The use of the concept of “Perişan” (Miserable) in Divan by Nef’i

Yıl 2019, - RumeliDE 2019.Ö5 - II. Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu Bildirileri, 227 - 238, 21.08.2019

Osman Kufacı

https://doi.org/10.29000/rumelide.606130

Öz

Nef´i, an influential figure in the 17^th century Turkish
literature, had a disposition to trust his art and have no qualms about telling
what we knew was right. He was occasionally ill-tempered and aggressive. His
artist persona reflects a desire to be freed from the grip of tradition. In his
mature years, Nef´i claimed to surpass all Persian poets. However, he talked about Örfi
and Enveri with caution. He penned nazires (parallel poems) for Turkish poets
such as Fuzûlî, Şeyhülislâm Yahyâ, Şâhidî (İbrâhim Dede), and Bâkî in
particular. Nef´i’s
poetry can be summarized in three concepts: eulogy, self-praise and satire.
Accomplishing to develop his unique style in Ottoman poetry, Nef´i
nourished his poetry with hyperbole. He expressed his ideas openly without
hiding behind imagery. He achieved depth and intensity in meaning through rich
dreams. His poetry does not show concern for hidden meanings and art. Instead
of playing with words, he attached importance to meaning, imagery, harmony and
music. Although he was committed to the linguistic and stylistic approach of Sebk-i Hindi movement, he is not considered among the poets of this
movement. It may be noted that he had a pretty solid style. He frequently used
foreign words. His qasidahs (“ode”) demonstrate a pompous language full of
compounds comprising foreign words. However, his ghazels (lyrics) has a plainer
language than his qasidahs. Some poets accepted his mastery, particularly in
qasidah writing, until Yenişehirli Avni Bey. He invented the Nef´i saying/style. Nazires were written to his poems in different periods.
His influence reached up to poets like Namık Kemal, Ziya Paşa and Tevfik
Fikret. This study addresses the meanings ascribed to the
concept of “perişan” (miserable) by Nef´i, the meanings described
through this word, and which words it is used in relation to. The analysis
focuses on the words “perîşân”, “perîşânî”, and “perîşânlık”. Findings are
given under a number of titles. The study identifies what meanings this word
has and in which ways it is used in the Divan
of a great poet of Ottoman poetry like Nef´i. The study also intends
to contribute to the more general research aimed at revealing the aesthetic
world of the Ottoman poetry. 

Anahtar Kelimeler

Divan of Nef´i, concept of perişan, Divan poetry

Nef´i Divanı’nda “Perişan” kavramının kullanımı

Öz

17. yüzyıl Türk edebiyatında önemli bir yeri olan
Nef´i’nin sanatına güvenen, bildiğini söylemekten çekinmeyen bir
karakteri vardı. Zaman zaman hırçın, tutarsız, saldırgan olmuştur. Sanatkâr
kişiliğinde gelenek kıskacından kurtulma isteği görülür. Olgunluk döneminde
bütün İran şairlerine karşı üstünlük iddiasında bulunur. Ancak Örfî ve Enverî’den
ihtiyatla söz eder. Türk şairler içerisinde başta Bâkî olmak üzere Fuzûlî,
Şeyhülislâm Yahyâ, Şâhidî (İbrâhim Dede) gibi şairlere nazireler kaleme
almıştır. Nef´i’nin şiiri üç kavramla özetlenebilir: Övgü, övünme ve yerme. Divan
şiirinde kendine has bir üslup oluşturmayı başaran Nef´i, şiirini
mübalağa ile beslemiştir. Düşüncelerini mazmunların arkasına saklanmadan açıkça
ifade eder. Anlamdaki derinleşmeyi ve yoğunlaşmayı zengin hayaller ile sağlar.
Şiirinde anlamda kapalılık ve sanat endişesi hissedilmez. Kelime oyunları
yapmak yerine manaya, mazmuna, ahenge ve musikiye önem verir. Sebk-i Hindi
akımının dil ve üslup anlayışına bağlı olmasına rağmen bu akımın şairleri
arasında gösterilmez. Dilinin oldukça sağlam olduğu söylenebilir. Yabancı
kelimeleri fazlaca kullanmıştır. Kasidelerinde debdebeli, yabancı kelimelerden
oluşan terkiplerle dolu bir dil görülür. Ancak gazellerindeki dili,
kasidelerine göre daha sadedir. Yenişehirli Avni Bey’e kadar bazı şairler
bilhassa kaside sahasında onun ustalığını kabul etmişlerdir. Nef´iyâne
söyleyişin/tarzın sahibidir. Şiirlerine farklı dönemlerde nazireler
yazılmıştır. Onun tesiri Namık Kemal, Ziya Paşa ve Tevfik Fikret gibi şairlere
kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada, Nef´i’nin “perişan” kavramına yüklediği
anlamları ve kelimenin hangi kavramları vasıflandırdığı, hangi kelimelerle
alakalı kullanıldığı ele alındı. İncelemede “perîşân”, “perîşânî”, “perîşânlık”
kelimeleri esas alındı. Elde edilen bulgular başlıklar hâlinde sıralandı. Nef´i gibi divan şiirimizin
büyük bir şairinin Divan’ında kelimenin hangi manalarla ne şekilde yer
aldığı belirlendi. Ayrıca çalışma ile divan şiirinin estetik dünyasının
belirlenmesi yönünde yapılacak daha genel araştırmalara katkı sunmak
hedeflendi.

Anahtar Kelimeler

Nef´i Divanı, perişan kavramı, divan şiiri

Kaynakça

• Ahmet Vefik Paşa (1876), Lehçe-i Osmânî, İstanbul: Tab’hâne-i Âmire. Akkuş, Metin (2006). “Nef´î”, DİA, C. 32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı., s. 523-525. Akkuş, Metin (2018). Nefi Divanı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/57741,nefi divanipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 13.02.2019] Alî Nazîmâ - Reşâd (Faik) (1319/1901). Mükemmel Osmanlı Lûgati, İstanbul: Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası. Devellioğlu, Ferit (1997). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi. Ebuzziyâ Tevfîk (1888). Lugat-i Ebuzziyâ, İstanbul: Matbaa-i Ebuzziyâ. İpekten, Haluk (2007). Nef´î Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara: Akçağ. Karahan, Abdülkadir (1992). Nef´î Divanından Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı. Kestelli, Raif Necdet (1927). Resimli Türkçe Kamus, İstanbul: Şark Kütüphanesi. Kubbealtılugatı, http://lugatim.com/ [Son Erişim Tarihi: 13.03.2019] Muallim Nâcî (1322/1904). Lügat-ı Nâcî, İstanbul: Asır Matbaası. Ocak, Fatma Tulga (1991). “Nef´î ve Eski Türk Edebiyatımızdaki Yeri”, Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef´î, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi. Pakalın, M. Zeki (1993). Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: MEB. Şemseddin Sâmî (1317/1900). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası. Türk Dil Kurumu (1998). “Türkçe Sözlük I-II”, Ankara: TDK.