Polisiye romanda doğa ve mit: Baztán Üçlemesi

Yıl 2021, Sayı: 23, 935 - 952, 21.06.2021

Zeliha Duran

https://doi.org/10.29000/rumelide.949942

Öz

İspanyol edebiyatında polisiye roman, diğer ülke edebiyatlarında olduğu gibi erkek yazarların kaleminden doğar ve erkek bakış açısıyla gelişimini sürdürür. XX. yüzyılın ortalarında tam anlamıyla edebiyat dünyasında tanınırlık kazanır. 1970’li yıllarda önce siyasi bir kimlikle varlık gösterir. 1975 yılında Franco’nun ölümünün ardından kadın yazarlar da polisiye roman türünde eserler vermeye başlarlar. 1980’li yıllarda feminist hareketin İspanya’da etkinliğini arttırmasıyla birlikte polisiye roman türünün cinsiyetçi yapısı kadın yazarlar tarafından kurgulanan kadın dedektiflerle kırılmaya başlar. Bu çalışma, İspanyol yazar Dolores Redondo tarafından 2013-2014 yılları arasında yazılan Baztán Üçlemesi üzerinden polisiye roman türünün süregelen cinsiyetçi yapısının kırılma noktalarını incelemektedir. El Guardián Invisible (2013), Legado en los Huesos (2013) ve Ofrenda a la Tormenta (2014) romanlarından oluşan Baztán Üçlemesi, Bask mitolojik figürleriyle beslenerek kurgulanır. Üçlemenin kahramanı kadın dedektif Amaia Salazar, Bask mitolojisindeki dişi tanrıça Mari/Maya ile özdeşleştirilir. Bu özdeşleşimin yanı sıra anne rahmine dönüşe işaret eden mağara, orman ve nehir alegorileri anlatı boyunca tekrarlanır. Kültürel ekofeminist bir yaklaşımla Batı düşünce sisteminin temelini oluşturan ikilikler ağındaki değerler sorgulamaya açılır. Kadın ve doğa arasında kurulan bağ onaylanarak kadının doğaya benzeşimi annelik üzerinden yüceltilir. Anaerkilliğe işaret edilerek toprak ana metaforu canlandırılır ve kadın kimliği yeniden tanımlanır. Böylece kurgulanan kadın dedektif üzerinden İspanyol edebiyatında polisiye romanın süregelen cinsiyetçi yapısı kırılır ve tür, yeniden yazıma uğrar.

Anahtar Kelimeler

İspanyol edebiyatı, polisiye roman, ekofeminizm, Baztán Üçlemesi

Nature and myth in detective novel: The Baztán Trilogy

Öz

Detective novel in Spanish literature arises from the pen of the male writers as in other countries’ literatures and continues to develop from a male gaze. In the middle of the XXth century it gains proper recognition in the literary world. In the 1970s it first appears with a political identity. After the death of Franco in 1975 female writers also begin to write detective novels. In the 1980s with the feminist movement’s gaining momentum in Spain, the sexist structure of detective novel begins to be broken with female detectives created by the female writers. This study examines the breaking points of the ongoing sexist structure of the detective novel genre through the Baztán Trilogy written by Dolores Redondo between 2013-2014. The construction of the Baztán Trilogy, composed of The Invisible Guardian (2013), The Legacy of the Bones (2013) and Offering to the Storm (2014), is nurtured by Basque mythological figures. The protagonist of the trilogy, female detective Amaia Salazar, is identified with the female goddess Mari/Maya of the Basque mythology. In addition to this identification some allegories such as forest, river and cave which point to return to the mother’s womb are repeated throughout the narrative. The components of dualities that form the basis of the Western thought undergo a questioning through cultural ecofeminist approach. Affirming the connection established between woman and nature, the affinity of woman with nature is glorified through motherhood. By pointing to matriarchy, metaphor of mother earth is animated and female identity is redefined. Thus, the ongoing sexist structure of the detective novel in Spanish literature is subverted through the fictional female detective and the genre undergoes a rewriting.

Anahtar Kelimeler

Spanish literature, detective novel, ecofeminism, the Baztán Trilogy

Kaynakça

• Aranzadi, J. (1981). Mari, Melusina y los orígenes míticos de los señores de Vizcaya. Los Cuadernos del Norte, 2/5, 2-8.
• Arenas, P. (2015). Dolores Redondo: “No me gustan nada las mujeres que lo tienen todo muy claro”. 20 Minutos. Erişim adresi: https://www.20minutos.es/noticia/2374254/0/entrevista-dolores-redondo/trilogia-baztan/el-guardian-invisible-cine/
• Barandiaran, J. M. de. (2014). Mitología Vasca. Donastia: Editorial Txertoa.
• Bedore, P. (2008). Queer Investigations: Foxy Ladies and Dandy Detectives in American Dime Novels. Studies in Popular Culture, 31/1, 19-38.
• Berktay, F. (2010). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis.
• Ceruti, M. C. (2011). Montañas sagradas en el País Vasco y su mitología. Mitológicas, XXVI, 29-42.
• Checa S., Cid del Prado R., S. (2003). Nueva Masculinidad: Identidad, Necesidades Humanas y Paz. Asparkía: Investigació Feminista, 14, 33-43.
• Demir, M. (2013). Çevre Olarak Konumlandırılmış Kadını ve Doğayı Birlikte Düşünmek: Ekofeminizm. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 63, 11-44.
• Donovan, J. (2016). Feminist Teori: Entelektüel Gelenekler. (Çev. A. Bora, M. A. Gevrek, F. Sayılan). İstanbul: İletişim.
• Ehrenreich, B. (1987). Cadılar, Büyücüler ve Hemşireler. (Çev. E. Uğur). İstanbul: Kavram.
• Estés. C. P. (2020). Kurtlarla Koşan Kadınlar: Vahşi Kadın Arketipine Dair Mit ve Öyküler. (Çev. H. Atalay). İstanbul: Ayrıntı.
• Fetterley, J. (1978). The Resisting Reader: A Feminist Approach to American Fiction. Indiana University Press.
• Gaard, G. (2001). Women, Water Energy: An Ecofeminist Approach. Organization&Environment, 14/2, 157-172.
• Gilbert, S., Gubar, S. (2016). Tavan Arasındaki Deli Kadın. (Çev. N. Sakman). İstanbul: Aylak Adam.
• Griffin, S. (1978). Woman and Nature: The Roaring Inside Her. USA: Harper&Row Publishers.
• Heilbrun, C. G. (2002). The New Female Detective. Yale Journal of Law and Feminism, 14/2, 419-428.
• Henningsen, G. (1978). Alonso de Salazar Frías: Ese famoso inquisidor desconocido. Homenaje a Julio Caro Baroja. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicos, 581-586.
• Kümbet, P. (2012). Ekofeminizm: Kadın, Kimlik ve Doğa. Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat. (Ed. Serpil Oppermann). Ankara: Phoenix.
• Morcillo, C. (2011). La Guardia Civil investiga el asesinato de una bebé a manos de una secta hace 30 años. ABC. Erişim adresi: https://www.abc.es/deportes/abcp-guardia-civil-investiga-asesinato-201110300000_noticia.html?ref=https:%2F%2Fwww.google.com%2F
• Munt, S. R. (1994). Murder by the Book? Feminism and the Crime Novel. London: Routledge.
• Ortiz Osés, A. (1984). La diosa vasca en su contexto antropologico. Revista de Ciencias, 1, 7-16.
• Özdemir, H., Aydemir, D. (2019). Ekolojik Yaklaşımlı Feminizm/Ekofeminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihi Süreci ve Türleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2, 261-278.
• Panek, L. L. (2003). Post-war American Police Fiction. The Cambridge Companion to Crime Fiction. (Ed. M. Priestman). Cambridge: Cambridge University Press, 155-171.
• Panizo Büyükkoyuncu, M. A. (2009). Romantic Discourse and Feminine Subjectivity in Gertrudis Gómez de Avellanada’s La Dama de Amboto (The Dame of Mt. Amboto). Litera, 22/1, 1-15.
• Plumwood, V. (2020). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. (Çev. B. Ertür). İstanbul: Metis.
• Reddy, M. T. (2003). Women Detectives. The Cambridge Companion to Crime Fiction. (Ed. M. Priestman). Cambridge University Press, 191-207.
• Redondo, D. (2017). El Guardián Invisible. Barcelona: Editorial Planeta.
• Redondo, D. (2016). Legado en los Huesos. Barcelona: Editorial Planeta.
• Redondo, D. (2016b). Ofrenda a la Tormenta. Barcelona: Editorial Planeta.
• Sainz Borgo, K. (2019). Dolores Redondo: Los márgenes de la novela negra me quedan pequeños para contar lo que quiero contar. Zenda. Erişim adresi: https://www.zendalibros.com/entrevista-dolores-redondo-lado-norte-corazon/
• Tong, R. (2006). Feminist Düşünce. (Çev. Z. Cirhinlioğlu). İstanbul: Gündoğan.
• Uçar Özbirinci, P. (2012). Dünya Kadına Karşı. Ankara: Eflatun.
• Valle Murga, M. T. Del. (1982). Los estudios sobre la mujer en la antropología vasca. Zainak. Cuadernos de Antropología-Etnografía, 1, 123-134.
• Verdú Delgado, A. D. (2012). La desaparición de las diosas como metáfora de la pérdida de autoridad de las mujeres. Feminismo/s, 20, 63-80.
• Yılmaz Aslantürk, A. (2018). Çevrenin Siyasallaşmasında Kadın ve Doğanın Dönüşümü: Ekofeminizm. Social Science Development Journal, 3/11, 312-324.