6. sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metin ve etkinliklerinin geçici koruma altındaki öğrencilere uyarlanması

Yıl 2021, Sayı: 22, 152 - 183, 21.03.2021

Gözde Durhat , Celile Eren Ökten

https://doi.org/10.29000/rumelide.885585

Cited By: 1

Öz

Suriye Arap Cumhuriyeti’nde 2011 yılında başlayan iç savaş nedeniyle ülkelerini terk eden nüfusun büyük bir kısmı Türkiye’ye göç etmiştir. Ülkemizdeki sayıları günümüzde 4 milyona yaklaşan Suriyelilere, Geçici Koruma Yönetmeliği ile birlikte 2014 yılında geçici koruma statüsü verilerek eğitim hakları resmî olarak belirlenmiştir. Geçici koruma altındaki öğrencilerin eğitimlerine ilişkin Türkiye’de birçok uygulama hayata geçirilmiş olsa da eğitimin bel kemiği olan öğretim programında kapsayıcı eğitime yönelik bir güncelleme yapılmamıştır. Bu nedenle öğretim programıyla öğrenci arasında köprü vazifesi gören, ana dili öğretiminde başat rol üstlenen Türkçe ders kitaplarında da geçici koruma altındaki öğrencileri kapsayacak bir düzenlemeye gidilememiştir. Dolayısıyla ana dili Türkçe olan öğrenciler için hazırlanan ders kitapları, geçici koruma altındaki öğrencilerin dil yeterlik seviyelerinin üzerinde kalmaktadır. Araştırma kapsamında EKOYAY Yayınları 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki ilk 5 temanın okuma metin ve etkinlikleri incelenmiş, bunun sonucunda 35 etkinlik ile 14 okuma metni Suriyeli öğrencilerin dil yeterlik seviyelerinin üzerinde bulunarak uyarlanmıştır. Uyarlamalarda Richards (2001), Tomlinson (2011), Maley (2011) ve Hyland (2013) tarafından ortaya konan uyarlama ilkeleri dikkate alınmıştır. Uyarlanan içerikler, 2019-2020 eğitim öğretim yılında 6. sınıfta öğrenim gören geçici koruma altındaki öğrencilere (3 kız, 8 erkek) çalışma kâğıtları hâlinde sunulmuştur. Katılımlı eylem araştırmasına uygun olarak yürütülen çalışmada, öğrenciler karma sınıf ortamında 6 ay gözlemlenmiş; veriler betimsel analiz ve içerik analiziyle çözümlenmiştir. Etkinliklerin uyarlanmasında en fazla değiştirme/yeniden yazma (f:28) ve azaltma (f:23) ilkesinden yararlanılırken metin uyarlamalarına yerine koyma (f:12) ilkesi hâkimdir. Uyarlamaların sonucunda 17 okuma becerisi kazanımı elde edilmiş olup Suriyeli öğrencilerin ders katılımlarında ciddi bir artış gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geçici koruma altındaki Suriyeli öğrenciler, materyal uyarlama, mülteci eğitimi, kapsayıcı eğitim, Türkçe ders kitapları

Adapting the reading texts and activities in the 6th grade Turkish textbook to the students under temporary protection

Öz

In the Syrian Arab Republic, most of the population who leave their country due to the civil war began in 2011 and emigrated to Turkey. Syrians, whose number is close to 4 million today, were given temporary protection status in 2014 with the Temporary Protection Regulation, and their education rights were officially determined. Many applications have been put into life in Turkey regarding the education of students under temporary protection. However, the backbone of education in the curriculum has not been an update for inclusive education. For this reason, Turkish textbooks, which act as a bridge between the curriculum and the student and play a dominant role in mother tongue teaching, could not be arranged to include students under temporary protection. Therefore, textbooks prepared for students whose mother tongue is Turkish are above students' language proficiency levels under temporary protection. Within the scope of the research, the reading texts and activities of the first 5 themes in the 6th Grade Turkish Textbook of EKOYAY Publications were examined; as a result, 14 reading texts with 35 activities were adapted above the language proficiency levels of Syrian students. The adaptation principles put forward by Richards (2001), Tomlinson (2011), Maley (2011), and Hyland (2013) were taken into account in the adaptations. The adapted contents were presented to students under temporary protection (3 girls, 8 boys) studying in the 6th grade in the 2019-2020 academic year as worksheets. In the study conducted in accordance with the participatory action research, students were observed in a mixed classroom environment for 6 months; The data were analyzed by descriptive analysis and content analysis. While the principle of modification/rewriting (f: 28) and reduction (f: 23) is used in the adaptation of the activities, the replacement (f: 12) is dominant in the text adaptations. As a result of the adaptations, 17 reading skill acquisitions were achieved, and a significant increase was observed in Syrian students' course attendance.

Anahtar Kelimeler

Syrian students under temporary protection, material adaptation, refugee education, inclusive education, Turkish textbooks.

Kaynakça

• Akman, Y. (2020). Öğretmenlerin Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumları ile Çokkültürlü Eğitim Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (49), 247-262. HYPERLINK "https://doi.org/10.9779/pauefd.442061" https://doi.org/10.9779/pauefd.442061
• Aktürk Çopur, D. (2019). Mülteci öğrencilerin uyum sürecinde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Arıcı, A. F. ve Ungan, S. (2008). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Yazılı Anlatım Çalışmalarının Bazı Yönlerden Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 317-328.
• Ayar, C. ve Kurt, B. (2020). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılan Ders Kitaplarındaki Uyarlanmış Metinlerin Uyarlanma Durumları: Yeni Hitit Örneği. Turkish Studies - Education, 15(3), 1521-1536. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.43341
• Bakan, H. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde bir sadeleştirme denemesi: Sait Faik Abasıyanık, ‘Meseret Oteli’ [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Beydili Kaya, E. (2018). Suriyelilerin Türkçe Öğrenirken Yaşadıkları Dil Sorunları. 4. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kongresi (ss. 73-92). International Journal of Teaching Turkish as a Foreign Language.
• Biçer, N. ve Kılıç, B. S. (2017). Suriyeli Öğrencilere Türkçe Öğretmek İçin Kullanılan Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 649-663. HYPERLINK "https://doi.org/10.16916/aded.329809" https://doi.org/10.16916/aded.329809
• Bolster, A. (2014). Materials Adaptation of EAP Materials by Experienced Teachers (Part I). Folio, 16(1), 16-22. http:/dx.doi.org/ HYPERLINK
• "https://www.researchgate.net/deref/http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.13140%2FRG.2.1.3099.1447" \t "_blank" 10.13140/RG.2.1.3099.1447
• Boylu, E. ve Işık, P. (2019). Suriyeli Mülteci Çocuklara Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretenlerin Yaşadıkları Durumlara İlişkin Görüşleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 895-936.
• Bozan, M. ve Çelik, S. (2020). Mülteci Eğitiminde “Uyum Sınıflarına” Yönelik Bir Değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. https://doi.org/10.16986/HUJE.2020060235
• Bozkurt, S. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitimine ilişkin öğretmen algıları: Gaziantep örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Bölükbaş, F. (2015). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Okuma Metinlerinin Dil Düzeylerine Göre Sadeleştirilmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES2015, 924-935.
• Ciğerci, F. M. ve Yıldırım, M. (2020). Sınıfında Suriyeli Öğrenci Bulunan Sınıf Öğretmenlerinin İlk Okuma Yazma Sürecine İlişkin Görüşleri. Turkish Studies, 15(2), 1541-1555. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.40531
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. H. Ekşi (Çev. Ed.). Edam Yayıncılık.
• Çetinkaya, Ç., Ateş, S. ve Yıldırım, K. (2013). Anlam Kurmanın Zor ve Önemli Bir Becerisi: Ana Fikir. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 188-210.
• Demirel, T. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. EKOYAY.
• Durhat, G. ve Ökten, C. E. (2020). Kök Değerlerin Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Erdemler Temasıyla İlişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 675-693. https://doi.org/10.16916/aded.678498
• Durmuş, M. (2013). İkinci/Yabancı Dil Öğretiminde Sadeleştirilmiş Metin Sorunları Üzerine. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (65), 135-150.
• Durmuş, M. ve Cihangir, S. (2018). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Okuma Metinlerinin Sadeleştirilmesi: Gazi Üniversitesi Yabancılara Türkçe Öğretim Seti Örneği. International Journal of Language Academy, 6(5), 684-694. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.4074
• Emin, M. N. (2018). Türkiye'deki Suriyeli çocukların devlet okullarında karşılaştığı sorunlar: Ankara ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Er, A. R. ve Bayındır, N. (2015). Pedagogical Approaches of Elementary Teachers for Primary Refugee Children. International Journal of Social and Educational Sciences, 2(4), 175-185. HYPERLINK "https://doi.org/10.20860/ijoses.08223" https://doi.org/10.20860/ijoses.08223
• Erdem İpek, M. (2018). Yabancılara Türkçe öğretiminde metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde Mustafa Kutlu’nun Ya Tahammül Ya Sefer isimli hikâyesinin sadeleştirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında Mülteci Öğrenci Bulunan Sınıf Öğretmenlerinin Yaşadıkları Öğretimsel Sorunlar ve Çözüme Dair Önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Ghosn, I. K. (2013). Developing motivating materials for refugee children: From theory to practice. B. Tomlinson (Ed.), Developing Materials for Language Teaching (ss. 247-267). Bloomsbury Academic.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. (5. Baskı) A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed.), Anı Yayıncılık.
• Grant, C. A. ve Sleeter, C. E. (2010). Race, class, gender, and disability in the classroom. J. A. Banks ve C. A. Banks (Eds.), Multicultural Education: Issues and Perspectives (7. baskı, ss. 59-80). John Wiley & Sons.
• Güneş, S. (2010). Yabancı Dil Öğretiminde Deyim Öğretimi: Yöntemler, Teknikler ve Uygulamalar. Dilbilim(22), 1-15.
• https://www.egitimvaktim.com/resimli-deyimler-2/deyimler-ve-resimleri-1/
• https://www.pixabay.com/tr/illustrations/search/ardıç%20kuşu
• Hyland, K. (2013). Materials for developing writing skills. B. Tomlinson (Ed.), Developing Materials for Language Teaching (ss. 391-405). Bloomsbury Academic.
• İlter, İ. (2018). Zayıf Okuyucuların Okuduğunu Anlama Becerilerinin Geliştirilmesinde Ana Fikir Belirleme Becerisinin Öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2), 303-334. HYPERLINK "https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.315887" https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.315887
• Kınay, D. E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metin uyarlama. F. Yıldırım ve B. Tüfekçioğlu (Ed.), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar - Yöntemler - Beceriler - Uygulamalar (ss. 289-324). Pegem Akademi.
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2013). İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28.
• Loeb, S., Dynarski, S., McFarland, D., Morris, P., Reardon, S. ve Reber, S. (2017). Descriptive Analysis in Education: A Quide for Researchers. Institute of Education Sciences, U.S. Department of Education. National Center for Education Evaluation and Regional Assistance. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED573325.pdf (Erişim tarihi: 6 Haziran 2020)
• Maden, A. ve Önal, A. (2020). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Öğrencilerin Okuma Eğilimlerine Göre Değerlendirilmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 30-41.
• Maley, A. (2011). Squaring the circle-reconciling materials as constraint with materials as empowerment. B. Tomlinson (Ed.), Materials Development in Language Teaching (2. Baskı, s. 379-402). Cambridge University Press.
• Martín Pastor, E., González Gil, F., Río, C. J., Robaina, N. F. ve Castro , R. P. (2013). Influence of Immigrant Students’ Communication Skills on Their Teaching and Learning Process. Procedia-Socialand Behavioral Sciences, (93), 789-793. HYPERLINK "https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.09.280" \t "_blank" \o "Dijital nesne tanımlayıcı kullanarak kalıcı bağlantı" https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.09.280
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı: İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
• Moralı, G. (2018). Suriyeli Mülteci Çocuklara Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1426-1449. HYPERLINK "https://doi.org/10.26466/opus.443945" https://doi.org/10.26466/opus.443945
• Mülteciler Derneği (2021, 30 Ocak). Türkiyedeki Suriyeli Sayısı. https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/
• Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü (2018). Kapsayıcı Eğitim Projesi. https://oygm.meb.gov.tr/www/kapsayici-egitim-projesiinclusive-education/icerik/679 (Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020)
• Özmen, C. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metin değiştirim teknikleriyle öykülerin yeniden oluşturulması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Palinkas, L. A., Horwitz, S. M., Green, C. A., Wisdom, J. P., Duan, N. ve Hoagwood, K. (2015). Purposeful Sampling for Qualitative Data Collection and Analysis in Mixed Method Implementation Research. Adm Policy Ment Health(42), 533–544. https://doi.org/10.1007/s10488-013-0528-y
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.), Pegem Akademi.
• PICTES (2020). Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi. https://piktes.gov.tr/ (Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020)
• Pilten, G. (2007). Ana fikir bulma stratejisi öğretiminin ana fikir bulma ve okuduğunu anlamaya etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Richards, J. C. (2001). Curriculum development in language teaching. Cambridge University Press. HYPERLINK "https://doi.org/10.1017/CBO9780511667220" https://doi.org/10.1017/CBO9780511667220
• Bibliography \m Hal16 \l 1055 Sakız, H. (2016). Göçmen Çocuklar ve Okul Kültürleri: Bir Bütünleşme Önerisi. Göç Dergisi, 3(1), 65-81. HYPERLINK
• "https://doi.org/10.33182/gd.v3i1.555" https://doi.org/10.33182/gd.v3i1.555
• Saydam, M., Aytan, T. ve Günaydın, Y. (2020). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Deyim ve Atasözlerinin Emojiler Yoluyla Öğretimi. International Journal of Language Academy. 8(1), 73-84. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.41435
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli Sığınmacıların Eğitim Sorununun Çözümüne Yönelik İzlediği Politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(31), 267-305.
• Stevick, E. W. (1971). Adapting and writing language lessons. A. Koski (Ed.), U.S. Government Printing Office.
• https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Adapting_and_Writing_Language_Lessons.pdf (Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020)
• Taylor, S. ve Sidhu, R. K. (2012). Supporting Refugee Students in Schools: What Constitutes Inclusive Education? International Journal of Inclusive Education, 16(1), 39-56. https://doi.org/10.1080/13603110903560085
• Tekin, E. ve Baş, B. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kitaplarında Atasözü ve Deyimlerin Öğretim Stratejileri. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 157-171. HYPERLINK "https://doi.org/10.31464/jlere.592835" https://doi.org/10.31464/jlere.592835
• Temiz, D. N. (2020). Göçmen ve Mülteci Öğrencilere Türkçe Öğretiminde Okulda Yapılan Oryantasyon Çalışmalarının Rolü. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), 2(2).
• Tomlinson, B. (2011). Glossary of basic terms for materials development in language teaching. B. Tomlinson (Ed.), Materials Development in Language Teaching (2. Baskı, ss. ix- xviii). Cambridge University Press.
• UNESCO (2019). Migration, Displacement and Education: Building Bridges, Not Walls. United Nations Educational Scientific and Cultural Organization.
• https://en.unesco.org/gem-report/report/2019/migration (Erişim tarihi: 28 Aralık 2019)
• Yaşar, S. A. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde metin uyarlama ve Memduh Şevket Esendal'ın Pazarlık hikâyesinin A2 seviyesine göre uyarlanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Yılmaz, M. (2008). Türkçede Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme Yolları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 131-139.