Mesudiye ilçesi Merkez Camii haziresi mezar taşları yazıları

Yıl 2020, Sayı: 21, 23 - 38, 21.12.2020

Bekir Sarıkaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.835373

Öz

Tarihe ışık tutan mühim vesika türlerinden biri de mezar taşlarıdır. Ölenin adının kalması için, hürmeten kendisine bir mekan verilir. Bu dar mekanda küçücük bir taş bu insanın geride kalanlarla iletişimini sağlar. Bu taş bazen fes başlıklı olur bir erkeğe işaret eder; gül bitki motifli olur bir hanıma işaret eder. Geride kalanlar, baş ucuna koydukları mezar taşına ölenin bazen sadece adını yazıp bırakırlar. Bazen de ölen kişi adına duygularını ve düşüncelerini nesirle veya şiirle yazarlar. Yazılanlar aslında ölüm karşısında yaşayakalanların kendi duygu ve düşünceleridir. Yazılarda mevta bir yandan Allah’tan af isterken, öte yandan insanlara öğüt verir, onlardan isteklerde bulunur, dua ister. Bazen bu istekler mevtanın taşına düşürülen tarih kıtalarıyla ifade edilir. İnsanlar ibret almak, sevdiklerini yad etmek vb. sebeplerle mezarlara gidip dua ederken mezar taşlarını da okurlar. Elinizdeki bu yazıda Mesudiye ilçesi (Ordu ili) Merkez cami haziresinde bulunan biri tarih düşürülmüş sekiz mezar taşı ele alınmıştır. Bu mezarların kimi başlıklı kimi başlıksız, fakat tamamı dikdörtgen şekillidir. Başlıksız olanların ikisi bitki kıvrımlı tepeli, biri üçgen tepeli, birinin ise tepesi kopuktur. Mezar taşlarında bulunan şiirler, şiirlerin yapısı, kelimeler, kelime grupları, tarihler, tarih belirtme kültürü ve özel isimler (ilçe adının taşlarda farklılaşması) tespit edilmiştir; böylelikle, cami haziresinde bulunan mezar taşları kültü de ortaya çıkarılmış olacaktır. Buradaki yazılar ile diğer cami mezarlıklarında yazılmış mezar taşları yazıları arasındaki bazı benzer ve farklı yönler ortaya konmuştur. Taşların yapı özellikleri konumuzun dışındadır. Amaç buradaki yazıları doğru okuyarak mezar taşları ile ilgili genel değerlendirmede bulunacaklara az da olsa örnek sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Mesudiye cami haziresi, .taş yazıları, kıtalar, tarih düşürme

Mesudiye district central mosque burial ground tombstones inscriptions

Öz

One of the cornerstones of history are tombstones. A place is given to him in honor of the deceased to remember his name. In this narrow space, a narrow stone allows this person to communicate with the rest. This stone has a fez cap and belongs to a man or rose plant motif and belongs to a lady. Those who remain behind after the death of a person only write their name on the tombstone that the deceased put on the bedside. Sometimes they express their feelings and thoughts on behalf of the deceased in different prose or poetry. The rest actually tell their feelings and thoughts in the face of death. In the writings, the deceased asks God for forgiveness, on the other hand, he advises people and asks them to pray to him. Sometimes these wishes are expressed in historical verses with a chronogram on the deceased's tombstone. People go to the graves and pray for reasons such as taking lessons and remembering their loved ones, while they also read the tombstones. In the academic paper to be presented, eight tombstones, one of which has a chronogram, in the burial ground of the Central mosque in Mesudiye district (Ordu province) will be discussed. Some of these graves are headed, some are headless, and all are rectangular. Two of the headless tombstones have a plant-folded top, one has a triangular top, and one has a broken top. The poems found on the tombstones, the structure of the poems, words, word groups, dates, the culture of indicating the date and special names (differentiation of the district name on the stones) will be determined, and the gravestone cult in the mosque's graveyard will be revealed. Some similar and different aspects between the inscriptions here and the gravestones inscriptions in other mosque cemeteries will be published. Structural characteristics of the stone is out of the question. Our aim is to present a few examples to those who will make a general evaluation about tombstones by reading the articles here correctly.

Anahtar Kelimeler

Mesudiye mosque burial ground, stone inscriptions, verses, chronogram

Kaynakça

• Akün, Ö. F. (1994). Divan Edebiyatı. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Cild 9, s. 422). Ankara: TDV Yayınları.
• Berk, S. (2018). Seyyid Nizâm Mezarlığı, Seyyid Nizȃm Hz. ve Seyyid Nizȃm Külliyesi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, Kültür Yayınları, Kitap No: 49.
• Celep, Y. (2005). Belgelerle Ilışar Köyü Tarihi. İstanbul..................................
• Çal, H. (2015). Türklerde Mezar – Mezar Taşları, Aile Yazıları, (Cild 8.), 295-332. Ankara: TC. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayını, 295-332.
• Çoruhlu, Y , Çakır, Ö . (2011). Ordu'nun Mesudiye İlçesi / Kale Köyü'nden Bir Türkmen Kalesi, Mezar Taşları ve Üç Mezar Anıtı. Tarih Dergisi, 0 (36), 81-136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/issue/9608/119991
• Dilçin, D. (1983). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karabey T. (2015). Türk Edebiyatında Tarih Düşürme. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Özsaray, M. (2019). Hazine-i Evrak. Arşiv ve Tarih Araştırmaları Dergisi, (Cilt 1 , Sayı 1), 28 – 41.
• Sarıkaya, B. (2020). Türk Edebiyatında Tarih Düşürme. Kesit Akademi Dergisi 6(23), 352-362. http://dx.doi.org/10.29228/kesit.43868
• Yanık, N - Kındığılı, M . (2013). Narlı Köyü Camii ve Haziresi . Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi , 0 (28), 75-103 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsed/issue/2581/33223