Çalışma Maketlerinin Arketipik Yapısı: Tasarımın Çeşitlendirilmesi

Yıl 2024, , 103 - 112, 25.03.2024

Çiğdem Köseoğlu Kayhan , Gülçin Pulat Gökmen

https://doi.org/10.54864/planarch.1456563

Öz

Günümüzde fiziksel model, dijital çağdaşlarıyla birlikte mimarlık pratiğinin kullandığı etkin tasarım araçlarından biri olmayı sürdürür. Özellikle, müdahale edilebilir yapıları ile tasarım fikirlerinin deneysel bir düzlemde incelenebilmesini sağlayan çalışma maketleri, mekânsal olasılıkların fark edilmesine ve belgelenmesine olanak verir. Makalenin amacı, çalışma maketlerinin potansiyellerini, maketi oluşturan parçaların fiziksel dönüşümünün arketip kavramı ile çerçevelendiği kuramsal bir yöntemle ele almaktır. Makalede kullanılan arketip kavramı, maketin parçalarının temsil ettiği mimari elemanları mekânsal deneyimler üzerinden tanımlayarak birden fazla fizikselliğin bu tanımı karşılayabildiği bir çokluğa işaret etmektedir. Bu çokluğun mimari tasarım açısından önemini keşfedebilmek üzere, mimarlık pratiği içinde yer alan tasarım süreçlerinde üretilen çalışma maketleri, maketlerin biçim ve ölçek bilgilerine odaklanan bir yöntem ile biçimsel olarak analiz edilmektedir. Eisenman’a ait Karton Mimarlığı ile, OMA’nın Y2K Evi ve Casa de Musica yapısını olarak belirlenen iki vaka bünyesinde üretilmiş çalışma maketlerinin kullanıldığı bu analizlerde, arketipik yapıdaki çalışma maketlerinin tasarım sürecinde üretilen mekansal olasılıkların çeşitlendirilmesindeki rolü belirlenmeye çalışılmaktadır. Arketipik yapının, çalışma maketinin dönüşümü ile ortaya çıkan mekansal olasılıkları, akrabalıkları izlenebilen tasarım türevleri haline getirdiği ve bu türevler arasında biçimsel benzerlikler üzerinden tanımlanabilen bir ilişkisellik kurulmasını sağladığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mimari tasarım, çalışma maketleri, mimari arketipler, biçim gramerleri, form

Archetypal Nature of Working Models: Diversification of Design

Öz

Today, the physical model, along with its digital contemporaries, remains one of the most effective design tools used by architectural practice. In particular, working models, which enable design ideas to be examined on an experimental plane with their interventional structures, allow spatial possibilities to be realized and documented. The aim of the article is to address the potentials of working models through a theoretical method in which the physical transformation of the constituent parts of the model is framed by the concept of archetype. The concept of archetype used in the article defines the architectural elements represented by the parts of the model through spatial experiences, indicating a multiplicity where more than one physicality can meet this definition. In order to explore the importance of this multiplicity in terms of architectural design, the working models produced in the design processes within the architectural practice are analyzed formally with a method focusing on the form and scale information of the models. Using working models produced in two cases, Eisenman's Cardboard Architecture and OMA's Y2K House and Casa de Musica, this analysis attempts to determine the role of archetypical working models in diversifying the spatial possibilities produced in the design process. It is seen that the archetypical structure transforms the spatial possibilities that emerge with the transformation of the working model into design derivatives whose kinship can be traced and establishes a relationality between these derivatives that can be defined through formal similarities.

Anahtar Kelimeler

Architectural design, working models, architectural archetypes, shape grammars, form analysis

Kaynakça

• Alberti, L. B. (1988). On the Art of Building in Ten Books. (J. Rykwert, N. Leach, ve R. Tavernor, Çev.). The MIT Press.
• Asar, H. (2018). Mimari Temsil Araçlarindan Maketin Tasarim Düşüncesindeki Yeri. Tasarım Kuram, 14(26), 24-35.
• Burry, M. (2007). Temple Sagrada Familia. A. Mina, P. Downton & A. Fairley (Eds.). The Role of Models in the Architectural Design Process. (pp. 16-24). Archadia Press.
• Briggs, M., (1929), Architectural models II. The Burlington Magazine for Connoisseurs, 54 (314), 245-252.
• Cannaerts, C. (2009, September 16-19). Models of / Models for Architecture: Physical and Digital Modelling in Early Design Stages. (eCAADe proceedings). Computation: The New Realm of
• Congdon, R. T. (2010). Architectural model building: Tools, techniques, and materials. Fairchild Books.
• Deleuze, G. (1994). Difference and Repetition. (Çev. P. Patton). London: Continuum. (Orijinal eserin basım yılı:1968)
• Dunn, N. (2010). Architechtural Modelmaking, Laurance King Publishing.
• Goel, V. (1995). Sketches of Thought. MA: MIT Press.
• Hubert, C. (2011). The Ruins of Representation Revisited. Models. The Idea, the Representation and the Visionary, OASE, (84),11- 16.
• Ingold T . (2013). Making : anthropology archaeology art and architecture. Routledge.
• Ingold, T., Hallam, E. (2014). Making and Growing: An Introduction. T . Ingold ve E. Hallam (Eds.), Making and Growing. Anthropological Studies of Organisms and Artefacts (pp. 1-24). Surrey: Ashgate Publishing Limited.
• Knoll, W., Hechinger, M. (2007). Architectural Models: Construction Techniques. J. Ross Publishing.
• Latour, B., Yaneva, A. (2017). Give Me a Gun and I Will Make All Buildings Move: An ANT’s View of Architecture. Ardeth, 103- 111.
• Marshall, B. (2006). Homo Faber. Architecture Exhibition. Exhibition Catalogue. Melbourne,RMIT School of Architecture and Design.
• Ostwald, M. (2007). “Model-making At The Limits: Conceptual Topography And Architectural”. A. Mina, P. Downton, A. Fairley (Eds.). The Role of Models in the Architectural Design Process. Sydney: Archadia Press.
• Rowe. P. G. (1987). Procedural Aspects of Design Thinking. Design Thinking. The MIT Press, p.53.
• Schön, D. A. (1988). Designing: Rules, types and worlds. Design Studies. 9:181-190.
• Stavrić, M., Šiđanin, P., Tepavčević, B. (2013). The Use of Scale Models in Architecture. Architectural Scale Models in the Digital Age. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-7091-1448-3_3
• Schatz, F ., &, Fiszer , S. (1999) ‘Dealing with Space: T ales and Scales in Architectural Design’. Innehåll 1: 43-59
• Şanlı, E., & Kavraz, M. (2022). Walt Disney concert building in an architectural context. PLANARCH - Design and Planning Research. 6(2), 57-67.
• Thiis-Evensen, T. (1989). Archetypes in architecture. New York: Oxford University Press.
• URL-1: OMA, (Erişim: 2023, Mart). https://www.oma.com/projects/y2k-house
• URL-2: Merriem Webster (Erişim: 2023,Mart). https://www .merriam-webster .com/dictionary/manipulation
• Van Gerrewey, C. (2011). What Are Men to Rocks and Mountains?. The Architectural Models of OMA/Rem Koolhaas. Models. The Idea, the Representation and the Visionary, OASE, (84), 31-36.
• Yaneva, A. (2009). The Making of a Building: A Pragmatist Approach to Architecture. Peter Lang.
• Yaneva A. (2005). Scaling Up and Down: Extraction Trials in Architectural Design. Social Studies of Science. 35(6):867-894.
• Yavuz, B. (2001) Bir Mimari Arketip Ve İletişim Nesnesi Olan Duvara Ait Yananlamsal Bir Analiz. (Yüksek Lisans Tezi,İTÜ). YOK Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, Ş., & Ülkeryıldız, E. (2023). A study on the perceptural change of design principles acquired by architectural students in basic design education. PLANARCH - Design and Planning Research. DOI: 10.5152/Planarch.2023.2313