Determining the Job Stress Levels of Free Pharmacists, and Investigation of the Job Stress Levels in Terms of Some Socio-Demographic Characteristics: Adıyaman Example

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 4, 306 - 320, 31.10.2020

Gülşen Kırpık

https://doi.org/10.33723/rs.799825

Cited By: 1

Öz

This study was conducted in order to measure the job stress levels of pharmacists who are managers of free pharmacies operating in Adıyaman and to reveal whether the work stress they experience differs in terms of socio-demographic characteristics. Among the free pharmacists in Adıyaman, which is the population of the study, 73 free pharmacists who voluntarily participated with the simple random sampling method formed the sample of this study. SPSS 22.0 package program and Microsoft Excel program were used in order to analyze the data obtained by questions about socio-demographic characteristics, and expressions related to the scale of job stress. As a result of the research, it was concluded that the general job stress levels of pharmacists working in Adıyaman province are very high. However, when the perceived job stress levels of free pharmacists were examined in terms of their gender, it was observed that the job stress levels of female pharmacists were significantly higher than that of male pharmacists. However, there are no significant differences between free pharmacists' perceived job stress levels in terms of marital status, generation status and job experience. The conclusion reached is alarming in terms of the physical and mental health of free pharmacists, since the time interval for the data is October, November and December in 2019. Because, according to the results of this study conducted before the pandemic, the very high level of work stress perceived by free pharmacists can be considered as an indication that free pharmacists may experience physical and psychological problems in the near future, as stress levels are predicted to increase further when evaluated with the COVID-19 pandemic.

Anahtar Kelimeler

JOB STRESS, FREE PHARMACISTS, SOCIO-CHARACTERISTICS, ADIYAMAN

SERBEST ECZACILARIN İŞ STRES DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ VE BAZI SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER AÇISINDAN İNCELENMESİ: ADIYAMAN ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışma, Adıyaman ilinde faaliyet gösteren serbest eczanelerin yöneticisi konumundaki eczacıların iş stres düzeylerinin ölçülmesi ve yaşadıkları iş stresinin sosyo-demografik özellikler açısından farklılaşıp farklılaşmadığının ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın evreni olan Adıyaman ilindeki serbest eczacılar arasından basit tesadüfi örneklem yöntemiyle gönüllü olarak katılan 73 serbest eczacı bu çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Sosyo-demografik özelliklere ilişkin sorular ve iş stresi ölçeğine yönelik ifadeler ile elde edilen verilerin çözümlenmesi amacıyla, SPSS 22.0 paket programından ve Microsoft Excel programından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, Adıyaman ilinde çalışan eczacıların genel iş stresi seviyelerinin çok yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte, serbest eczacıların cinsiyeti açısından algılanan iş stres düzeyleri incelendiğinde, kadın eczacıların iş stres düzeylerinin erkek eczacılarından anlamlı derecede yüksek olduğu gözlenmiştir. Ancak, serbest eczacıların medeni durumu, kuşak durumu ve iş deneyimi açısından algıladıkları iş stres düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar bulunmamıştır. Verilerin elde edildiği zaman aralığının 2019 yılı Ekim, Kasım ve Aralık ayları olması sebebiyle ulaşılan sonuç serbest eczacıların fiziksel ve ruhsal sağlığı açısından endişe vericidir. Çünkü pandemi öncesi yapılan bu çalışmanın sonuçlarına göre, serbest eczacıların algıladığı iş stres düzeylerinin çok yüksek olması durumu, COVID-19 pandemisi ile birlikte değerlendirildiğinde, stres düzeylerinin daha da artacağı tahmin edildiğinden serbest eczacıların yakın zamanda fiziksel ve psikolojik sorunlar yaşayabileceğinin bir belirtisi olarak düşünülebilir.

Anahtar Kelimeler

İş Stresi, Serbest Eczacılar, Sosyo-Demografik Özellikler, Adıyaman

Kaynakça

• AA Online Haber (2020). Koronavirüs sürecinde eczanelerin yoğunluğu iki kat arttı. 04.09.2020 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/koronavirus-surecinde-eczanelerin-yogunlugu-iki-kat-artti-/1840375 adresinden erişildi.
• Adıyaman Eczacı Odası (2019). Üyelerimiz. 04.09.2020 tarihinde http://www.adiyamaneo.org.tr/Uyelerimiz adresinden erişildi.
• AİFD (2017). Stresle Başa Çıkma Yöntemleri. 04.09.2020 tarihinde https://www.aifd.org.tr/stresle-basa-cikma-yontemleri/ adresinden erişildi.
• Aktaş, A. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(4). DOI: 10.1501/SBFder_0000001872
• Al-Omar, H. A., Arafah, A. M., Barakat, J. M., Almutairi, R. D., Khurshid, F. & Alsultan, M. S. (2019). The impact of perceived organizational support and resilience on pharmacists' engagement in their stressful and competitive workplaces in Saudi Arabia. Saudi Pharm Journal, 27(7), 1044-1052. Doi: 10.1016/j.jsps.2019.08.007
• Allen, R. J. (1983). Human Stress: It’s Nature and Control. Newyork: McPillan Pub. Com.
• Anane, C., Mensah, T., Angela, K. ve Attakorah, J. (2007). Managing Stress in a Workplace of Risks—The Pharmacy Perspective. Journal of Clinical and Hospital Pharmacy, Vol 8 (2007-3180), 110-112.
• Andrea, B., Gabriella, H. C. & Tímea, J. (2016). Y and Z Generations at Workplaces, Journal of Competitiveness, 8(3), 90-106.
• Arroba, T. & James, K. (1990). Reducing the Cost of Stress: An Organisational Model. Personnel Review, Vol. 19, No. 1, 21-27. https://doi.org/10.1108/00483489010143267
• Baker, A. (2018). 5 External Reasons Pharmacists Feel Burned Out, and What They Can Do About It. Pharmacy Times. 21.09.2020 tarihinde https://www.pharmacytimes.com/contributor/alex-barker-pharmd/2018/02/5-external-reasons-pharmacists-feel-burned-out-and-what-they-can-do-about-it adresinden erişildi.
• Beehr, T. A., & Newman, J. E. (1978). Job stress, employee health, and organizational effectiveness: A facet analysis, model, and literature review. Personnel Psychology, 31(4), 665-699.
• Bursa Eczacı Odası (2019). Kamuda Çalışan ve Eczanesi Olmayan Eczacılar Çalıştayı. Türk Eczacıları Birliği, Ankara. 03.09.2020 tarihinde https://www.beo.org.tr/duyuru/kamuda-calisan-ve-eczanesi-olmayan-eczacilar-calistayi-ankarada-duzenlendi-61716 adresinden erişildi.
• Çakır Yıldız, N. & Güneş, M. Ş. (2017). Örgütsel stresin, örgütsel sessizlik ve tükenmişlik üzerine etkisi: Eczane çalışanları üzerinde bir araştırma. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 45-66.
• Çalgan, Z., Yeğenoğlu, S. & Aslan, D. (2009). Eczacılarda mesleki bir sağlık sorunu: Tükenmişlik. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 29(1), 61-74.
• Çolak, E. (2020). COVID-19’la Nasıl Bir Mücadele? 04.09.2020 tarihinde https://www.teb.org.tr/content/159/COV%C4%B0D-19%E2%80%99LA%20NASIL%20B%C4%B0R%20M%C3%9CCADELE? adresinden erişildi.
• Davis, K. (1983). Human Behavior at Work: Organizational Behavior. TATA McGraw Hill Pub. Com., New Delhi.
• Demir, T. & Kara, E. (2019). Duygusal Zekâ ve Örgütsel Stres İlişkisi: Osmaniye’de Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(1), ss.1-16.
• Desselle, S. P. & Holmes, E. R. (2007). Structural model of certified pharmacy technicians' job satisfaction. Journal of the American Pharmacists Association, 47(1), 58-72.
• Dolapçıoğlu, N., Güneş, G. & Özçelikay, G. (2016). Serbest Eczanelerde Çalışan Personelin Davranış Modelleri. Marmara Pharmaceutical Journal, 20, 333-340. DOI: 10.12991/mpj.20162084824
• Dutta, A. P., Pyles, M. A. & Miederhoff, P. (2006). Measuring and Understanding Stress in Pharmacy Students. Stress and Mental Health of College Students, Editor: Mery V. Landow, pp.1-28. Nova Science Publishers: Newyork.
• Ercan, A. A. & Şar, S. (2004). Edremit Körfez Bölgesindeki Eczane Eczacılarının Stres Kaynakları. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 33 (4), 217-242.
• Gaither, C. A., Kahaleh, A. A., Doucette, W. R., Mott, D. A., Pederson, C. A. &Schommer, J. C. (2008), A modified model of pharmacists' job stress: the role of organizational, extra-role, and individual factors on work-related outcomes. Res Social Adm Pharm., 4(3), 231-243. doi: 10.1016/j.sapharm.2008.04.001.
• Gidman, W. K., Hassell, K., Day, J. & Payne, K. (2007). The impact of increasing workloads and role expansion on female community pharmacists in the United Kingdom. Res Social Adm Pharm, 3(3), 285-302. doi: 10.1016/j.sapharm.2006.10.003.
• Holden, R. J., Patel, N. R., Scanlon, M. C., Shalaby, T. M., Arnold, J. M. & Karsh, B-T. (2010). Effects of mental demands during dispensing on perceived medication safety and employee well being: A study of workload in pediatric hospital pharmacies. Res Social Adm Pharm., 6(4), 293-306.
• Işık, M. & Hamurcu, A. (2017). The role of job stress at emotional labor’s effect on intention to leave: Evidence from call center employees. BEH- Business and Economic Horizons, Volume 13, Issue 5, pp.652-665.
• Işıkhan, V. (2017). Sosyal Hizmet ve Sağlık Alanında Görev Yapan Yöneticileri Etkileyen İş Stres Faktörleri. 01.09.2020 tarihinde https://www.vedatisikhan.com/wp-content/uploads/2017/04/4.3.-sosyal-hizmet-ve-saglik-alaninda.pdf adresinden erişildi.
• İstanbul Eczacı Odası (2002). Stresle Başa Çıkma Yolları. 04.09.2020 tarihinde https://www.istanbuleczaciodasi.org.tr/?page=haberler&news_ID=190 adresinden erişildi.
• Kırpık, G. & Doğan, M. A. (2020). Çalışanın Stres Düzeyi ile İş Performansı Arasında Bir İlişki Var mı? Eczacılık Mesleğine Yönelik Bir Literatür Taraması. International Journal of Society Researches, 16(27), 720-743. DOI: 10.26466/opus.753945
• Lan, Y. L., Huang, W. T., Koa, C. L., Wang, H. J. (2019). The relationship between organizational climate, job stress, workplace burnout, and retention of pharmacists. Journal of Occupational Health, 62(2), 1-9. DOI: 10.1002/1348-9585.12079
• Lapane, K. & Hughes, C. (2004). Baseline Job Satisfaction and Stress Among Pharmacists and Pharmacy Technicians Participating in the Fleetwood Phase III Study. The Consultant Pharmacist, 11, 1029-1037. DOI: https://doi.org/10.4140/TCP.n.2004.1029
• LaRocco, J. M., House, J. S., & French Jr, J. R. (1980). Social support, occupational stress, and health. Journal of Health and Social Behavior, 21(3), 202-218.
• Malik, M., Qureshi, A. & Hussain, A. (2019). Personality and job performance of pharmacists: are we ready for adopting pharmacy practice change in Pakistan? International Journal of Current Research, 11(1), 60-63 DOI: https://doi.org/10.24941/ijcr.33842.01.2019
• McCann, L, Hughes, C. M., Adair, C. G., Cardwell, C. (2009). Assessing Job Satisfaction and Stress Among Pharmacists in Northern Irealand. Pharm World Sci, 31, 188-194.
• Mersin Eczacı Odası (2008). Stresle Başa Çıkmanın Yolları. 04.09.2020 tarihinde https://www.mersineczaciodasi.org.tr/duyuru/3-mayis-2008-stresle-basa-cikmanin-yollari-ve-mahmut-kizilboga-anadolu-danismanlik-18511 adresinden erişildi.
• Okutan, M. & Tengilimioğlu, D. (2002). İş Ortamında Stres ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri: Bir Alan Uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, 15-42.
• Online Haber (2011). Eczacılara "Uzaktan" Eğitim”. 04.09.2020 tarihinde https://www.haberler.com/eczacilara-uzaktan-egitim-2750413-haberi/ adresinden erişildi.
• Otcnews (2016). “Eczanen Var Derdin Var” Durumunda mısınız? Eczanede Stresle Başa Çıkma. 02.09.2020 tarihinde http://www.otcnews.com.tr/eczanen-var-derdin-var-durumunda-misiniz-eczanede-stresle-basa-cikma/ adresinden erişildi.
• Özdamar, K. (2004). Paket Programlar ile İstatiksel Veri Analizi-1. Kaan Kitabevi: Eskişehir.
• Öztürk, Y. & Kıraç, R. (2019). Hemşirelerde İş Stresi ile İş Doyumunun İlişkisi. 4. International Health Sciences and Management Conference: İstanbul. 01.09.2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/336580219_Hemsirelerde_Is_Stresi_Ile_Is_Doyumunun_Iliskisi_The_Relationship_Between_Job_Stress_And_Job_Satisfaction_In_Nurses adresinden erişildi.
• Rehman, M., Irum, R., Tahir, N., Ijaz, Z., Noor, U. & Salma, U. (2012). The impact of job stress on employee job satisfaction: A study on private colleges of Pakistan. Journal of Business Studies Quarterly, 3(3), 50-51.
• Sabah (2019). 04.09.2020 tarihinde https://www.sabah.com.tr/galeri/ekonomi/ne-is-yapsam-diye-dusunenler-dikkat-bu-mesleklerde-stres-yok/9 adresinden erişildi.
• Samsun Eczacı Odası (2020). Covid-19 Sürecinde 10 Mart 2020-13 Nisan 2020 arası Samsun Eczacı Odası Faaliyetleri. 03.09.2020 tarihinde https://www.samsuneczaciodasi.org.tr/haber-27128 adresinden erişildi.
• Schafer, W. (1987). Stress Management for Wellness. New York: Mc Graw Hill.
• Schuler, R. S. (1980). Definition and conceptualization of stress in organizations. Organizational Behavior and Human Performance, 25(2), 184-215.
• Sencan, N., Yegenoglu, S. & Aydıntan, B. (2013). Sağlık çalışanları ve eczacılar üzerinde yapılan iş doyumu ve örgütsel bağlılık araştırmaları. Marmara Pharmaceutical Journal, 17, 104-112. DOI: 10.12991/201317378
• Şar, S. (2005). Edremit Körfez Bölgesindeki Eczane Eczacılarının Stresle Başa Çıkma Yöntemleri. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 34 (2) 107-118.
• Tavakol, M. & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach’s alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55. DOI: 10.5116/ijme.4dfb.8dfd
• Teong, W. W., Ng, Y. K., Paraidathathu, T. & Chong, W. W. (2019). Job satisfaction and stress levels among community pharmacists in Malaysia. Journal of Pharmacy Practice and Research, 49(1), Pages 9-17. https://doi.org/10.1002/jppr.1444
• Timuroğlu, M. K. & Serçemeli, C. (2018). Duygusal Zekâ ve İş Stresi Üzerine Bir Uygulama: Erzurum Barosu Avukatları Örneği. TBB Dergisi, 138, 317-344. 01.09.2020 tarihinde http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2018-138-1801 adresinden erişildi.
• Wick, J. Y. (2010). Beating Behind-the-Counter Job Stress. Pharmacy Times. 21.09.2020 tarihinde https://www.pharmacytimes.com/publications/issue/2010/october2010/beatingjobstress-1010 adresinden erişildi.
• Wick, J. Y. & Zanni, (2002). Stress in the Pharmacy: Changing the Experience: For pharmacists, stress in the workplace can increase the chances for errors and decrease job satisfaction. This article offers some techniques for holding stress at bay. Journal of the American Pharmaceutical Association, 42(1), 16-20.
• Wolfgang, A. P. (1993). Job Stress and Dissatisfaction among School of Pharmacy Faculty Members. American Journal of Pharmaceutical Education, 57(3), 215-221.
• Wolfgang, A. P. (1995). Job Stress, Coworker Social Support, and Career Commitment: A Comparison of Female and Male Pharmacists. Journal of Social Behavior and Personality, 10(4), 149.
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (2), 59-75.
• Yavuz, İ. (2019). Eczacılarda İş Stresinin Yaşam Kalitesine Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 02.09.2020 tarihinde http://acikerisim.gelisim.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11363/1577/583818.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Yıldırım, M. H., Gülpinar, Ş. & Uğuz, Ş. (2012). İş Yaşamında Öğrenilmiş Güçlülük ile İş Stresi Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 133-144.
• Yıldız, D. & Uzunsakal, E. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, 14-28. 04.09.2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/507218 adresinden erişildi.
• https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/stress Erişim Tarihi: 10.09.2020
• https://www.internethaber.com/istanbulda-30-eczaci-40-eczane-calisani-korona-6-kisi-vefat-etti-2102200h.htm Erişim Tarihi: 24.09.2020
• https://medyascope.tv/2020/04/11/38-yasindaki-eczaci-ismail-durmus-koronavirusten-hayatini-kaybetti-sancaktepe-belediyesi-eczacinin-24-gun-onceki-dezenfektan-talebine-oldukten-sonra-cevap-verdi/ Erişim Tarihi: 24.09.2020
• https://dokuz8haber.net/toplum-yasam/saglik/70-eczaci-ve-calisani-koronaviruse-yakalandi/ Erişim Tarihi: 24.09.2020.