Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçedeki alıntı sözcükler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi

Yıl 2019, Sayı: 16, 40 - 68, 21.09.2019

İsmail Çoban , Cengiz Alyılmaz

https://doi.org/10.29000/rumelide.616884

Cited By: 4

Öz

Dillerin doğallıkları içinde başvurdukları
yollardan birisi de diğer dillerden ödünçlemeler yapmaktır. Bu ödünçlemeler ses
düzeyinden cümle düzeyine kadar olabilmektedir. Bu ödünçlemeler içinde en fazla
dikkat çekeni de sözcük düzeyindeki ödünçlemeler, alıntı sözcüklerdir. Dünya
dilleri gibi Türkçe de yazılı kaynaklardan takip edebildiğimiz kadarıyla Eski
Türkçe Dönemi de dâhil olmak üzere tarihî ve çağdaş tüm dönemlerinde alıntı
sözcükleri içinde barındırmıştır. Alıntı sözcüklerin dildeki sayılarının
arttığı her dönemde bu sözcüklerin Türkçeye geçiş hızlarını kesmek, Türkçecilik
bilinci ile hareket eden herkesin (devlet adamı, sanatçı, düşünür vd.nin) vazifelerinden birisi olmuştur.
Günümüzde dünya dillerinin içerisinde barındırdığı alıntı sözcük oranı ile
Türkçedeki alıntı sözcük oranının benzerlik gösterdiği bilinmektedir. Türkçenin
öğretimi hususunda büyük rol üstlenecek Türkçe öğretmeni adaylarının bu
sözcükler hakkındaki görüşlerinin ve bunlara yaklaşımlarının belirlenmesi
amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama
modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2016-2017 eğitim öğretim
yılında Atatürk Üniversitesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim gören tüm
sınıf düzeylerinden ikişer kişi olmak üzere toplamda 8 Türkçe öğretmeni adayı
oluşturmaktadır. Türkçe öğretmeni adaylarının alıntı sözcüklerin dildeki
kullanımı ve bu sözcüklere ilişkin görüşlerinin alınması amacıyla geliştirilen
görüşme formu uygulanmıştır. Ses kayıt cihazıyla kaydedilen görüşme kayıtları
yazıya geçirilmiş; içerik analizi tekniği ile çözümlenerek ulaşılan veriler
kendi arasında sınıflandırmaya tabi tutularak kodlar oluşturulmuştur. Dildeki
çeşitliliği artırıp dilin devamlılığının sağlanması, canlılığının korunması
gibi özellikler taşıyan alıntı sözcükler hakkında Türkçe öğretmeni adaylarının
bu sözcükleri belirlerken bazı kurallardan hareket ettikleri, alıntı
sözcüklerin Türkçede bulunmasını normal karşıladıkları, bunu dilin olması
gereken bir süreci olarak gördükleri tespit edilmiştir. Türkçe öğretmeni
adaylarının aynı zamanda bu sözcüklerin fazla kullanımını hoş karşılamadıkları,
gerek özenti gerek teknoloji gerekse kitle iletişim araçlarının yabancı
sözcüklerin sıklıkla kullanılmasına sebep olmasını hoş karşılamadıkları ve
bunun Türkçede yozlaşmaya sebep olacağını öngördükleri, alıntı sözcük almak
yerine ilk önce Türkçenin tarihî ve çağdaş kaynaklarına başvurmak gerektiği ve
Türk Dil Kurumunun yeni sözcükler için karşılık bulma çalışmalarını olumlu
gördükleri yönünde temel görüşlere sahip oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görüşme, alıntı sözcük, özenti, kitle iletişim araçları, Türkçe öğretmeni adayları

Investigation of prospective Turkish teachers’ views on loan words in Turkish

Öz

One of the methods that languages apply in their
naturalness is to borrow from other languages. These borrowings can range from
phonology to syntax. The most noteworthy of these borrowings are morphological
borrowings and loan words. Like the languages of the world, Turkish has
contained loan words in all historical and contemporary periods including the
Old Turkish Period as far as we can follow from written sources. In every
period, when the number of loan words in the language increases, interrupting
the speed of these words into Turkish has been one of the duties of everyone
who acts with the Turkish consciousness (statesman, artist, thinker etc.) Today
it is known that the rate of loan words in world languages is similar to the
one in Turkish. In this study survey method, one of the qualitative research
methods, has been used to determine the views and approaches of the prospective
Turkish teachers who will play a major role in teaching Turkish. The study
group of the research consists of 8 prospective Turkish teachers, two students
of all grades ,studying at Ataturk University Turkish language teaching
department in 2016-2017 academic year. The interview form, developed to
understand the opinions of prospective Turkish teachers about the loan words
and the use of loan words in the language, has been applied. The recordings of
the interviews recorded with the voice recorder were transcribed and the
content analyzing technique was used to analyze the data and codes were formed.
It was found that prospective Turkish teachers acted according to some rules
while determining loan words which have features such as increasing the
diversity in the language and ensuring the continuity of the language and
preserving the viability of the language, that they accept the existence of
loan words in Turkish as a process that is the need of the language. On the
other hand they do not welcome the excessive use of loan words, because of
wannabe, technology and mass media tools' using loan words frequently. They
predicts that this will lead to corruption in Turkish and instead of using loan
words one must first refer to the historical and contemporary sources of
Turkish and it has been concluded that prospective Turkish teachers welcome the
Turkish language institution's finding correspondences for the new words.

Anahtar Kelimeler

Interview, loan word, wannabe, mass media tools, prospective Turkish teachers

Kaynakça

• Akalın, H. Ş. (2014). Türkçede söz yapımı yolları ve sözlükselleşme. XI. Millî Türkoloji Kongresi Bildirileri 11-13 Kasım 2014, İstanbul, 831-841. Aksan, D. (1972) Türk dili zengin bir dil midir? Türk Dili, XXVI/248, 119-124. Aksan, D. (2004). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi. Aksan, D. (2015). Türkiye Türkçesinin dünü, bugünü, yarını. Ankara: Bilgi Yayınevi. Alyılmaz, C. (1997). Teknoloji ve dil. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8, 33-36. Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749. Alyılmaz, S. (2005). Atatürk ve Türk dili. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 81-83. Alyılmaz, S. (2013). Güncel Türkçe Sözlük’te yer alan argo nitelikli kavram işaretleri. Leyla Karahan Armağanı, 165-192. Ankara: Akçağ Yayıncılık. Alyılmaz, S. (2017). On Plurality Category and Teaching in Turkish. Journal of Education and Training Studies, 5(9), 94-99. Alyılmaz, S. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde hedef kitlenin / “öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463. Argunşah, M. (2010). Sözüm Türkçe üstüne. İstanbul: Kesit Yayınları. Bayraktar, N. (2013). Ölmekte olan Türk dilleriyle ilgili alınabilecek önlemler üzerine. Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, 23 -26 Mayıs 2012 Bildirileri. Ankara, 131-138 Bazin, L. (2010). Türk lengüistiği ve kültür alışverişi meseleleri. Türkçenin Derin Yapısı. Ankara: Belen Yayıncılık. 521-552. (çev. Efrasiyap Gemalmaz. Yayıma Hazırlayanlar: Cengiz Alyılmaz ve Osman Mert). Biçer, N. (2017). Türkçe öğretimi tarihi. İstanbul: Kesit Yayınları. Boz, E. (2011). Türkçe sözlüklerde batı kökenli çoklu yazımlı sözcükler. III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu 2010, İzmir, 223-237. Buran, A. (2008). Yabancı Diller Karşısında Türkçe. Makaleler. (ed. M. Dursun Erdem). Ankara: Turkish Studies Publication, 165-169. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Chomsky, N. (2001). Dil ve zihin. Ankara: Ayraç. Creswell, J. (2013). Araştırma deseni (çev. Selçuk Beşir Demir.). Ankara: Eğiten Kitap. Çoban, İ. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçedeki alıntı sözcükleri kullanma düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çoban, İ. ve Alyılmaz, C. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının alıntı sözcükleri kullanma düzeyleri üzerine bir inceleme. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(17), 163-198. Çoban, İ. ve Polatcan, F. (2018). An analysis on views of prospective Turkish language teachers on peer assessment. European Journal of Education Studies, 4(4), 161-175. Demirci, K. (2013). Ticari adlardaki kural dışı yazımlara bir yaklaşım. Önder Göçgün’e Armağan C 1. (ed. Mithat Aydın). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları. Eker, S. (2013). Modernleşme sürecinde Türkiye’de terimbilim çalışmalarına genel bir bakış. Altaistics and Turcology, 2013/1, 68-95 Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı) , Ankara: Anı Yayıncılık. Ersoylu, H. (2000). Çağdaş Türkiye Türkçesinin problemleri - 8: batı kaynaklı kelimelerin kullanımında alan genişlemesi. Türk Dili, 586, 331-345 Güllüdağ, N. (2012). Yazılı ve görsel basında dil estetiği. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 1(1), 49-58. Gülsevin, G. (2015). Dil kirliliği sorunu (Türkçede yabancı unsurlar sorunu). Türkçenin Çağdaş Sorunları. (ed. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi, 135-164. Hengirmen, M. (2011). Türkçenin özgürlük savaşı. 38. ICANAS Bildiriler Cilt II, Ankara, 749-758. İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Kara, M. (2007). Yabancılaşmanın yeni yüzü: defter kapakları (dil/görsellik). Turkish Studies, 2(2), 390-403. Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Karaağaç, G. (2015). Türkçenin alıntılar sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayıncılık. Karaca, V. İ. (2011). Türkiye Türkçesinde alıntı sözcüklerde görülen ses olayları üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ. Karadağ, Ö. (2013). Kelime öğretimi. İstanbul: Kriter Yayınevi. Karakılıç Akı, S. (2007). Türkçenin güncel problemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karpuz, H. Ö. (2015). Anadili bilinci sorunu. Türkçenin Çağdaş Sorunları. (ed. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi, 205-223. Korkmaz, Z. (1995). Batı kaynaklı yabancı kelimeler ve dilimiz üzerindeki etkileri. Türk Dili, 524, 843-858. Korkmaz, Z. (1995). Türk dilinin yabancı dillere karşı korunması için alınması gereken önlemler. Türk Dili, 528, 1268-1280. Levend, A. S. (1957). Yabancı kelime salgını. Türk Dili, 65, 249-251. Lüle Mert, E. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının yabancı kökenli sözcük kullanımlarına ilişkin bir inceleme. Turkish Studies, 7(4), 2357-2369. Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayınları. (çev. Selahattin Turan). Mert, O. (2009). Ötüken Uygur dönemi yazıtlarından tes - tariat - şine us. Ankara: Belen Yayıncılık. Muallimoğlu, N. (1999). Türkçe bilen aranıyor. İstanbul: Avcıol Basım Yayın. Osam, N. (1997). The attitude of Turkish people towards the use of foreign words in a Turkish context. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Özçelik, S. (2015). Türkçe ve bilim dili sorunu. Türkçenin Çağdaş Sorunları. (ed. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi, 237-246. Özkan, M. (2010). İnsan iletişim ve dil. İstanbul: Akademik Kitaplar. Perry, J, R. (1985). Language reform in Turkey and Iran. International Journal of Middle East Studies, 17(3), 295-311. Porzig, W. (1985). Dil denen mucize -I-. (çev. Vural Ülkü). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Sezgin, F. (2002). Türkçede batı kaynaklı kelimelerin yoğunluğu ve yabancılaşma sebepleri. Türkler, C. 18, 80-101. Sis, N. (2015). Medya dili sorunu. Türkçenin Çağdaş Sorunları. (ed. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi, 247-284. Şahin, H. (2015). Yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar bulma sorunu. Türkçenin Çağdaş Sorunları. (ed. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi, 285-304. Tadmor, U. (2009). Loanwords in the world’s languages: findings and results. Loanwords in The World Languages A Comporative Handbook. (ed. Martin Haspelmath ve Uri Tadmor). Berlin: Deutsche Nationalbibliothek. 55-75. TDK, (2011). Büyük Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları. Tekin, Ş. (2001). Yabancı kelimelerin Türkçeye giriş yolları ve oruç kelimesinin hikâyesi. İştikakçının köşesi Türk dilinde kelimelerin ve eklerin hayatı üzerine denemeler, 33-42. İstanbul: Simurg. Tekten, T. (2009). Türk dilindeki yabancı kelimelerin Türkçe öğretimine etkileri. 1st International Symposium on Sustainable Development, 9-10 June 2009, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina. Ünver, İ. (1991). Yabancı diller etkisinden kurtarılamayan Türkçemiz. Türk Dili, 1991/I, 77-79. Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual. Vendelin, I. ve Peperkamp, S. (2004). Evidence for phonetic adaptation of loanwords: an experimental study. Actes des Journées d'Etudes Linguistiques, 2004, 129-131. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi. Yılmaz, Y. ve Özkurt, E. (2016). Türkiye’de tv program adlarında Türkçeye uygunluk. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 7, 1-19. Yip, M. (1993). Cantonese loanword phonology and optimality theory. Journal of East Asian Linguistics, 2, 261-291.