ORDERING FOR GOOD AND PROHIBITING FROM EVIL IN CONTEMPORARY RELIGIOUS DISCOURSE

Yıl 2024, Sayı: 14, 21 - 35, 31.10.2024

Rexhep Suma

Öz

The principle of enjoining good and forbidding evil is a fundamental factor in the field of Islamic calling. In the Balkan society where we live as Albanians, within a multicultural society that respects privacy and operates under secular laws where religion is separated from the state, this remains a contemporary challenge for the Muslim community, offering opportunities for how this religious principle can be lived and created space for. This article scientifically analyzes the theological foundations and practical principles of this field based on Quranic teachings and prophetic traditions. It also seeks to understand the relationship between religious preachers and social changes in postmodern societies. The article clarifies social control mechanisms exercised by religious groups, including informal sanctions against dissenters such as isolation, shame, and avoidance. Through concrete examples like the practice of religious rituals, humanity, respect for parents, integrity, and avoidance of harmful practices like theft, drugs, and alcohol, it illustrates how these principles contribute to the development and consolidation of a just and moral society. Furthermore, significant emphasis is placed on the role of these principles in enhancing spiritual and social awareness among individuals, as well as their influence in promoting justice and peace within our communities. This scholarly work employs theoretical analysis, content analysis, comparative methods, and descriptive methods. Qualitative analysis primarily relies on evaluating various media contents through observation, along with a wide range of studies by local and foreign authors who have addressed this topic.
Keywords: Islam, Faith, Islamic Invitation, Ordering for Good, Prohibiting from Evil.

Anahtar Kelimeler

Islam, Faith, Islamic Invitation, Ordering for Good, Prohibiting from Evil

URDHËRİMET PËR MİRËSİ DHE NDALİMET NGA E KEQJA NË DİSKURSİN FETAR

Öz

Parimi fetar “urdhërimi për të mirë dhe ndalimi nga e keqja” është faktor qenësor në fushën e thirrjes islame. Në një shoqëri ballkanike ku jetojmë ne si shqiptarë në një shoqëri multikulturore, ku respektohet privatësia dhe ligjet laike i ndajnë çështjet fetare nga ato shtetërore, dhe kjo mbetet një sfidë bashkëkohore për komunitetin mysliman dhe ofron mundësi se si mundet të jetësohet ky parim fetar aq sa mundet dhe i krijohet hapësirë. Ky artikull analizon në mënyrë shkencore themelet teologjike dhe praktike të parimeve bazë të kësaj fushe nga mësimet kuranore dhe profetike. Po ashtu shfaq edhe mundon të kuptoj raportin mes predikuesve (të fesë) me ndryshimet sociale në shoqëritë postmoderne. Gjithashtu ky punim sqaron format e kontrollit social, të ushtruara nga grupet fetare, përfshirë sanksione joformale ndaj kundërvajtësve, si izolimi, turpërimi dhe shmangia. Duke pasqyruar shembuj konkret, si kryerja e riteve fetare, humaniteti, respekti ndaj prindërve, ndershmëria dhe largimi nga gjërat e dëmshme si: vjedhja, droga, alkooli, punimi ilustron se si këto parime ndihmojnë në ngritjen dhe konsolidimin e një shoqërie të drejtë dhe morale. Po ashtu theks i veçantë i kushtohet edhe rolit të këtyre parimeve në përmirësimin e vetëdijes shpirtërore dhe sociale të individëve, si dhe ndikimi i tyre në promovimin e drejtësisë dhe paqes në komunitetet tona. Në këtë punim shkencor është përdorur metoda e analizës teorike, analiza e përmbajtjes, metoda e krahasimit, metoda e deskriptimit. Analiza cilësore mbështetet kryesisht mbi vlerësimin e përmbajtjeve të ndryshme mediatike përmes vëzhgimit, si edhe në një numër të gjerë studiuesish që kanë trajtuar këtë temë nga autorë vendas dhe të huaj.

Anahtar Kelimeler

Islami, besimi, thirrja islame, urdhërimi për të mirë, ndalimi nga e keqja

GÜNÜMÜZ DİNİ SÖYLEMDE İYİLİĞİ EMRETME VE KÖTÜLÜĞÜ YASAKLAMA

Öz

Bu makale, laik yasaların hüküm sürdüğü ve din ile devlet işlerinin ayrı tutulduğu Balkan toplumlarında İslamî söylem bağlamında “iyiliği emretme ve kötülükten sakındırma” ilkesini incelemektedir. Makale aynı zamanda bu ilkenin teolojik ve pratik temellerini, Kur’an ve peygamberî öğretilerden nasıl çıkartıldığını anlatmaktadır. Ayrıca bu çalışma, dini tebliğ edenlerin, post modern toplumlarda sosyal değişimler arasındaki dinamiği inceleyerek dini ilkelerin sosyal kontrol ve bireysel davranış üzerindeki etkilerini de analiz etmektedir.
Makale insanlık, dürüstlük ve ebeveynlere saygı gibi dinî değerlerin ahlakî bir toplum inşa etmedeki önemini vurgularken, hırsızlık, uyuşturucu kullanımı ve alkol tüketimi gibi eylemlerin olumsuz etkilerine de dikkat çekmektedir. Tartışma, bu ilkelerin adalet ve barışı teşvik etmedeki rolünü, özellikle Arnavutluk ve Kosova gibi çok kültürlü ve laik toplumlar bazında incelemektedir.
Makale, özellikle seküler hukukun hâkim olduğu ortamlarda “iyiliği emretme ve kötülükten sakındırma” ilkesini uygulamada karşılaşılan zorluklara da değinmektedir. Dinî söylemde bilgelik, sabır ve esnekliğin gerekliliğini vurgularken, farklı dinleyicilere -Müslümanlar, Müslüman olmayanlar ve günahkârlar- uygun bir şekilde hitap etmenin önemini ele almaktadır. Sosyal medyada sıklıkla görülen yüzeysel dinî pratiklerin eleştirisini yaparak, samimi dinî ifadenin gerekliliğini de vurgulamaktadır.
Bunun yanı sıra, makale dinin sosyal değişim üzerindeki daha geniş etkisini ele almakta; bazı dinî unsurların değişimi engelleyebileceğini, bazılarının ise devrim niteliğinde bir itici güç sağladığını belirtmektedir. Arnavutlar arasında tarihsel olarak var olan dinî çeşitlilik konusunda hoşgörüyü ve dinî söylemde nezaket ve saygı ifadelerini kullanmanın önemini de vurgulayarak İslamî öğretilere karşı çıkan ya da yanlış anlayanlarla konuşurken bile saygılı ve hoş görülü davranmanın gerekli olduğunu ifade etmektedir.
Sonuç olarak, makale dinî vaazlarda bilgi, ahlak ve nezaketin önemini vurgulamakta ve bu niteliklerin dinî değerleri etkili bir şekilde iletmek ve toplumu reforme etmek için vazgeçilmez olduğunu savunmaktadır. Vaizlerin hem dinî öğretileri hem de çağdaş toplumsal bağlamları derinlemesine anlamalarının ve bilgelik, hassasiyet ve bireylerin toplumun genel refahına odaklanarak iletişim kurmalarının gerekliliğinden bahsetmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam Dini, İman, İslamî Davet, İyiliği Emretmek ve Kötülükten Sakındırmak

Kaynakça

• Al Araur, Adnan. Menhexh ed-daveti fi devi- l- vakië el muasir, botim i parë, Riad, pa vit botimi.
• Al-Otaibi, Aouidh Mahmoud. El emru bi’l marufi ve’nehji anil’ munker fil’kuran, Riad, 1436.
• Anderson, Chris. Ted Talks, përktheu nga anglishtja Valbona Nathanaili, Pema,Tiranë, 2016.
• Athena du Pré, Ronald B. Adler, George Rodman. Hyrje në komunikim, Uetpress, Tiranë, 2023.
• Aydin, Hayati. Kur’anda psikolojik Ikna, Timas Yayinlan, Istanbul, 2001.
• Baudrillard, Jean. La société de consommation, përktheu Altin Qefalia, Logos-A, Shkup, 2020.
• Bayyah, Abdallah. Tenbihu’l meraxhië ala te’ësili fikhi’l vakië, botim i 4, Mesar lit’iba ven’neshr, Dubay, 2018.
• Buhariu, 6777. Hudud, 4.
• Buhariu, 6491. Rikak, 31.
• Büyükküpcü, Ramazan Tamer. Ta jetosh jetën sipas Islamit, përktheu Asllan Shehu, Alsar, Tiranë, pa vit botimi.
• Dağitmaç, Murat. Neuropsikologu Şehadet ekmen, përktheu shqip, Blerina Coka, Tiranë, 2020.
• Ebu Davud, 4477, Hudud, 35.
• Ed-dimeshki, Imam Hafidh ebil Fida Ismail ibn Kethir el Kureshi. Tefsiru’l Kur’anil adhim, Darul’ marife, Bejrut, v.1, 1993.
• El Kahtani, Seid. El hikmetu fid’daveti ilellahi teala, Riad, botim i IV, 1424.
• El-Alvani, Taha Xhabir. Reviving the balance. The autority of the Qur’an and the Status of the Sunnah, shqipëroi Bujar H. Hoxha, Logos-A, Shkup, 2022.
• Essefarini, Muhamed. Gidhau-l-bab li sherhi mendhumeti-l- adab, Bejrut, Daru’l kutubu’l ilmije, 1996, v.1.
• Fuga, Artan. Komunikimi në shoqërinë masive, Papirus, Tiranë, 2014.
• Giddens, Anthony. Sociologjia, përktheu Teuta Starova Kastriot Myftiu, Çabej, Tiranë,2004.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisi Anlama Kilavuzu, Otto, Akara,2020.
• Hamidullah, Muhammed. The emergence of islam- Lectures on the development of islamic ëorld-vieë, intelectual tradition and polity, Islamic Research Institute, 3rd reprint, Islamabad, 1999.
• https://tanzil.net/#trans/sq.ahmeti/39:9 (data e qasjes më 12.04.2024).
• Islami nëpërmjet haditheve, Kryesia e Çështjeve Fetare të Turqisë, Shkup, Logos-A, 2017, botim i II, v.3.
• Jekin, Fet’hi. Kejfe ned’u ile’l islam, Muesetu errisale, Bejrut, botim i III-të, 1977.
• Kamberi, Ferdi. Dilemat e tranzicionit, Artini, Prishtinë, 2019.
• Kardavi, Jusuf. Edukimi kulturor i thirrësit, përktheu Agim Abazi, Shoqata Bamirëse e Katarit me pëlqim të BIK-ut, Prishtinë, 2002.
• Kardavi, Jusuf. Islami për tek i cili ftojmë, përktheu nga arabishtja, Rushit Musallari, Furkan ISM, Shkup, 2022.
• Kardavi, Jusuf. Mesazhi ynë në epokën e globalizmit, përktheu Flori Kola, Furkan ISM, Shkup, 2018.
• Kardavi, Jusuf. Thekafetu ed-daije, Muesesetu-rr-isale, botim i XI, Bejrut, 1987.
• Kayan, Ramazan. Thirrja islame akt profetik, Prizren, Fleta, 2017.
• Lucas, Stephen. The art of public speaking, Mc Graw-Hill, New York, 2007.
• Maigret, Eric. Sociologjia e komunikimit dhe medieve, përktheu nga frëngjishtja Blerta Hyska, Papirus, Tiranë, 2010.
• McGure Meredith. Religjioni konketksti shoqëror, përktheu nga anglishtja Ali Pajaziti, Logos.A, Shkup, 2007.
• Muslimi, 2594.
• Muslimi, 3335, Iman, 204;
• Nabulsi, Muhamed Ratib. Tefsiru en-Nabulsi: tedebberu ajati’l lahi fi en-nefsi ve el-kevni ve el-hajati, vëll.4 botimi 1, Amman, 2017.
• Nasr, Sejjid Husejn. El- Kur’anu kelimetull-llahi, masdaru el- ma’rifeti ve el-fi’ili, i arabizuar nga Musa Safvan, revista “El-Mehaxhxheh”, daru el- Hadi, nr.10, Bejrut, 2004.
• Sardar, Ziauddin. Fytyra të Islamit, përktheu Mimoza Sinani dhe Elma Berisha, Logos-A, Shkup, 2017.
• Saricam, Ibrahim. Hz Muhammedi dhe mesazhi i tij universal, Botimet e Kryesisë së Çështjeve Fetare të Turqisë, përktheu Florida Kulla, Ankara, 2018.
• Shami, Muhamed Mustafa. Davabit ve adab el emru bil ma’rufi ve nehji anil munker, https://www.makkahacademy.org. (01.09.2022).
• Talib, Hisham. Besëlidhja e thirrjes islame, Shkup, Logos-A, 2017.
• Talib, Hisham. Etika e thirrjes islame drejt një ftese të moderuar në Islam, përktheu Gentjan Fejzullaj, ISHMQI, botim i II-të, Tiranë, 2020.
• Ulvani, Taha Xhabir. Min adab al-ihtilaf ila nabd al -ihtilaf (muhtasar), The internacional Institute of Islamic Thought (IIIT), Herndon, USA.
• Winter, Tim. Besimi, arsyeja, shpallja pikëtakimet e reja, përktheu Arjol Guni dhe Rezart Beka, Erasmus, Tiranë, 2013.
• Zejdani, Abdulkerim. Usulu’d-ave, Muesesetu errisale, Bejrut, botimi i IX-të, 1999.