Özel Eğitim Kurumlarında Peyzaj Tasarım Yaklaşımı

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 322 - 333, 15.09.2024

Zeynep Pirselimoğlu Batman , Elvan Ender Altay , Sena Şengül , Merve Ceren Yıldız

https://doi.org/10.54864/planarch.1514416

Öz

Özel Eğitim Okulları ve bahçeleri farklı özellikteki birçok öğrenciye eğitim vermenin dışında aynı zaman da gerçek hayata uyum sağlamalarını kolaylaştıracak öncelikli mekanlardır. Bu çalışma ile özel eğitim gereksinimi olan bireylerin eğitim aldıkları okullardaki bahçe yaklaşımları incelenerek planlama ve tasarım süreci değerlendirilmiştir. Bunun yanısıra özel eğitim gereken bireylerin bulunduğu okullardaki farklı meslek altyapıları doğrultusunda yapılan planlama ve tasarım yaklaşımları da ele alınarak peyzaj tasarım ölçütlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda özel eğitim meslek okulu bahçeleri kapsamında peyzaj tasarım süreci ortaya koyulmuştur. Çalışma alanı Bursa’nın Nilüfer ilçesi Fethiye Mahallesi’nde Nilüfer Özel Eğitim Meslek Okulu bahçesi içerisinde bulunan sera ve çevresidir. Çalışma alanı tarım eğitimi kapsamında hizmet veren sera ve önündeki zeytinlik alanı kapsamaktadır. Çalışmanın yönteminde peyzaj tasarımı süreci ve bu süreçte kullanılabilecek ölçütler ele alınmıştır. Bu ölçütler ve peyzaj tasarım süreci temel alınarak alan üzerinde peyzaj tasarımı yapılmıştır. Alanın fiziksel imkanları, kullanıcı istek ve beklentileri, kullanıcı profili ön planda tutularak tasarım süreci ele alınmış, öneri bir peyzaj tasarımı ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, Peyzaj tasarımı, Engelli öğrenci, Peyzaj tasarım kriterleri

Landscape Design Approach in Special Education School

Öz

Special education schools and their gardens are priority places that will facilitate their adaptation to real life in addition to providing education to many students with different characteristics. In this study, the planning and design process was evaluated by examining the garden approaches in the schools where individuals with special educational needs are educated. In addition, it is aimed to determine the landscape design criteria by considering the planning and design approaches made in line with different vocational backgrounds in schools where individuals with special education need are present. The study area is the garden of Nilüfer Special Education Vocational School in Nilüfer district of Bursa. The study area covers the greenhouse and the olive grove in front of it, which serves within the scope of agricultural education. In the method of the study, the landscape design process and the criteria that can be used in this process are discussed. Based on these criteria and the landscape design process, a landscape design was made on the area. By keeping the physical facilities of the area, user requests and expectations, user profile in the foreground, the design process was handled and a proposed landscape design was put forward.

Anahtar Kelimeler

Special education, Landscape design, Disabled student, Landscape design criteria

Kaynakça

• Aklanoğlu, F. (2002). Beypazarı Peyzaj Potansiyelinin Saptanması Üzerine Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Aksu, V. & Demirel, Ö. (2011). Trabzon Kenti İlköğretim Okul Bahçelerinde Tasarım Ve Alan Kullanımları, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12:40-46. https://doi.org/10.18182/tjf.89484
• Alexander, C., & B. Poyner. (1970). The Atoms of Environmental Structure. In Emerging Methods in Environmental Design and Planning, ed. G. Moore, 5–9. Cambridge: The MIT Press.
• Alpuğuz, E. (2019). Burdur Cumhuriyet Meydanının Kentsel Bir Mekan Olarak İrdelenmesi,Yüksek Lisans Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Burdur ).
• Argan, A. (2019). Peyzaj Tasarımında İşitsel Ve Görsel Kurgunun Mekân Algısı Ve Yönetimi Üzerine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Aytaş, İ. (2017). Çankırı Kentsel Açık-Yeşil Alan Sisteminin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çankırı.
• Aytem N.M. (2005). Mimari Mekânda Renk, Form Ve Doku Değişkenlerinin Algılanması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Cabarkapa, A. & Djokic, L. (2019). Importance of the Color of Light for the Illumination of Urban Squares. Color Research And Application. 44(3): 446-453. https://doi.org/10.1002/col.22348
• Carmona, M., T. Heath, T. Oc, & S. Tiesdell. (2003). Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Oxford: Architectural Press
• Carr, S. 1992. Public Space. Cambridge: Cambridge University Press
• Clay, G.R., & Smidt, R.K. (2004). Assessing the validity and reliability of descriptor variables used in scenic highway analysis, Landscape, and Urban Planning, 66(4). https://doi.org/10.1016/S0169-2046(03)00114-2 Crankshaw, N. (2008). Creating Vibrant Public Spaces: Streetscape Design in Commercial and Historic Districts, 2nd ed. Washington, DC: Island Press.
• Durak, H. (2018). Tarihi Kent Meydanları Ve Donatılarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi; Sultanahmet Meydanı Örneği Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Ender Altay, E. & Pirselimoğlu Batman, Z. (2019). Açık ve Yeşil Alanların Çok Ölçütlü Algı Değerlendirmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3),655-664. https://doi.org/10.24011/barofd.595758
• Ender Altay, E., Şenay, D. & Eyüpoğlu, Z. (2021). Outdoor Indicators for the Healthy Development of Children, Child Indicators Research, 14, 2517-2545. https://doi.org/10.1007/s12187-021-09855-8
• Erdönmez, E. A. & Çelik, F. (2016). Kentsel Mekânda Kamusal Alan İlişkileri Publıc Space Relatıons In The Urban, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yıldız-Beşiktaş / İstanbul.
• Erdönmez, İ.M.Ö. (2007). İlköğretim Okul Bahçelerinde Peyzaj Tasarım Normları, İstanbul Orman Fakültesi Dergisi, 1, B, (57): 108-120.
• Ergül, E., Baydık, C. & Demir, S. (2013). Opinions of In-Service and Pre-Service Special Education Teachers on the Competencies of the Undergraduate Special Education Programs, Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1).518-522 Gehl, J. (1971). Life Between Buildings: Using Public Space. Washington, DC: Island Press.
• Günal, B. (2006). İnsan-Mekân İletişim Modeli Bağlamında Konutta Psiko-Sosyal Kalitenin İrdelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hançer, G. (2019). Toplu Konut Alanlarında Kentsel Mekân Kalitesinin Değerlendirilmesi; Gaziantep Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Hooke, J. (2000). Spatial variation in channel morphology and sediment dynamics: Gila River, Safford Valley, Arizona. Iahs Publication.
• İnceoğlu, M. & Aytuğ, A. (2009). Kentsel Mekânda Kalite Kavramı. Megaron. 4(3):131-146.
• Jafarzadeh, H. (2014). Kent İçi Anayolların Görsel Değerlendirmesinde Matematiksel Bir Yaklaşım: Adana Atatürk Bulvarı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Esntitüsü. Adana.
• Jarvis, R.K. (1980). Urban Environments as Visual Art or as Social Settings? A Review. Town Planning Review 51 (1): 50–66. DOI:10.3828/TPR.51.1.F3714335KU0X98R2
• Karaçor, E.K., Yüksel, K.U.& Şenik, B. (2021). Modernity Vs. Postmodernity: Assessing The Design Quality of Urban Parks by Ahp. Anadolu Unıversity Journal of Art & Design. 11(1): 63-72. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.971660
• Kuter, N., & Çakmak, M. (2017). Kamusal Diş Mekânlarda Engelliler İçin Tasarim: Ankara, Seğmenler Parki Örneği. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3(2), 93-110.
• Lynch, K. (1960). The Image of The City.The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, 194p.
• Oktay, D. (2007). Kentsel Kimlik ve Canlılık Bağlamında Meydanlar: Kuzey Kıbrıs’ta Bir Meydana Bakış, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlık. 334, Mart-Nisan 2007.
• Özer, M.N. & Ayten, M. 2005. Tarihsel Süreç İçerisinde Meydanlar ve Gelişimi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Kentsel Doku Değerlendirme Dersi Ödevi, Ankara.
• ÖZİ, (2010). Yerel yönetimler için ulaşılabilirlik temel bilgiler teknik el kitabı, H. Kaplan, Ü. Yüksel, A.B. Gültekin, C. Güngör, N. Karasu, M. Çavuş (Eds), T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları, General Publication No:49, ISBN: 978-975-19-4679-9, Ankara, pp. 1-139.
• Özkan, D., Alpak, E. M. & Düzenli, T. (2016). Tasarım Eğitiminde Yaratıcılığın Geliştirilmesi: Peyzaj Mimarlığı Çevre Tasarımı Stüdyo Çalışması, IJASOS- International E-Jorunal of Advances in Social Sciences, 2(4), 136-143. https://doi.org/10.18769/ijasos.96154
• Pouya, S., Akyol Şatıroğlu, E. & Demirel, Ö. (2016). Özel Eğitim Okul Bahçesindeki Alan Kullanımlarının Engelliler için Uygunluğunun İrdelenmesi, Uluslararası Hakemli Tasarım Mimarlık Dergisi, 9 ; 60-72
• Pouya, S. & Bayındır, E., (2021). Özel Eğitim Okul Bahçelerinin Değerlendirilmesi, Akademik Ziraat Dergisi, 10(1): 153-164. https://doi.org/10.29278/azd.782965
• Semerci, F. (2008). Kentsel Tasarım Gereklilikleri Açısından Beyazıt Meydanı Örneği, Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Smardon, R.C. (1979). Prototype Visual İmpactAssessment Manual, School of Landscape Architecture. University of New York: New York.
• Song, G. & Yan, C.Y. (2013). The Qualitative Evaluation of Lighting Quality in Urban Square Lighting. Proceedings Paper. Proceedings of The Cie Centenary Conference Towards A New Century Of Light. Paris, France.
• Sternberg, E. (2000). An Integrative Theory of Urban Design. Journal of the American Planning Association 66 (3): 265–278. DOI: 10.1080/01944360008976106
• Strumse, E. (1994). Perceptual dimensions in the visual preferences for Agrarian landscapes in western Norway, Journal of Environmental Psychology, 14. 281-292. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80219-1.
• Şahin, G. (2018). Farklılaşan Sosyo-Ekonomik Yapının Meydanlardaki Kullanıcı Tercihi Ve Meydan Tasarımına Etkisinin Değerlendirilmesine Yönelik Yöntem Önerisi: Bursa Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, S. (2015). Kentte Meydanın Rolü: Ankara -Kızılay Meydanı, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şensoy, N. (2017). Sensory Garden Design for Individuals with Autism Spectrum Disorder. Inonu University Journal of Arts and Design, 7(15), 115-128.
• Taşçı, H. (2012). Kent Meydanı İle Kent Kimliği İlişkisi Üsküdar Meydanı Örneği Doktora Tezi T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Mahalli İdareler Ve Yerinden Yönetim Bilim Dalı, İstanbul.
• Temelli, M. (2008). Çukurova Üniversitesi Yerleşkesi Örneğinde Görsel Etki Değerlendirme Çalışmalarına Metodolojik Bir Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana.
• Thorp, L. & Townsend, C. (2001). Agricultural Education in an Elementary School: An Ethnographic Study of a School Garden. 28th Annual National Agricultural Education Research Conference, December 12, 2001 – Page 350
• Tibbalds, F. (2000). Making People Friendly Towns: Improving the Public Environment in Towns and Cities. London: Spon Press
• URL-1 https://niluferisokulu.meb.k12.tr/Erişim tarihi: 23.09.2023
• Uzgören, G. & Erdönmez E. (2017). A Comparative Study On The Relationship Between The Quality Of Space And Urban Activities İn The Public Open Spaces. Megaron. 12(1):41-56.
• Van Mansvelt, J.D. & Kuiper, J. (1999). Criteria for the humanity realm: psychology and physiognomy and cultural heritage. In J. D. van Mansvelt, & M. J. van der Lubbe (Eds.), Checklist for Sustainable Landscape Management (116-134).
• Virbašienė, J.K. & Janušaitis, R. (2004). Some Methodical Aspects of Landscape Visual Quality Preferences Environmental Research, Engineering, and Management, 3(29), 51-60.
• Watson, G.B. & Bentley, I. (2007). Identity by design. Elsevier
• Weinstoerffer, J. & Girardin, P. (2000). Assessment of the contribution of land use pattern and intensity to landscape quality: use of a landscape indicator, Ecological Modelling, 130: (1-3). 95-109. https://doi.org/10.1016/S0304-3800(00)00209-X
• Whyte, W.H. (1980). The Social Life of Small Urban Spaces. New York: Project for Public Spaces.