Potansiyel Toplanma Alanı Olabilecek Sosyal Altyapı Alanlarının İmar Planlarındaki Durumu: İzmir Kenti Örneği

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 373 - 389, 31.12.2020

Mediha Burcu Sılaydın Aydın , Nur Sinem Partigöç , Hayat Zengin Çelik Hilmi Evren Erdin

https://doi.org/10.32569/resilience.776319

Cited By: 2

Öz

Sosyal altyapı alanları yoğun yapılaşma özelliği sergileyen günümüz kentsel yerleşmelerinde önemli kent içi boşlukları oluşturmaktadır. Kentlerimizin yüksek yoğunluklu yapılaşma dokuları ve bu doku içerisinde kapasite ve mekansal dağılım açısından yetersizlikleri gözetildiğinde, sosyal altyapı alanlarının öncelikle mevcut stokunun korunması gerektiği açıkça ortadadır. Öte yandan park, spor alanı, ilkokul gibi sosyal altyapı alanları, afet durumunda halkın toplanma amaçlı kullanabilmesi için uygun, farklı nitelikteki arazi kullanım türlerini oluşturmaktadır. Bu nedenle, potansiyel toplanma alanı niteliği taşıyan sosyal altyapı alanlarının korunması ve arttırılması, bu alanların afet durumundaki işlevselliği açısından da büyük önem arz etmektedir. Bu alanların korunabilmesi ve geliştirilebilmesi imar planı kararlarına, bu planlarda afet sorununa karşı gösterilen duyarlılığa ve toplanma alanlarına yönelik farkındalık durumuna bağlıdır. Bu çalışmada, afet durumunda toplanma alanı olarak kullanılabilme potansiyeline sahip sosyal altyapı alanları mercek alına alınmış ve bu alanların mevcut imar planlarındaki durumları incelenmiştir. Bu kapsamda çalışmada, örnek alan olarak seçilen İzmir kentsel yerleşik alan sınırı içinde yürürlükte olan uygulama imar planı kararları ile sosyal altyapı alanlarının mevcut durumları karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, sosyal altyapı alanlarının yaklaşık %80’ninin uygulama imar planı kararlarında mevcut durumu korunurken, %20’sinin uygulama imar planı kararlarında kısmen korunduğu ve/veya başka bir arazi kullanım kararına dönüştürülerek mevcut durumunun korunmadığı saptanmıştır. Bu kapsamda şehir planlama ve afet yönetimi disiplinlerinin ortak paydasını oluşturan sosyal altyapı alanlarına ilişkin geliştirilebilecek politikaların kentlerin afetlere karşı dirençliliğini artırma sürecindeki önemi uygulama imar planları bağlamında vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, toplanma alanı, sosyal altyapı alanı, uygulama imar planı, kentsel dirençlilik

Destekleyen Kurum

İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)

Proje Numarası

UDAP-G-16-08

Teşekkür

Bu makale, “Afet ve Acil Durumlar Sonrası Halkın Toplanma Alanlarına İlişkin Kriterlerin Belirlenmesi ve Değerlendirme Yönteminin Oluşturulması, İzmir Kenti Örneği” başlıklı ve UDAP-G-16-08 nolu proje kapsamında yapılan çalışmaların bir bölümüne dayanarak üretilmiştir. Projeye destek sağlayan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)’na teşekkür ederiz.

Current Status of Social Infrastructure Areas as the Potential Gathering Points in Implementary Development Plans: The Case of Izmir City

Öz

The social infrastructure areas are gaps that indicate the characteristic of intensive built environment in urban areas. It is clear that the existing social infrastructure areas should be preserved when the conditions of intensive built environment, inadequacies of urban areas in terms of capacity and also spatial distribution are considered. On the other hand, social infrastructure areas such as parks, sports fields, and primary schools are suitable land use forms as gathering points in case of disaster. For this reason, the protection and enhancement of social infrastructure areas which are potential gathering points have importance in terms of the functionality of these areas in disaster situations. The protection and development of these areas depends on the sensitivity shown in the implementary development plans and also the awareness related gathering areas in urban settlements. In this study, social infrastructure areas that are potential gathering points in case of disaster and also their current status in the implementary development plans are examined. In accordance with this purpose, the comparison between the current situation of the social infrastructure areas and the implementary development plans’ decisions are evaluated within Izmir urban area which constitute as the sample area of the study. According to the results, it is determined that approximately 80% of the social infrastructure areas are protected in the implementary development plans, while 20% are partially protected and not protected. The importance of policies developed for the social infrastructure areas that are common issue for urban planning and disaster management in the process of urban vulnerability reduction emphasised in terms of and the implementary development plans.

Anahtar Kelimeler

Disaster, gathering points, social infrastructure area, implementary development plan, urban vulnerability

Proje Numarası

UDAP-G-16-08

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi BaşkanlığI AFAD, (2018). Mevzuat. https://www.afad.gov.tr/tr/2234/Mevzuat (Erişim: Kasım, 2020)
• Aydın, M.B.S., Kahraman, D. (2019). Kompakt kent ölçütlerinden biri olan yoğunluk tespiti ve değerlendirmesi: Türkiye kentleri (İl merkezleri) Örneği, Planlama, 29(2):171–193.
• Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, (2011). “Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2023”, Ankara.
• Çavuş, G., 2013. Deprem bölgelerindeki açık yeşil alan sistemi ilke ve standartlarının Bolu ili örneğinde irdelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doygun, H., İlter, A.A. (2007). Kahramanmaraş kentinde mevcut ve öngörülen aktif yeşil alan yeterliliğinin incelenmesi. Ekoloji, 65, 21-27.
• Erden T. ve Coşkun M. Z., 2010. Acil durum servislerinin yer seçimi: Analitik hiyerarşi yöntemi ve CBS entegrasyonu. İTÜ Dergisi, 9 (6), 37-50.
• Erdin, H.E., Çelik, H.Z., Aydın, M.B.S, Partigöç, N.S., Afet ve Acil Durumlar Sonrası Halkın Toplanma Alanlarına İlişkin Kriterlerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Yönteminin Oluşturulması, İzmir Kenti Örneği, AFAD-UDAP Çalışması, Proje No: UDAP-G-16-08, Ankara, (2018).
• Erdin, H.E., Çelik, H.Z., Aydın, M.B.S, Partigöç, N.S., Erdem, U. (2017), Afet Yönetimi İçerisinde Kentsel Mekan İhtiyacı ve Kentsel Arazi Kullanımları, Disiplinlerarası Afet Yönetimi Araştırmaları, İzmir, s. 255-272.
• Erdin, H.E., Çelik, H.Z., Aydın, M.B.S., Özcan, N.S. (2016). Kentlerdeki Afet Yönetimine Iliskin Kurumsal Yapılanmanın Kent Planlama Süreci Içerisindeki Etkisinin ve Yerinin Irdelenmesi. Uluslararası Dogal Afet ve Afet Yönetimi Sempozyumu (DAAYS’16), Karabük, s. 632-637.
• Kadıoğlu, M., Özdamar, E. (2008), Afet zararlarının azaltmanın temel ilkeleri, JICA Türkiye Ofisi, Ankara.
• Keleş, R.: Kentleşme Politikası, 7. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara, Nisan 2002.
• Kırçın, P.N., Çabuk, S.N., Aksoy, K., Çabuk, A., 2017. Ülkemizde yeşil alanların afet sonrası toplanma alanı olarak kullanılma olanaklarının artırılması üzerine bir araştırma, 4. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 11-13 Ekim 2017.
• Maral, H., Akgün, Y., Çınar, A.K., Karaveli, A.S. (2015). İzmir’deki Afet Sonrası Toplanma ve Acil Barınma Alanları Üzerine Bir Değerlendirme. 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Önder, S., Polat, A.T., Korucu, S.(2011). The evaluation of existing and proposed active green spaces in Konya Selcuklu District, Turkey. African Journal of Agricultural Research, 6, 738–747. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2020. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2020 Sonuçları, https://www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: Aralık 2020.
• Uzunçıbuk, L. (2009). Doğal Afetlerin Kentsel ve Bölgesel Planlamada Yeri. Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi 2009/2, Sayı 101.
• Yenice, M.S., (2012). Kentsel yeşil alanlar için mekânsal yeterlilik ve erişebilirlik analizi; Burdur örneği, Türkiye. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 2012,13:41-47.
• Zengin, H., Erdin, H.E., Aydın, M.B.S. (2012). İzmir Büyük Kent Bütünü içerisindeki açık-yeşil alanların erişilebilirlik, kademelenme ve süreklilik kriterleri açısından değerlendirilmesi. 1. Rekreasyon Araştırmaları Kongresi, 12-15 Nisan 2012. Kemer, Antalya. Bildiri kitabı, 903-913.