Yerel İklim Eylem Planlaması ve Türkiye Pratikleri [Power- Point slaytı]. http://www.iklimin.org/wpcontent/uploads/egitimler/ seri_10.pdf
• Tang, Z., Brody, S. D., Quinn, C., Chang, L., & Wei, T. (2010). Moving from agenda to action: Evaluating local climate change action plans. Jour- nal of Environmental Planning and Management, 53(1), 41–62. [CrossRef]
• Tang, Z., Wang, Z., & Koperski, T. (2011). Measuring local climate change response capacity and bridging gaps between local action plans and land use plans. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 3(1), 74–100. [CrossRef]
• Trabzon Büyükşehir Belediyesi (2019). Trabzon’un Sürdürülebilir Enerji Eylem Ve İklim Uyum Planı. https://trabzon.bel.tr/uploads/FCK_ SAYFALAR/4521.pdf
• Wheeler, S. M. (2008). State and municipal climate change plans: The first generation. Journal of the American Planning Association, 74(4), 481–496. [CrossRef]
• Wilson, E. (2006). Adapting to climate change at the local level: The spa- tial planning response. Local Environment, 11(6), 609–625. [CrossRef] Yalçın, M., & Lefèvre, B. (2012). Local climate action plans in France: Emer- gence, limitations and conditions for success. Environmental Policy and Governance, 22(2), 104–115. [CrossRef]
• Yılmaz, D., & Işınkaralar, Ö. (2021). Climate action plans under climate- resilient urban policies. Kastamonu University Journal of Engineering and Sciences, 7(2), 140–147.