Dîvân’dan Nağmeler: Farklı boyutlarıyla edebiyat-mûsikî ilişkileri eski türk edebiyatı çalışmaları XIV

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 3, 2274 - 2279, 02.02.2020

Bilge Karga Göllü

Öz

Gazel, kaside, mesnevi, mecmua, yeni yönelimler, metin neşri gibi Eski Türk Edebiyatı’nın pek çok konu ve problemine odaklanan çalışmalarıyla dikkati çeken ekip, yakın zamanda Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları serisinin on dördüncü kitabıyla okuyucunun karşısına çıktı. “Dîvân’dan nağmeler: farklı boyutlarıyla edebiyat-mûsikî ilişkileri” adını taşıyan eserdeki her yazı, kitabın ismini doğrular niteliktedir. İlk sayfasından itibaren okuyucuyu yakalayan ve “farklı” bakış açılarıyla yapılmış araştırmalar, “edebiyat-mûsikî” ilişkisine değişik boyutlarda bakabilmeyi sağlamaktadır. Ayrı disiplinlerden araştırmacıların bir araya gelmesi de çalışmayı güçlendirmiştir. Hem mûsikî hem de edebiyat araştırmacılarına yol gösteren eser, disiplinler arası çalışmaların gereğine ve önemine bir defa daha işaret etmektedir.
Eserin, Mûsikî ile Söz Arasında başlığını taşıyan giriş yazısında içeriğin genel bir dökümü yapılmıştır. Çalışmada göze çarpan ve araştırmacılara yarar sağlayacak bazı önemli noktalar da bulunmaktadır. Bunların okuyucuyla paylaşılması faydalı olacaktır.
Ersu Pekin’in Müzik Şiirden Bağımsızlaşacak mı? adlı yazısında şiir ve müzik ilişkisi “Osmanlı şiir-müzik geleneği bağlamında” değil, modernleşme süreciyle birlikte ele alınmaktadır. Antik çağlardan bu yana şiirin müzikle aynı paralelde ilerlediği, hatta gündelik hayatın bir parçası olduğu açıkça görülebilmektedir. Şiiri müzikle okumanın âşık şiirinde de varlığına işaret eden yazar, şiirin “yazılan değil okunan” olduğunun durum üzerindeki etkisini de yeri geldiğinde hatırlatmaktadır. Araştırma, şiir-müzik ilişkisinin geçmişten bugüne genel bir görünümünü sunmaktadır. XVII. yüzyılda iki unsurun birbirine bağlılığı henüz devam ederken, XIX. yüzyılda şiirin müzikten kopmaya ve uzaklaşmaya başladığı söylenmektedir. Özellikle yüksek kültürdekilerin “yeni söyleyiş biçimleri” oluşturduğu belirtilerek, müziği şiirin “zorunlu” ölçü dayatmasından kurtaran Meragalı Abdülkâdir’e atfedilen kâmlar buna örnek gösterilmektedir. XX. yüzyılda ise müziğin, yeni arayışlarla kendi olanaklarını kullanmaya başladığı ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dîvân’dan Nağmeler, edebiyat-mûsikî, eski türk edebiyatı

Tunes from Divan: literature-music relations with different dimensions

Öz

The 14th book of the Old Turkish Literature Studies series, which has attracted attention with its researches presenting different subjects, has recently met with the reader, titled “Tunes from Divan: literature-music relations with different dimensions”. In the work, which also includes interdisciplinary researches, the interest of literature-music from different authors, music-word context, mode theory, methods of composing music, musical treatments, method-meter relationship, lyrics, music elements in divan poetry, janissary amorous, etc. subjects are included.

Since it is important to introduce the work, which will attract the attention of both literature and music researchers, in our study, attention was drawn to some noticeable issues as well as evaluations about the content of the book.

Anahtar Kelimeler

literature-music, old turkish literature studies, book evaluation