يعرف زواج المتعة، بأنه عقد مخصوص بين الرجل والمرأة إلى أجل محدد وبمهر معلوم يدفع للمرأة ، وهذا النوع من الزواج كان معروفا عند العرب في الجاهلية. ولا خلاف بين الفقهاء من السنة والشيعة في أن نكاح المتعة كان موجودا في زمن النبيّ رخص به ولكن الخلاف بينهم يتضح فيما إذا كان الرسول قد نهى عن زواج المتعة بعد ذلك. زواج المتعة، عند المذاهب الفقهية السنية، وكذلك الزيدية والإسماعيلية، كان مشروعا مؤقتًا في السنوات الأولى من الإسلام في حالات الضرورة، وقد حرمه الرسول نفسه فيما بعد. وبحسب الجعفرية ، ليس هناك دليل على وجود التحريم. وتأتي الآية الرابعة والعشرون من سورة النساء في بداية الأدلة التي قدمها الجعفرية، الذين يرون أن زواج المتعة مشروع. بالإضافة إلى هذه الآية، هناك روايات عن النبي والأئمة من بين الأدلة التي يشيرون إليها. والجدل الحاصل في نكاح المتعة بين أهل السنة والشيعة سببه أن النبي -صلى الله عليه وسلم رخص في نكاح المتعة في وقت من الأوقات ثم حرمها، فاستمر الشيعة على عدم النسخ، وأجرى أهل السنة نسخ الحكم كما صحت الأحاديث به، على أن هناك فروقاً في جوهرية انعقاد زواج المتعة على القول بجوازه عند أهل السنة والشيعة فيذكر الزيدية أن زواج المتعة الذي عقد في عهد النبي قد تم بحضور شاهدين تحت إشراف الولي ، وأما الجعفرية فلا يعتبرون الولي والشهود ضروريين في زواج المتعة. وبناء علي قولهم يمكن للمرأة البالغة ان تكون طرفا في زواج المتعة دون إذن من الولي. ففي هذه الدراسة ، سيتم فحص آراء الجعفرية والزيدية والإسماعيلية ، وهم من المذاهب الفقهية الشيعية ، حول زواج المتعة.
Muta (temporary) marriage, which is defined as a man and a woman agreeing to live a husband-and-wife life for a certain period of time for a certain price to be given to the woman, is a type of marriage known to exist in pre-Islamic Arab societies. It is accepted by both Sunni and Shiite sects that muta marriage was legalized with the permission of the Prophet Muhammad (peace be upon Him) in the first years of Islam. The dispute over the subject arises as to whether the muta marriage was later banned by Prophet Muhammad. According to the Sunni fiqh sects as well as the Shiite Zaydiyye (Zaidi) and Ismaili fiqh sects, muta marriage, which was temporarily allowed in the first years of Islam in case of necessity, was later banned by Prophet Muhammad himself. According to the Jafarites, the Prophet never banned this permission. The 24th verse of the An-Nisa surah (meaning: The Women) is one of the evidences put forward by the Jafarites, who consider muta marriage is permissible. In addition to this verse, among the evidences they use are the rumors from the Prophet and Imams. The most important issues of discussion between those who accept and refuse muta marriage is that -which is expressed by the Jafarites- despite the fact that the muta marriage is legitimized by both verses and hadiths, Umar ibn al-Khattab's prohibition of this marriage, and the difference between muta marriage performed in the time of the Prophet and the muta marriage accepted by the Jafarites. In addition to the Sunni sects, the Zaydiyye sect agrees that the muta marriage should be performed in the presence of two witnesses and under the supervision of the parental guardian during Prophet Muhammad’s era, while the Jafarites did not consider the parental guardians and witnesses are necessary for muta marriage. According to them, women who are not minors can be parties to the muta marriage without the permission or ratification of their parents. In this study, the views of Jafarite, Zaydiyye and Ismaili sects of Shiite fiqh about the muta marriage will be examined.
Erkeğin kadına vereceği belirli bir bedel karşılığında belirli bir süre bir erkekle bir kadının karı-koca hayatı yaşamaları hususunda anlaşmaları şeklinde tanımlanan müt‘a nikâhı, İslâm öncesi Arap toplumlarında var olduğu bilinen bir evlilik çeşididir. İslam’ın ilk yıllarında müt‘a nikâhının Hz. Peygamber’in izniyle yapıldığı hususunda gerek Sünnî gerekse Şiî mezheplerin ittifakı bulunmaktadır. Konu hakkında yapılan ihtilaf ise Hz. Peygamber’in müt‘a nikâhının sonradan yasaklayıp yasaklamadığı hususunda ortaya çıkmaktadır. Sünnî fıkıh mezhepleri yanı sıra Şiî Zeydîyye ve İsmâilîyye fıkıh mezheplerine göre de İslâm’ın ilk yıllarında zaruret hallerinde geçici olarak izin verilen müt‘a nikâhı daha sonra yine bizzat Hz. Peygamber tarafından yasaklanmıştır. Ca’ferîler’e göre ise Hz. Peygamber, verdiği bu izni hiçbir zaman yasaklamamıştır. Müt‘a nikâhını meşru gören Ca’ferîler’in konu hakkında ileri sürdüğü delillerin başında Nisâ sûresi 24. ayeti yer almaktadır. Bu ayetin yanı sıra başvurdukları deliller arasında Hz. Peygamber ve imamlardan gelen rivayetler de bulunmaktadır. Müt‘a nikâhının kabul edenlerle reddedenler arasında tartışma konularının başında Ca’ferîler’in dile getirdiği müt‘a nikâhının gerek ayet gerekse hadislerle meşru kılınmasına karşın Hz. Ömer’in bu nikâhı yasaklaması ile Hz. Peygamber döneminde yapılan müt‘a nikâhı ile Ca’ferîler’in kabul ettiği müt‘a nikâhı arasındaki farklılıktır. Sünnî mezheplerin yanı sıra Zeydîyye mezhebi de Hz. Peygamber zamanında yapılan müt‘a nikâhının velinin gözetiminde iki şahidin huzurunda yapıldığı yönündeyken Ca’ferîler, müt‘a nikâhında veli ve şahitleri gerekli görmemektedirler. Onlara göre küçükler dışındaki kadınlar velilerinin izin veya icazetine ihtiyaç duymaksızın müt‘a nikâhında taraf olabilirler. Bu çalışmamızda Şiî fıkıh mezheplerinden Ca’feriyye, Zeydiyye ve İsmâiliyye’nin müt‘a nikâhı hakkındaki görüşleri ele alınarak incelenecektir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2021 |
Gönderilme Tarihi | 15 Ekim 2021 |
Kabul Tarihi | 30 Kasım 2021 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 20 |