Vernacular culture of Gjakova: emic approach of music tradition

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 39 - 61, 30.03.2025

Behar Arllati , Aida Gjikolli

https://doi.org/10.12975/rastmd.20251313

Öz

This paper aims to present the vernacular cultural development in general and and through it, the development of song’s, presents the folkloric types of Gjakova’s well known as Gjakova’s Aheng (Party), and also his role for all Kosovo society in generally. On the other hand, this short study aims to shed light on music in the period from 1770 untill XX century, 1980 year. Due to this period of more than 250 years happened many changes of musicians, types of songs, styles of singing etc., aims of this paper is to elaborate social values and role of aheng as unique vernacular culture through which overcoming many musicians, songs and music instruments (not only from Gjakova) have paraded. During this period, many things have changed and many transformations have been made in the Jakova’s culture especially at Aheng. The tradition of singing in Jakova was started with ‘Tayfa’ (the group of 5 to 10 musicians who playing music in family ceremonies). The main types of songs that were sung at that time (18th-19th century) were lyric, epic, boys and dilbers songs, ballads, song of migration and elegies. Through those songs, musicians show all hers virtuosity playing in instruments and also expressed their feelings towards loved or any dissatisfaction towards the leadership of the time that belonged to the Ottoman Empire as they were Albanians. The music practiced at that time at Jakova (completely vernacular) coincided with the music practiced in Shkodra–with same name–Heng (Shkodra)-Aheng (Gjakova). If we compare the age of Shkodra (2500 years), with the city of Jakova (less than 450 years), we can just imagine how much rapid development the city of Jakova has had. However, those more than 200 songs represents an imposing, a very large value, based on the fact that other cities in Kosovo had no tradition of ceremonial music. In this paper it will be precisely this type of ceremonial music, Aheng, Tajfa and the multiple types of songs that will be the powerful base of music tradition of Gjakova, will be supported.

Anahtar Kelimeler

Urban music, cultural heritage, Gjakova’s Aheng, Gjakova’s song, local music

Etik Beyan

This research does not require ethics committee approval.This research does not require ethics committee approval.

Destekleyen Kurum

UBT College

Proje Numarası

4

Teşekkür

We would like to express our sincere gratitude to all those who contributed to the completion of this study. Special thanks goes to the Albanian families who preserved and shared with us invaluable folkloric documents and materials, such as song texts, old photographs, and transcribed musical notes, which were essential for this research. We also wish to thank our colleagues PhD.Student Armend Xhoni, Dr. Migena Arllati, for their support and valuable suggestions throughout the development of this work, we also thank them for their help with the translation of the materials. Finally, we extend our deep appreciation to UBT College for providing the opportunity to carry out this study and for the academic support offered during the entire process.

Yakova'nın yerel kültürü; Müzik geleneğinin Emic yaklaşımı

Öz

Bu makale genel olarak yerel kültürel gelişimi ve bu sayede şarkıların gelişimini sunmayı amaçlamaktadır, Yakova'nın Aheng'i (Parti) olarak iyi bilinen Yakova'nın folklorik türlerini ve ayrıca genel olarak tüm Kosova toplumu için rolünü sunmaktadır. Öte yandan bu kısa çalışma, 1770'den XX. yüzyıl 1980'e kadar olan dönemdeki müziğe ışık tutmayı amaçlamaktadır. 250 yıldan fazla süren bu dönemde müzisyenlerde, şarkı türlerinde, şarkı söyleme tarzlarında vb. pek çok değişiklik meydana geldiğinden, bu makalenin amacı toplumsal değerleri ve aheng'in birçok müzisyenin üstesinden gelmesini sağlayan benzersiz bir yerel kültür olarak rolünü detaylandırmaktır. şarkılar ve müzik aletleri (sadece Yakova'dan değil) geçit töreni yaptı. Bu dönemde Jakova'nın kültüründe özellikle Aheng'de pek çok şey değişti ve birçok dönüşüm yaşandı. Jakova'da şarkı söyleme geleneği 'Tayfa' (aile törenlerinde müzik çalan 5 ila 10 kişilik müzisyen grubu) ile başlamıştır. O dönemde (18.-19. yüzyıl) söylenen başlıca şarkı türleri lirik, destan, kız ve erkek şarkıları, türküler, göç şarkıları ve ağıtlardı. Bu şarkılar aracılığıyla müzisyenler enstrüman çalmadaki tüm ustalıklarını gösteriyor ve aynı zamanda sevdiklerine karşı duygularını ya da Arnavut oldukları için EO'ya ait olan dönemin liderlerine karşı herhangi bir memnuniyetsizliklerini ifade ediyorlardı. O dönemde Jakova'da (tamamen yerel) uygulanan müzik, İşkodra'da (aynı adı taşıyan) Heng (Shkodra)-Aheng (Gjakova) uygulanan müzikle örtüşüyordu. İşkodra'nın yaşını (2500 yıl) Jakova şehriyle (450 yıldan az) karşılaştırırsak, Jakova şehrinin ne kadar hızlı bir gelişme gösterdiğini hayal edebiliriz. Ancak bu 200'den fazla şarkı, Kosova'nın diğer şehirlerinin tören müziği geleneğine sahip olmadığı gerçeğine dayanarak, çok büyük bir değeri temsil ediyor. Bu yazıda tam olarak bu tür tören müziği olacak, Aheng, Tajfa ve Yakova'nın müzik geleneğinin güçlü temelini oluşturacak çeşitli şarkı türleri desteklenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kent muzigi, kulturel miras, Yakova´nin Aheng´i, sarki sozleri, yerel muzik, Yakova´nin sarkisi

Proje Numarası

4

Kaynakça

• Abazi-Egro, G. (2009). Divani [Divan]. Toena. A rllati, M., & Rugova, M. (2015). Patronymic in Gjakova-surnames, family names. Shoqata e Intelektualeve “Jakova” [Association of Intellectuals ’Jakova’].
• Čelebi, E., & Šabanović, H. (Trans.). (1954). Putopis;odlomcioJugoslovenskomzemljama [Translation of Evliya Çelebi Siyahatnamesi]. Svjetlost. (Original work published 1640).
• Dizdari, T. (2005). Fjalor i orientalizmave në gjuhën shqipe [Dictionary of orientalisms in the Albanian language]. In Dictionary of oriental loanwords in Albanian (Vols. 1–1202). ISESCO.
• Douillet, C. (2008). Constructing vernacular culture in the trans-Caribbean (review). Anthropological Quarterly, 81(3), 741–746. https://doi.org/10.1353/anq.0.0025
• Lucas, A. E. (2019). Music of a thousand years: A new history of Persian musical traditions (p. 25). University of California Press.
• Minbaeva, D., Ledeneva, A., Muratbekova- Touron, M., & Horak, S. (2023). Explaining the persistence of informal institutions: The role of informal networks. Academy of Management Review, 48(3), 556–574. https:// doi.org/10.5465/amr.2020.0224
• Mostowlansky, T., & Rota, A. (2020). Emic and etic. The Open encyclopedia of anthropology. https://doi.org/10.29164/20emicetic
• Osmani, J. (2003). Vendbanimet e Kosoves [The settlements of Kosovo]. Samozal.
• Owen-Smith, J., & Powell, W.W. 2008. Networks and institutions. In Royston Greenwood,
• Christine Oliver, Roy Suddaby and Kerstin Sahlin-Andersson (eds.). The Handbook of Organizational Institutionalism: 596-623. New York: Sage.
• Padgett, J.F., & Powell, W.W. 2012. The emergence of organizations and markets. Princeton University Press.
• Pennanen, R. P. (2008). Lost in scales: Balkan folk music research and the Ottoman legacy. Muzikologija, 8, 127–147. https:// muzikologija-musicology.com/index.php/ MM/article/view/380
• Schmidt-Lauber, B. (2012). Seeing, hearing, feeling, writing: approaches and methods in ethnographic research from the perspective of ethnological analysis of the present. Wiley-Blackwell, 559–578. https://doi. org/10.1002/9781118379936.ch29
• Sokoli, R. (1965). Folklori muzikor Shqiptar: morfologjia (Albanian musical folklore: morphology). Institute of Folklore.
• Shelemay, K. K. (1996). The Ethnomusicologist and the Transmission of Tradition. The Journal of Musicology, 14(1), 35–51. https://doi. org/10.2307/763956
• Shetuni, S. J. (2019). The musical style of the cities of central Albania and Kosovo. Telegrafi. Retrieved from https://telegrafi.com/en/ stili-muzikor-qyteteve-te-shqiperise-se- mesme-dhe-te-kosoves/
• The Academy of Albanological Studies (AAS). (1955). Kenget e Hengut Shkodran [The songs of Shkodra ́s Heng]. AAS; Sound Archive. http://asa.edu.al/site/
• Ufki, A. (1650). Mecmua ou album de poésies turques, la plupart sans aucun nom d’auteur, quelques-unes de
• Necâtî, dans les marges [Mecmua or album of Turkish poetry, most without any author’s name, some by Necâtî, in the margins]. Bibliothèque nationale de France; BnF Gallica. https://gallica.bnf.fr/ ark:/12148/btv1b84150086.image
• Vala, N. (2015). Kjo eshte Gjakova [This is Gjakova]. Ardi Graphic.
• Zumwalt, L. R. (1988). American folklore scholarship: a dialogue of dissent. Indiana University Press.
• Web sites Web 1. https://kk.rks-gov.net/ gjakove/?page_id=200000112