Gideon Toury’nin Erek Odaklı Kuramı Işığında Bedrettin Tuncel’in İnsandan Kaçan Başlıklı Çevirisi

Yıl 2016, Sayı: 4, 35 - 47, 21.04.2016

Dilber Zeytinkaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.336457

Cited By: 7

Öz

Fransız
edebiyat ve kültür dizgesinden, Türk edebiyat ve kültür dizgesine yaptığı
çevirilerle adından söz ettiren Bedrettin Tuncel’in çeviri tarihimizdeki yeri
yadsınamaz. Yapmış olduğu çevirilerle Türk kültür dizgemize büyük katkılarda
bulunan Tuncel, kültür değerlerimizle, Fransız kültürünün değerlerini evrensel
bir çizgide sentezlemiştir. Araştırmanın kuramsal çerçevesini Molière’in Le Misanthrope adlı eseri ve Bedrettin
Tuncel’in İnsandan Kaçan başlıklı
çevirisi oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, İnsandan Kaçan başlıklı çevirinin, Gideon Toury’nin erek odaklı
kuramı ışığında incelenmesidir. Çevirmen, siyasetçi, edebiyatçı ve akademisyen
kimliğine sahip olan Bedrettin Tuncel’in Türkçeye kazandırmış olduğu çeviri
eserlerin yanı sıra ön sözler bağlamında bilgi verilmiş ve gerçekleştirdiği İnsandan Kaçan başlıklı çeviriye ilişkin
kararları ortaya konmaya çalışılmıştır. Söz
konusu çeviri eser, Gideon Toury’nin erek odaklı çeviribilim kuramının
öngördüğü normlar ışığında irdelenmiştir. İlgili kuramın öne sürdüğü “öncül
normlar”, “süreç öncesi normlar” ve “çeviri süreci normları” bağlamında somut
örnekler verilerek çevirinin “yeterlilik” kutbuna mı yoksa “kabul
edilebilirlik” kutbuna mı daha yakın olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Kaynak
eserin yazım üslubu korunmuş, manzum
eser, manzum türde çevrilmiştir. Tuncel, İnsandan Kaçan başlıklı çevirisiyle
kaynak metin ve erek metin arasında bir denge kurmuş; biçim açısından “yeterli”; diliçi kullanım yönünden
ise “kabul edilebilir” bir
çeviri ürünü ortaya koymuştur. Bu bağlamda Tuncel’in İnsandan Kaçan başlıklı
çevirisi hem “yeterli” hem de “kabul
edilebilir” bir çeviri olarak değerlendirilebilir. 

Anahtar Kelimeler

çeviri normları, yeterlilik, kabul edilebilirlik, Toury

The Misanthrope (İnsandan Kaçan) Translation Of Bedrettin Tuncel Under The Title Of Gideon Toury’s Target-Oriented Theory

Öz

The place of Bedrettin Tuncel who is known for the translations from
French literature and culture system to Turkish literature and culture system
is undeniable within our translation history. Having contributed greatly to the
Turkish culture system with his translations, Tuncel synthesized our cultural
values with French cultural values in a universal line. The purpose of this
study is to examine the translation İnsandan Kaçan under the title of
target-oriented theory of Gideon Toury. Information based on the preambles is
given besides the translation masterpieces translated and presented to the
Turkish language by Bedrettin Tuncel who has the identities of translator,
politician, man of letters and academician and it is also tried to show the
decisions on the translation called İnsandan Kaçan. This translation
masterpiece has been studied under the norms prescribed by the target-oriented
translation approach of Gideon Toury. It is tried to determine whether the
translation is closer to the “adequacy” pole or the “acceptability” pole by
giving concrete samples based on the “initial norms”, “preliminary norms” and “operational
norms” suggested by the theory mentioned. The style of writing of the source
masterpiece has preserved and the verse parts have been translated in verse
format. In his translation called İnsandan Kaçan Tuncel has created a
balance between the source text and the target text and presented a translation
“adequate” in terms of format and “acceptable” in terms of the intralingual
usage. Therefore, the translation İnsandan Kaçan by Tuncel can be
evaluated as both “adequate” and “acceptable” translation.

Anahtar Kelimeler

Norms of translation, adequacy, acceptability, Toury, Bedrettin Tuncel

Kaynakça

• Berk, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Delilbaşı, A. S. (1941). Adamcıl. Maarif Matbaası.
• Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin Dili. Yapı Kredi Yayınları.
• Göktürk, A. (2002). Sözün Ötesi. Yapı Kredi Yayınları.
• Guidère, M. (2008). Introduction à la Traductologie. Penser la traduction: hier, aujourd'hui, demain. Bruxelles: De Boeck.
• Gürçağlar, Ş. T. (2011). Çevirinin ABC’si. Say Yayınları.
• Kabacalı, A. (1995). Bedrettin Tuncel’e Mektuplar. Yapı Kredi Yayınları.
• Karadağ, A. B., & Bozkurt, E. (2014). II. Meşrutiyet’ten Harf Devrimi’ne Kadar Osmanlıcaya Yapılan Roman Çevirilerinin Süreç Öncesi Normlar Bağlamında İrdelenmesi. Humanitas, 85-104.
• Karadağ, A. B., & Kurt Williams, Ç. (2015). Reformlar Çağında Türkiye'de Molière'in Yeniden Yazımı (19. Yüzyılın İkinci Yarısı). Humanitas, 127-136.
• Karadağ, A. B., & Tellioğlu, B. (2015). Çeviribilimde Yeni Evrenselcilik: Meslek Etiğinin Yükselişi. RumeliDE Journal of Language and Literature Studies, 90-100.
• Molière, J. B. (2008). Le Misanthrope. Mitos Boyut.
• Munday, J. (2001). Introducing Translation Studies. Theories and Applications. Routledge, London New York.
• Öner, I. B. (2001). Çeviri Kuramlarını Düşünürken…. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Öner, I. B. (2001). Çeviribilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond . Amsterdam: John Benjamins.
• Tuncel, B. (1976). Devlet Eliyle Tiyatro Öğretim ve Eğitimi. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı: 7.
• Tuncel, B. (1976). İnsandan Kaçan. Kalite Basımevi.
• Tuncel, B. (2013). İnsandan Kaçan. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Venuti, L. (1998). Strategies of Translation. Routledge Encyclopedia of Translation Studies Ed. Mona Baker.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.