Multiculturality Concept and Its Reflections on Education: The Case of Turkey

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 571 - 600, 29.12.2018

Nilüfer Köşker , Nurettin Özgen

https://doi.org/10.33403/rigeo.505278

Öz

The current study investigated the multiculturality attitudes of high school students using the
Multiculturality Attitude Scale. The determination of the dynamics affecting students' multiculturality
attitudes will provide opportunities for reconstructing the educational settings accordingly. The sample
of the study was 2237 students from 24 high schools from 14 provincial centres in 7 geographical
regions of Turkey. The data analysis was carried out using descriptive and inferential statistics. The
analyses examined the relationships between the multiculturality attitudes of the students and their
gender, class level, family income status, education level of the parents, and the geographic region of
residence. The findings indicated significant differences between all dimensions of the scale (i.e.,
anxiety, richness, tolerance, threat, and discrimination) and the variables of the study. The findings
indicated that the female students’ attitude mean scores were more positive than those of the male
students. Students in Central Anatolia, Southeastern Anatolia, and Marmara regions had higher attitude
scores than students from other regions. As students’ family income level increases, they regard
multiculturality as a threat (ethnicity-based). Students whose parents have a high level of education
regard multiculturality as a threat (ethnicity-based). In order to minimize these negative attitudes
towards multiculturality in the society, people’s awareness of different life practices by various groups
within a country or community offers richness that should be recognized. To achieve this, the regulation
of educational experiences considering cultural diversity and normalizing transitions, the differences in
the educational institutions that serve as foundation in the society-building process are of the utmost
importance. 

Anahtar Kelimeler

Turkey, Geographic Regions, Multiculturality, Multicultural Society, Multiculturality Attitude, Multicultural Education

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). Sosyal bilgiler eğitiminde yeni yaklaşımlar: Çokkültürlü ve küresel eğitim. İlköğretim Online, 9(3), 1226-1237.
• Akar, C., & Keyvanoğlu, A.(2016). 2009 ve 2015 Hayat bilgisi programlarının çokkültürlü eğitim bağlamında karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 731-749.
• Akhan, O., & Yalçın, A. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programlarında çokkültürlü eğitimin yeri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 23-46.
• Akkaya, N., Kırmızı, F. S., & İşçi, C. (2018). Öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe ilişkin algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(29), 308-335.
• Althusser, L. (2015). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (Trans. A. Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Apple, M. W. (2012). Eğitim ve iktidar/education and power. (Trans. E. Bulut). İstanbul: Kalkedon.
• American Psychological Association [APA] (2002).Guidelines on multicultural education, training, research, practice and organizational change for psychologists. Retrieved from http://www.apastyle.org/manual/related/guidelines-multicultural-education.pdf
• Arslan, Y. (2016). Kim daha iyi empati kuruyor- Empati üzerine mikro bir sosyolojik araştırma. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 51-64
• Aslan, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çokkültürlü eğitim ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(2), 231-253.
• Atış, F. (2010). Ebelik/Hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. (Unpublished Master's Thesis). Çukurova Üniversitesi/ Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Avcı, E. K., & Faiz, M. (2018). The metaphors of secondary school teachers towards the concept of “Multiculturalism”. Journal of Education and Training Studies, 6(5), 179-188.
• Aytaç, Ö. (2016). Kent, yoksulluk ve sosyal düzensizlik potansiyeli. Mukaddime, 7(1), 135- 155.
• Bağcı, S. Ç. & Çelebi, E. (2017). Gruplararası temas ve çatışma ile azınlıklara yönelik tutumlar ve çokkültürlülüğe destek arasındaki ilişkiler: Gruplararası tehdit ve kaygının aracı rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 20, 3-18.
• Baker, C. (2013). Zorunlu eğitime hayır!/ Insoumission a l'ecole Obligatoire. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Banks, J. A. (2016). Multicultural education: Characteristics and goals. In J.A Banks & C.A.M. Banks (Eds.), Multicultural education: Issues and perspectives (9th ed., pp. 2-23). Hoboken, NJ: Wiley.
• Banks, J.A. (2013). Çokkültürlü eğitime giriş/ An introduction to multicultural eduation (Trans. H. Aydın). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baumann, G. (2006). Çokkültürlülük bilmecesi: Ulusal, etnik ve dinsel kimlikleri yeniden düşünmek (Trans. I. Demirakın). Ankara: Dost Kitabevi.
• Bloom, S. G. (2005). Blue-eyes, brown-eyes: The experiment that shocked the nation and turned a town against its most famous daughter. Retrieved from http://www.uiowa.edu/~poroi/seminars/ 2004-5/bloom/poroi_paper.pdf
• Bondi, S., Heasley C., Kolko, V. B., & Young, S. (2003). White students’ attitudes and behaviors toward people of color. Journal of the Indiana University Student Personnel Association at Indiana University, 80-96. Retrieved from http://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/jiuspa/article/view/4627
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabi. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Çakırer, Y. (2006). Onlar olmasa evimizi kim temizleyecek? Korunaklı yaşamıyla Adana varsılı. Kebikeç, 21, 211-230.
• Çalışkan, H., & Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü eğilim ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1431–1446.
• Cansabuncu, S. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin milliyetçilik algısı: Zeytinburnu örneği. (Unpublished Master's Thesis). Beykent Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27–40.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education. (6th Edition) London: Routledge.
• Creswell, J. W. (2009). Research Design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Çayır, K. (2003). Ders kitaplarında insan hakları ve demokrasi bilinci. In B. Çotuksöken, A. Ersan & O. Siler (Eds.) Ders kitaplarında insan hakları tarama sonuçları (pp. 90-105). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Çayır, K. (2016). Türkiye’de ulusal kimliği yeniden tanımlama yolunda özcülük, çokkültürlülük ve kültürlerarası eğitim. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 14(55), 77-101.
• Çoban, A. E., Karaman, N. G., & Doğan, T. (2010). Öğretmen adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10(1), 125–131.
• Çolak, Ö. (2009). Eşcinsellere yönelik nefret suçları ve toplumun bu suçlar kapsamında faile ve mağdura yönelik tutumları. (Unpublished Master's Thesis). İstanbul Üniversitesi/Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Coşkun, M. K. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: İlahiyat-eğitim DKAB karşılaştırması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 33–44.
• Damgacı, F., & Aydın, H. (2013). Akademisyenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi-Electronic Journal of Social Sciences, 12(45), 325– 341.
• Demir, S., & Başarır, F. (2013). Çokkültürlü eğitim çerçevesinde öğretmen adaylarının öz- yeterlilik algılarının incelenmesi. International Journal of Social Science, 6(1), 609–641. doi:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_489
• Demir, S. (2012). Çok kültürlü eğitimin Erciyes Üniversitesi öğretim elemanları için önem derecesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 1453–1475. doi:http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.3871
• Demirsoy, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe ilişkin görüşleri ve çokkültürlü eğitime yaklaşımları. (Unpublished Master's Thesis). Marmara Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Engstrom, C. M., & Sedlacek, W. (1997). Attitudes of heterosexual students toward their gay male and lesbian peers. Journal of College Student Development, 38(6), 565–576.
• Fortna, B. (2013). Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemlerinde okumayı öğrenmek/Learning to read in the Late Ottoman Empire and early Turkish Republic (Trans: M. Beşikçi). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Özne ve iktidar/ Dits et écrits (1954-1988). (Trans. I. Ergüden & O. Akınbay). İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Gay, G. (2014). Kültürel değerlere duyarlı eğitim: Teori, araştırma ve eğitim/Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice. (Trans ed. H. Aydın). Ankara: Anı Yayıncılık.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Gök, F. (2003). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders kitapları. In B. Çotuksöken, A. Ersan & O. Siler (Eds.) Ders kitaplarında insan hakları tarama sonuçları (pp. 158-171). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Gömleksiz, M. N., & Çetintaş, S. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları (Fırat, Dicle,7 Aralık, Cumhuriyet ve Erzincan Üniversiteleri örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 1–14.
• Günay, M. (2010). Çokkültürlülük gerçeği ve Türkiye. Kaygı, 14, 141-151.
• Güngör, S., Buyruk, H., & Özdemir, Y. (2018). Öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe ilişkin tutumları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 816-837.
• Hasta, D., Güler, M.E. (2013). Saldırganlık: kişilerarası ilişki tarzları ve empati açısından bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 64-104.
• İlğan, A., Karayiğit, D., & Çetin, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 97–118.
• Kahraman, P. B., & Sezer, G.O. (2017). Relationship between attitudes of multicultural education and perceptions regarding cultural effect of globalization. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 67, 233-249.
• Karaçam, M.Ş., & Koca, C. (2012). Beden eğitimi öğretmen adaylarının çokkültürlülük farkındalıkları. Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 89–103.
• Kaya, Y., & Söylemez, M. (2014). Öğretmenlerin çokkültürlülük ve çokkültürlü eğitim hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi: Diyarbakır örneği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 128–148.
• Keskin, Y., & Yaman, E. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler programı ve ders kitaplarında yeni bir paradigma: Çokkültürlü eğitim. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 933-960.
• Keyman, F. (2007). Türkiye’de kimlik sorunları ve demokratikleşme, Doğu Batı, 41, 217-227. Kaplan, İ. (2005). Türkiye’de milli eğitim ideolojisi ve siyasal toplumsallaşma üzerindeki etkisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaplan, İ. (2008). Milli eğitim ideolojisi. In T. Bora & M. Gültekingil (Eds.) Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Milliyetçilik (pp.788-799). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 38(1), 52-54.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü yurttaşlık (Multicultural citizenchip). (Trans. A. Yılmaz) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lacoste, Y. (1998). Coğrafya savaşmak içindir. (Trans. A. Arayıcı). İstanbul: Özne Yayınları.
• Modood, T. (2014). Çokkültürcülük: Bir yurttaşlık tasarımı/Multiculturalism: A civic idea. (Trans. İ. Yılmaz). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Nayır, K.F. & Çetin, S.K. (2018). Üniversite öğrencilerine göre çokkültürlü eğitim ve demokrasi. Akdeniz Egitim Arastirmalari Dergisi, 12(24), 229-252. doi: 10.29329/mjer.2018.147.13
• Oktay, M. (1996). Davranış bilimlerine giriş. İstanbul: Der Yayınları.
• Özdemir, M., & Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 215–232. doi:10.1501/Egifak_0000001302
• Özensel, E. (2012). Çokkültürlülük uygulaması olarak Kanada çokkültürlülüğü. Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), 7(1), 55-70.
• Özgen, H. N. (2011). Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze, coğrafya ders kitaplarında, vatanın sonu gelmez kurguları. Toplum ve Bilim. 121,48-78.
• Özgen, N. (2011). Geography perceptions of prospective geography teachers: Example of Turkey”. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(4), 2569–2587.
• Özgen, N. (2012a). Coğrafyanın kurumsal temsiliyet ve kimlik krizi /Geography’s institutional representation and its identity crisis. In C. Sevindi (Ed.), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü I.Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı (pp. 555- 572). Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Özgen, N. (2012b). Bilim olarak coğrafya ve evrimsel paradigmaları/Geography as a science and its evaluative paradigms. Ege Coğrafya Dergisi, 19, 1-26.
• Özgen, N. (2013a). Perception of preservice teachers regarding the concept of erosion: A phenomenographic study. H.U. Journal of Education, 28(2), 321–334.
• Özgen, N. (2013b.) A qualitative research on perception of geography by training teachers of geography: sample of Turkey. Higher Education of Social Science, 5(1), 25-34. doi: http://dx.doi.org/10.3968/j.hess.1927024020130501.4580
• Özgen, N. (2016). A critical approach to discipline of human geography as an apparatus for state hegemony in Turkey. Journal of Geography in Higher Education, 40(1), 131-153.
• Özgen, N., & Köşker, N. (2015). Multiculturality attitude scale: A sample from Turkey. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 121–129. doi:http://dx. doi.org/10.15345/iojes.2015.02.009
• Özgen, N., & Köşker, N. (2019). An analysis on multiculturality attitudes of high school students: The case of Turkey, Turkish Studies, 20(1), 69-91, doi:10.1080/14683849. 2018.1465342
• Öztan, G.G. (2011). Türkiye’de çocukluğun politik inşası. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden düşünmek (Rethinking multiculturalism). (Trans: B. Tanrıseven), Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Polat, S. (2012). Okul müdürlerinin çokkültürlülüğe ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 334–343.
• Pettigrew, T. F. & Tropp, L. R. (2006). A meta-analytic test of intergroup contact theory. Journal of Personality and Social Psychology, 90(5), 751-783.
• PMAPD/Prime Ministry Administration of Persons with Disabilities (1997). Özürlülük eğitimi: Toplum özürlülüğü nasıl anlıyor temel araştırması. Retrieved from http://www.eyh.gov.tr/upload/Node/8321/files/toplum_ozurlulugu_nasil_anliyor.pdf
• Saraçoğlu, C. (2009). İzmirli orta sınıfta Kürt algısı: Mekân, sınıf ve kentsel yaşam. Praksis, 21, 17-46.
• Schmitt, C. (2010). Siyasal ilahiyat/ Politische Theologie. (Trans. A. E. Zeybekoğlu & E. Özdoğan). Ankara: Dost Kitabevi.
• Schutz, R. W. & Gessaroli, M. E. (1993). Use, misuse, and disuse of psychometrics in sport psychology research. In R. N. Singer, M. Murphey & L. K. Tennant (Eds.), Handbook of research on sport psyvhology (pp. 901-917). New York: Macmillan.
• Seban, D., & Uyanık, H. (2016). Türkiye’de çokkültürlü eğitim: 1-5. sınıf programlarında yer alan kazanımların analizi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(1), 01-18, http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2016.001.
• Taylor, C. (2005). Tanınma politikası (The politics of recognition). In A. Gutmann (Ed.), Çokkültürcülük, tanınma politikası (Multiculturalism Examining the politics of recognition) (pp. 42–84). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ulugöl, M. C. (2009). Osmanlı ve Türkiye’de vatandaşlık kavramı, azınlıklar üzerinde etkisi ve uygulamaları. (Unpublished Master's Thesis). İstanbul Bilgi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uydaş, İ., & Genç, S. Z. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin küresel vatandaşlık bağlamında çokkültürlülük hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 416–429.
• Üstel, F. (2014). Makbul vatandaş"ın peşinde- II. Meşrutiyet'ten bugüne vatandaşlık eğitimi. Ankara: İletişim Yayınları.
• Üzülmez, Y. K., & Karakuş, F. (2018). Ortaokul ingilizce dersi öğretim programının ve ingilizce ders kitaplarının çokkültürlülük açısından incelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 773-802.
• Verkuyten, M., Thijs, J. & Bekhuis, H. (2010). Intergroup contact and ingroup reappraisal: Examining the deprovincialization thesis. Social Psychology Quarterly, 73(4), 398-416.
• Vertovec, S. (2010). Towards post‐multiculturalism? Changing communities, conditions and contexts of diversity. International Social Science Journal, 61(199), 83-95.
• Weldon, S. (2006). The institutional context of tolerance for ethnic minorities: A comparative, multilevel analysis of Western Europe. American Journal of Political Science, 50(2), 331-349.
• Wolf, S. (2005). Yorum (Interpretation). In A. Gutmann (Ed.), Çokkültürcülük, tanınma politikası (Multiculturalism—Examining the politics of recognition), (Trans. R. Urgan; pp. 85–94). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yılmaz, D. V., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 775–792.