Eleştirel Bölgeselcilik Kapsamında Ağa Han Mimarlık Ödülleri’nin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 19 - 33, 30.03.2023

Emine Yıldız Kuyrukçu , Havva Özkan

https://doi.org/10.5152/Planarch.2023.23123

Öz

Mimarlıkta bölgeselci yaklaşım, yerel kültür, iklim, topoğrafya, yerel malzeme ve yapım tekniği gibi bölgeye ait verileri ön planda tutan kimlik odaklı bir söylemdir. Yerel mimarlıkta tasarımın söz konusu olduğu yer’e ait fiziki, sosyal, kültürel bileşenler mimari tasarım için temel veri kaynağıdır. Geleneksel dönemlerde insanın yaşam kültürü, faaliyetleri ve üretimi yerle birliktedir. Ancak Sanayi Devrimiyle üretim biçimlerinin yer’den tümüyle kopması modernleşme sürecini başlatmış olup zaman ve mekân kavramı adeta yok olmuştur. Bu durum İslam ülkelerinde hem aydınlar hem de bilinçli mimarlar arasında bir tepkinin oluşmasına neden olmuştur. Bu bilinçle ortaya çıkan Ağa Han Mimarlık Ödülleri yerel kültür ve yerel mimarlık bilinciyle 1977’den günümüze kadar varlığını devam ettiren prestijli bir ödüldür. Bu çalışmada Ağa Han Mimarlık Ödülleri’nin yer, yerel ve teknoloji ile ilişkisini Eleştirel Bölgeselcilik kapsamında analiz etmek hedeflenmiştir. Çalışmada merak edilen Ağa Han Mimarlık ödülleri verilirken hangi yer’e özgü tasarım kriterlerinin ön planda olduğu ve son dönemde Ağa Han Mimarlık Ödülleri’nin teknoloji ile olan mesafesidir. Bu amaçla çalışmada metot olarak Kenneth Frampton’ın 1987’lerde söylemleştirdiği on madde yorumlanarak mimari tasarımda yer’e özgü tasarımın kriterleri belirlenmiş ve bu kriterler kapsamında seçilen Ağa Han Mimarlık Ödüllü yapıların yer ile ilişkisi analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ağa Han Mimarlık Ödülleri, bölgeselcilik, eleştirel bölgeselcilik, yerellik, teknoloji

The Analysis of the Aga Khan Awards for Architecture within the Scope of Critical Regionalism

Öz

The regionalist approach in architecture is a discourse focused on identity that gives priority to regional data such as local culture, climate, topographical data, local materials, and construction techniques. In local architecture, the physical, social, and cultural components of the place where the design is concerned are the main source of data for architectural design. In traditional times, the culture, activities, and production of human life are together with the place. However, with the industrial revolution, the complete detachment of production methods from the ground started the modernization process and the concepts of time and space disappeared. This situation caused a reaction from intellectuals and conscious architects in Islamic countries. The Aga Khan Award for Architecture, which came about because of this awareness of local culture and local architecture, is a prestigious award that has been in existence since 1977. In this study, the aim is to analyze the relationship between the Aga Khan Award for Architecture and place, local and technology within the context of Critical Regionalism. What is curious about the study is which site-specific design criteria are at the forefront when the Aga Khan Award for Architecture is given, and its distance from technology in the last period. For this purpose, the keywords (criteria) were determined by interpreting the ten items that Kenneth Frampton discoursed in 1987 as a method, and the relationship of the Aga Khan Award of Architecture selected within the scope of these criteria with place was analyzed.

Anahtar Kelimeler

Aga Khan Award for Architecture, critical regionalism, locality, regionalism, technology

Kaynakça

• Bader, B. (2021). Islamic cemetery. The Aga Khan Award for Architecture. Erişim adresi https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rust- cultu re/ak aa/is lamic -ceme tery. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Bereuter, A. (2021a). Islamic cemetery. The Aga Khan Award for Architecture. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-trustcultu re/ak aa/is lamic -ceme tery. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Bereuter, A. (2021b). Islamic cemetery in Altach/Bernardo Bader Architekten. ArchDaily. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rust- cultu re/ak aa/is lamic -ceme tery. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Canizaro, V. B. (2007). Introduction. In V. B. Canizaro (ed.). Architectural regionalism: Collected writings on place, identity, modernity, and tradition (pp. 17–33). Princeton Architectural Press.
• Emden, C. (2021a). B2 house. The Aga Khan Award for Architecture. https://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rustcultu re/ak aa/b2 -hous e. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Emden, C. (2021b). Ipekyol textile factory. The Aga Khan Award for Architecture. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ agak han-trust- cultu re/ak aa/ip ekyol -text ile-f actor . Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Emden, C. (2021c). Issam Fares Institute for public policy and international affairs. The Aga Khan Award for Architecture. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rust- cultu re/ak aa/is samfares- insti tute- publi c-pol icy-a nd-in terna tiona l-aff airs. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Emden, C. (2021d). Palestinian museum. The Aga Khan Award for Architecture. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rust- cultu re/ak aa/pa lesti nian- museu m. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Erdoğdu Erkaslan, Ö. (1999). The Aga Khan awards for architecture and the issue of cultural identity in the Islamic intelligentsia [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez veri tabanından erişildi.
• Frampton, K. (1983). Towards a critical regionalism: Six points for an architecture of resistance. In H. Foster (Ed.). The anti-aesthetic: Essays on postmodern culture (pp. 16–30). Bay Press.
• Frampton, K. (1987). Ten points on an architecture of regionalism: A provisional polemic. In V. B. Canizaro (Ed.). Architectural regionalism: Collected writings on place, identity, modernity and tradition (pp. 374–385). Princeton Architectural Press.
• Frampton, K. (1992). Critical regionalism: Modern architecture and cultural identity. In K. Frampton (ed.). Modern architecture: A critical history (pp. 314–327). Thames & Hudson.
• Frampton, K. (1996). Prospects for a critical regionalism. In K. Nesbitt (Ed.). Theorizing a new agenda for architecture: An anthology of architectural theory 1965–1995 (pp. 468–481). Princeton Architectural Press.
• Hasol, D. (2002). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. YEM yayıncılık.
• Lins, M. (2021). Islamic cemetery. The Aga Khan Award for Architecture. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rustcultu re/ak aa/is lamic -ceme tery. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Özkan, H. (2022). Ağa Han mimarlık ödüllü yapıların yer’le ilişkisinin okunması (Tez No: 745335) [Yüksek Lisans Tezi, Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. YÖK Tez veri tabanından erişildi.
• Özkan, S. (1985). Intro ducti on-re giona lism within modernism: Regionalism in architecture. Proceedings of 1985 of the Aga Khan Award for Architecture.
• Richters, C. (2021). Royal embassy of the Netherlands. The Aga Khan Award for Architecture. https ://th e.akd n/en/ how-w e-wor k/our -agen cies/ aga-k han-t rust- cultu re/ak aa/ro yal-e mbass y-net herla nds. Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Tzonis, A. (2003). Introducing an architecture of the present: Critical regionalism and the design of identity. Critical regionalism: Architecture and identity in a changing world (pp. 10–21).
• Tzonis, A., & Lefaivre, L. (1985). The grid and the pathway: An introduction to the work of Dimitris and S. Antonakakis in the context of Greek architectural culture. In K. Frampton (Ed.). Atelier 66: The architecture of Dimitris and S. Antonakakis. Rizzoli.
• Yıldız Kuyrukçu, E. (2018). Mimari tasarımda eleştirel bölgeselci yaklaşımın gelişim süreci: Kenneth Frampton ilkeleri bağlamında bir değerlendirme (Tez No: 489310) [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez veri tabanından erişildi.