Examination of critical listening strategies in Turkish lessons of secondary school students in terms of various variables

Yıl 2019, Sayı: 15, 79 - 98, 21.06.2019

Mehmet Fidan

https://doi.org/10.29000/rumelide.580463

Cited By: 3

Öz

Listening education is very important in
education processes with its multi-dimensional structure. The critical
listening which is one of the strategies used by students in listening
education processes positively shape the academic development of the students. For
this reason, students' critical listening strategies should be determined. In
this study, the critical listening strategies used by secondary school students
in Turkish lessons were evaluated. In the research process, the screening model
was used. The critical listening strategies used by the students in Turkish
lessons were examined in terms of gender, class level and socio-economic level.
In addition, the use of critical listening strategies of students was tried to
be determined. The study population of the study was composed of middle school
students in Kayseri, Melikgazi, Talas and Kocasinan districts. The sample of
the study consisted of randomly selected students. F test (one way variance
analysis), rating analysis (percentage, frequency) and t - test were used in
the study. As a result of the research, it is seen that the use of critical
listening strategies of the students differed in terms of gender, class level,
socio-economic level. It is concluded that students generally use critical
listening strategies. In addition to this situation, it is determined that the
students use less than the other critical listening strategies in order to rank
the importance to what they listening in Turkish lessons.

Anahtar Kelimeler

Listening skills, listening strategies, critical listening strategies

Ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersinde kullandıkları eleştirel dinleme stratejilerinin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi

Öz

Dinleme eğitimi çok boyutlu yapısı ile
eğitim-öğretim süreçlerinde önemli konumda bulunur. Dinleme eğitimi
süreçlerinde öğrencilerin kullandıkları stratejilerinden olan eleştirel dinleme
öğrencinin akademik gelişimini olumlu yönde şekillendirmektedir. Bu sebeple
öğrencilerin derslerde kullandıkları eleştirel dinleme stratejilerinin
belirlenmesi gerekmektedir. Bu araştırmada, ortaokul öğrencilerinin Türkçe derslerinde kullandıkları eleştirel dinleme
stratejilerinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Araştırma
sürecinde nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Öğrencilerin Türkçe derslerinde kullandıkları eleştirel dinleme
stratejileri cinsiyet, sınıf düzeyi ve sosyo-ekonomik düzey yönünden
karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca öğrencilerin
eleştirel dinleme stratejilerini kullanım oranları belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni Kayseri ili Melikgazi, Talas
ve Kocasinan ilçelerindeki ortaokul öğrencilerinden oluşmuştur. Araştırmanın örneklemi bu öğrenciler arasından random örnekleme yöntemi ile seçilen öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmada
F testi (tek yönlü varyans analizi), derecelendirme analizi (yüzde, frekans) ve
t - testi kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda maddelerin genel ortalamasına bakıldığında, öğrencilerin eleştirel dinleme stratejilerini kullanımlarının
cinsiyet, sınıf düzeyi, sosyo-ekonomik düzey yönünden bazı maddelerde
farklılaştığı görülmüştür. Öğrencilerin genel olarak
eleştirel dinleme stratejilerini kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu duruma
ek olarak, öğrencilerin Türkçe derslerinde dinlediklerini önem sırasına koyma
stratejisini diğer eleştirel dinleme stratejilere göre daha az kullandıkları
tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Dinleme becerisi, dinleme stratejileri, eleştirel dinleme stratejileri

Kaynakça

• Aktaş, Ş., Gündüz, O. (2017). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Akçağ Yayınları. Akyol, H. (2014). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Çetingöz, D. (2006). Not alma stratejisinin öğretimi tarih başarısı, hatırda tutma ve başarı güdüsü. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Doğan, Y. (2008), “İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-286. Doğan, Y. (2012). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi. Doğan, Y., Özçakmak H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99. Epçaçan, C. (2013), “Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 331-352. Fidan, M. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin Türkçe dersinde kullandıkları dinleme stratejilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri. Gürel, E., Tat, M. (2012). Bir iletişim edimi olarak dinleme ve Türkçede bulunan dinleme temalı atasözleri ile deyimler üzerine bir içerik analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (23), 276-297. Gücüyeter, B. (2009), Türk dili ve edebiyatı derslerinde dinleme eğitimi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 161-170. Katrancı, M. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Katrancı, M., Yangın, B. (2013). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 733-771. Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II, 299-316 Koç, C., Arslan A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778. Kurudayıoğlu, M.; Kana, F. (2013), Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258. Maden, S. (2013). Temel Dil Becerileri Eğitiminde Kullanılabilecek Aktif Öğrenme Öğretimsel İş/Taktikleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 20-35. MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB. Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme becerisine yönelik ölçme değerlendirme çalışmalarında üstbiliş stratejilerinin kullanımı. Turkish Studies, 7(1), 1583-1595. TDK (2019). Eleştiri. 10.03.2019 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c90dfd1bf3f98.17405227 adresinden alınmıştır. Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık. Şahin, A. (2011). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisi Farkındalıklarının Sosyo-Ekonomik Düzeye Göre İncelenmesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 178-188. Şimşek, H.; Yıldırım, A. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. Umagan, S. (2007). Dinleme Eğitimi, Kırkkılıç A., Akyol, H. (Ed.), İlköğretimde Türkçe Öğretimi içinde (149-163). Ankara: Pegema Yayıncılık. Yılmaz, D. (2007). Türkçe Öğretiminde Dinleme Becerisini Geliştirmeye Yönelik Önerilen Etkinliklerin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı. Niğde.