el-Farazdaq’ın yeğeni için ağıtı: Analitik ve biçimsel bir çalışma

Yıl 2021, Sayı: 22, 766 - 781, 21.03.2021

Malek Hassan Mahmoud Abdul Qader

https://doi.org/10.29000/rumelide.897384

Cited By: 1

Öz

Bu makale, el-Farazdaq’ın yeğeni Muhammed’e yakındığı şiirine yönelik analitik ve üslupla ilgili bir incelemeyi ele almaktadır. el-Farazdaq çok sert biri olarak biliniyordu ve aynı zamanda Carîr ile şiirsel tartışmalarıyla ünlüydü. Dolayısıyla bu ağıt, edebi eserleri içerisinde bir mihenk taşıdır. Ayrıca bu makale, bu şiirin tematik içerik incelemeyi ve bu içeriklere dil modelini temsil eden en belirgin üslup tekniklerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle bu çalışma, içerik analizi yöntemine ve stilistik yönteme dayanmaktadır. Bu makale iki ana bölüme ayrılmaktadır: Birincisi, şiirin içerik çeşitliliğine göre birkaç bölüme ayrıldığı içerik analizi, ikincisi ise üslup analizi olup o da iki bölüme ayrılmaktadır: Dilsel üslup analizi ve makalenin birçok biçimsel özelliği bulduğu fonetik üslup yönetm. Dilsel üslup analizi, diksiyon ve şiirsel akışın düzgünlüğü gibi birçok yönü ve buna ek olarak fikirlerin, kelimelerin ve sözün tekrarını kapsamaktadır. Fonetik üslup analizine gelince, o şiiri müzikal açıdan ele alıp ölçü, kafiye ve ritim bakımdan incelemiştir. Bu inceleme, şiirsel içeriğin genellikle merhumun erdemlerini kutlayan ve ölümünün üzüntü ve acısını dile getiren standart ağıt şiirlerinin ortak çerçevesinin dışına çıkmadığı sonucuna ulaşmıştır. Şiirin üslup düzeyi ise bu sanatsal üslupların ilham verdiği kapalı anlamların yanı sıra şiirsel çağrışımları göstermede varyant üslup teknikleri ile önemli rol oynamıştır. Aynı şekilde bu inceleme, el-Farazdaq’ın bu şiir türünde üstün olduğunu ve bu konuda şiir yazmayı azaltmasının teknik meselelerle veya şiirsel bir zayıflıkla ilgisinin olmadığı sonucuna varmıştır. Bu çalışma, şairlerde bulunan bu eşsiz fenomenleri açığa çıkarmak amacıyla söyleyenlerin nadiren bahsettikleri konular hakkında dile getirilen şiirler üzerinde daha fazla inceleme yapılmasını önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve edebiyatı, Arap dili ve belagati, deyişbilim, Emevi şiiri, ağıt, el-Farazdaq

مرثية الفرزدق لابن أخيه: دراسة تحليلية أسلوبية

Öz

تتناول هذه الورقة البحثية دراسة تحليلية أسلوبية لقصيدة الفرزدق في رثاء ابن أخيه محمد. وقد عُرف عن الفرزدق قسوة طبعه واشتهاره بنقائضه مع جرير. من هنا كانت هذه المرثية علامة بارزة في نتاج الفرزدق الشعري. وقد سعت هذه الورقة البحثية إلى دراسة المضامين الموضوعية لهذه القصيدة، والكشف عن أبرز التقنيات الأسلوبية التي مثلت القالب اللغويّ لتلك المضامين. ومن أجل تحقيق هذا الهدف اعتمدت الدراسة المنهج التحليليّ المضموني، والمنهج الأسلوبي. وتنقسم الدراسة إلى قسمين رئيسين: الأول: التحليل المضموني، وفيه عملت الدراسة على تقسيم القصيدة إلى عدة مقاطع يمثل كلّ منها جانبا مضمونيا. والثاني: التحليل الأسلوبي، وهو ينقسم إلى قسمين: التحليل الأسلوبي اللغوي، والتحليل الأسلوبي الصوتي. وشمل التحليل الأسلوبي اللغوي عدة جوانب هي الألفاظ من حيث المعجم الشعري ومن حيث الجزالة والسلاسة، والتكرار: اللفظي والمعنوي والأسلوبي، والإطناب. أما التحليل الأسلوبي الصوتيّ فتناول دراسة موسيقية للقصيدة من حيث الوزن والقافية والإيقاع. وقد خلصت الدراسة إلى أن المضامين الشعرية في القصيدة لم تخرج عن الإطار المتعارف عليه للمرثية من ذكر مناقب المرثيّ والتعبير عن الألم والحزن من قبل الراثي. أم على الصعيد الأسلوبي فقد لعبت تقنيات الأسلوبية دورا لافتا في إبراز المعاني الشعرية فضلا عن المعاني الضمنية التي أوحت بها هذه الأساليب الفنية. كما خلصت الدراسة إلى أنّ الفرزدق أجاد في هذا اللون الشعريّ، وأنّ إقلاله في نظم الشعر في هذا الموضوع لا يتعلّق بأمور فنية أو ضعف شعري في هذا الباب. وتوصي الدراسة بإجراء مزيد من الدراسات على القصائد التي قيلت في مواضيع يندر أن تُطرق لدى قائليها، بغية تسليط الضوء على هذه الظواهر الفريدة لدى هؤلاء الشعراء.

Anahtar Kelimeler

اللغة العربية وآدابها, اللغة العربية وبلاغتها, الشعر الأموي, الرثاء, الأسلوبية, الفرزدق

Al-Farazdaq’s eulogy for his nephew: An analytic and a stylistic study

Öz

This paper tackles an analytical and a stylistic study to al-Farazdaq’s poem when he lamented his nephew Mohammed. al-Farazdaq was known for being a very tough person and he, also, was famous for his poetic dispute with Jareer. Hence, this poem was a prominent benchmark in his literary works. Moreover, this paper aims to study the subjective content of this poem and to uncover the most noticeable stylistic techniques that represent the lingual model to these contents. Therefore, this paper is based on the content analytical approach and the stylistic approach. This paper consists of two main sections: first, the content approach in which the poem was divided into several parts according to their content diversity. Second, the analytical approach and also it is divided into two sections: the lingual stylistic approach and the phonetic stylistic approach in which the paper found out many stylistic features. The stylistic analysis covers many aspects such as the diction and the smoothness of the poetic flow. In addition, the study covers the repetition of ideas, words and wordiness. As for the phonetic stylistic approach, it tackled the poem from a musical point view and examined the meter, rhythm and rhyme. The study found out that the poetic content didn’t extend outside the common frame of the standard eulogy poems that usually celebrate the deceased’s virtues and mourn his/her death. As for the stylistic level of the poem, the variant stylistic techniques play a major role in showing the poetic connotations in addition to the underlined themes. Similarly, the paper revealed that al-Farazdaq was superior in this genre of poetry and he is being concise in his poetry has nothing to do with stylistic issues or a poetic weakness. This study recommends performing more studies and papers on the poems that was written about rare topics that were rarely tackled by their poets to highlight this unique phenomenon of these poets.

Anahtar Kelimeler

Arabic language and literature, Arabic language and rhetoric, The Umayyad poetry, eulogy, stylistics, al-Farazdaq

Kaynakça

• Anîs, İbrahîm. (1965). Mûsîqâ eş-şiʿr. 3. Basım. Kahire: Maṭabat’ül-Anglo el-Misriyyah.
• ʿAtvân, Ḥuseyn. (1970). Muqaddimat el-qaṣîdah el-ʿArabiyyah fî el-ʿaṣr el-câhilî. Kâhire: Dâr el-Maʿârif.
• Carîr, Divân Carîr. (1986). thk. Karam el-Bustânî. Beyrût: Dâr Beyrût Hûmah li’ṭ-Ṭibâʿah ve en-Neşr.
• Ḍayf, Şevqî. (1963). el-ʿAṣr el-İslâmî. 11. Basım. Kâhire: Dâr el-Maʿârif.
• el-ʿAlâylî, Abdullâh. (1985). Tahthîbu Muqaddimati’l-Lugah. thk. Aḥmed Asʿad ʿAli. 3. Basım. Şâm: Dâr es-Su’âl li’ṭ-Ṭibâʿa ve en-Neşr.
• el-ʿAlâylî, Abdullâh. (1985). Tahḏbu Muqaddimati’l-Lugah. thk. Aḥmed Asʿad ʿAli. 3. Basım. Şâm: Dâr es-Su’âl li’ṭ-Ṭibâʿa ve en-Neşr.
• el-Cumaḥiy, Muḥammed ibn Sallâm.(ts.). Ṭabaqât fuḥûl eş-şuʿarâ’. Caddah: Dâr el-Medenî.
• el-Farazdaq, Hammâm ibn Ṣaʿṣaʿah. (1987). Dîvân el-Farazdaq. thk. ʿAlî Fâʿûrî. Beyrût: Dâr el-Kutub el-ʿİlmiyyah.
• el-ʿİbâdiy, ʿAdiyy ibn Zeyd. (1965). Divân ʿAdiyy ibn Zeyd el-ʿİbâdî. thk. Muḥammed Cabbâr el-Muʿaybid. Bağdat: Dâr el-Cumhûriyyah li’ṭ-Ṭibâʿah ve en-Neşr.
• el-Muberrid, Ebû el-ʿAbbâs. (1412 H.). el-Fâḍil. 3. Basım. Kahire: Dâr el-Kutub el-Misriyyah
• el-Qayravâniy, İbn Raşîq. (2007). el-ʿUmdah fî maḥâsin eş-şiʿr ve naqdih. thk. ʿAbdulḥamîd Hindâvî. Beyût: el-Maktaba el-ʿAṣriyyah.
• el-Qirṭâcenniy, Ḥâzim. (1981). thk. Muḥammed Necîb ibn Ḫucah. 2. Basım. Beyrût: Dâr el-Garb el-İslâmî, Mu’assasat Cevâd li’ṭ-Ṭibâʿah.
• el-Yûsuf, Yûsuf. (1980). Maqâlat fî eş-şiʿr el-câhiliy. 2. Basım. Cezayir: Dar el-ḥaqâ’iq.
• en-Nûrî, Muḥammed Cevâd. (1997). ʿİlm el-eṣvât el-ʿAarabiyyah. Amman: Manşûrât Camiʿat’u el-Quds el-Meftûḥah.
• Eyyûb, Abdurraḥmân. (1968). Eṣvât el-lugah. 2. Basım. Kahire: Maṭbaʻat el-Kîlânî.
• Hilâl, Muḥammad Guneymî. (1958). el-Medḫal ‘ilâ en-naqd el-edebî. Kahire: Nahḍat Miṣr li’ṭ-Ṭibâʿah ve en-Neşr.
• İbn Caʿfar, Qudâmah. (ts.). Naqd eş-şiʿr. thk. ʿAbdulmunʿim Ḫafâcî. Beyrût: Dâr el-Kutub el-ʿİlmiyyah.
• İbn eṣ-Ṣummah, Durayd. (1980). Dîvân Durayd İbn eṣ-Ṣummah. thk. Muḥammed Ḫayr el-Biqâʿî. Beyrût, Dimaşq: Dâr Qutaybah.
• Mannâʿ, Hâşim Ṣâliḥ. eş-Şâfî fî el-ʿarûḍ ve el-qavâfî. 2. Basım. . Beyrût: Dâr el-Fikr ve Beyrût: Dâr el-visâm.
• Maṭlûb, Aḥmed; Baṣîr, Ḥasan. (1999). el-Belâgah ve et-taṭbîq. Irak.
• Nûruddîn es-Sed. (1999). “el-Mukevvinât eş-şiʿriyyah fî bâ’iyyat’i Mâlik ibn er-Rayb”. Macellet el-Lugah ve el-Edeb. Cezayir: Cezayir Üniversitesi. C. 12, ss. 25-48.
• Nûruddîn es-Sed. (2010). el-Uslûbiyyah ve taḥlîl el-ḫiṭâb. Cezayir: Dâr Hûmah li’ṭ-Ṭibâʿah ve en-Neşr ve et-tevzîʿ.