Sanatkârların mizaç ve kişiliklerinin eserlerine yansıması üzerine bir çalışma

Yıl 2021, Sayı: 24, 531 - 547, 21.09.2021

Mehrali Calp

https://doi.org/10.29000/rumelide.990132

Öz

Edebî eser ile okur, tarih ve toplum arasında ilişki kurulabileceği gibi sanat eseri ile sanatkârın mizacı arasında da ilişki kurulabilir. Edebî eserlerin, sanatkârlarının duygu ve düşüncelerini yansıttığını ileri süren eleştiri yöntemlerinin varlığı bu görüşü desteklemektedir. Bu görüşe göre, sanat, duyguların ifadesidir ve onu üreten yazarın kişiliğini yansıtır. Bu araştırmanın amacı, sanat ile mizaç arasındaki ilişki bağlamında Türk edebiyatının ünlü şairlerinden Ahmet Haşim, Behçet Necatigil ve Necip Fazıl’ın birer şiirinden hareketle mizaç farklılaşmasını incelemek ve örneklendirmektir. Bu kapsamda, her biri kendine özgü sanat anlayışına sahip bu üç sanatkârın birer eseri ele alınmış ve bu eserlere yansıyan mizaçları okur bakış açısından yorumlanmıştır. Doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında, her sanatkârın farklı bakış açısına sahip olduğu, eserlerini üretirken her birinin kendi mizaçlarının etkisinde kaldığı, eserlerinde görünen ve görünmeyen nesneleri farklı yansıttığı gözlenmiştir. Örneklem olarak alınan şiirlerde, Ahmet Hâşim’in biyolojik varlığı olan başıyla uyumsuzluğu ve buna bağlı olarak kendini horlayışı, Behçet Necatigil’in insanların nobran tutum ve davranışlarına, toplumdaki sosyo-ekonomik adaletsizliklere tepkili oluşu; Necip Fazıl’ın iç dünyasının dış dünyadaki kurulu düzenle uyuşmaması öne çıkan temlerdir. Sonuç olarak gerek mizaçlarının gerekse eserlerinin özgün olmasıyla Türk Edebiyatında seçkin bir yer elde etmiş bu sanatkârların ortak yönleri, içinde bulundukları dış dünyaya karşı, farklı ve özgün tepkide bulunmalarıdır. Her birinin dikkat çekici bir başka özelliği, poetik görüşleri ve sanatları üzerinde düşünen, entelektüel bir kimliğe sahip olmalarıdır.

Anahtar Kelimeler

sanat, mizaç, mizaç farklılaşması, Ahmet Haşim, Behçet Necatigil, Necip Fazıl Kısakürek

A Study on reflection of temperament and personality of artists on their works

Öz

Just as a relationship can be established between literary work and reader, history and society, a relationship can also be established between the work of art and the artist's temperament. The existence of criticism methods, which suggest that literary works reflect the feelings and thoughts of the artists, supports this view. According to this view, art is an expression of emotions and reflects the personality of author who produced it. The aim of this research is to examine and exemplify the differentiation of temperament, based on the poems of Ahmet Haşim, Behçet Necatigil and Necip Fazıl, who are famous poets of Turkish literature, in the context of the relationship between art and temperament. In this context, one of the works of these three artists, each of whom has a unique understanding of art, has been discussed and their temperaments reflected in these works have been interpreted from the point of view of the reader. In this research carried out with a qualitative research approach, the document review method was used. In the light of the findings obtained, it is concluded that each artist has a different perspective, each of them is under the influence of their own temperament while producing their works, and they reflect the visible and invisible world in a different way. In the poems taken as samples, Ahmet Hâşim's inconsistency with his head, which is his biological existence, and accordingly his self-snoring, Behçet Necatigil's reaction to people's nonchalant attitudes and behaviors and socio-economic injustices in society; inconsistency of Necip Fazıl's inner world with the established order in outer world are prominent themes. As a result, the common aspects of these artists, who have gained a distinguished place in Turkish Literature with their temperaments and their original works, are that they react differently and uniquely to outer world they live in. Another remarkable feature of each is that they have an intellectual identity that reflects on their poetic views and arts.

Anahtar Kelimeler

art, temperament, temperament differentiation, Ahmet Haşim, Behçet Necatigil, Necip Fazıl Kısakürek

Kaynakça

• Ahmet Haşim (1927). “Başım”. Hayat Mecmuası 20: 5.
• Atlı, 2012: 264 Atlı, F. (2012). Edebi Metin ve Yaratıcılığın Kaynağına Ulaşan Yol: Psikanalitik Edebiyat Eleştirisi. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer 2012, p. 257-273, Ankara-Turkey
• Avcu Deniz G., (2019), Yeni Türk Edebiyatında Portre Türünün Gelişimi, Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı, Fikret Turan, İstanbul. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET000582.pdf
• Calp, M. (2017), Edebiyat Bilgi ve Kuramları l, Nobel, Ankara.
• Cloninger C. R, Svrakic D. M (2000), Personality disorders. In B. J. Sadock and V. A. Sadock (Eds.), Comprehensive Textbook of Psychiatry, 7th. ed., Baltimore: Williams &Williams.
• Croce, Benedetto (1909), Aesthetıc as Scıence Of Expressıon and General Lınguıstıc Translated From The Italıan of Benedetto Croce by Douglas Aınslıe B.A. (Oxon.) 1909 http://public-library.uk/pdfs/1/429.pdf (Erişim Tarihi: 20.02.2020):
• Çakmaker, S., (2014), Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde sosyal eleştiri bağlamında “ev” ve “ağaç” meteforu, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları.
• Çetişli, İ., (2004) Şiir Tahlillerine Giriş I, Akçağ, Ankara.
• Elçin, Ş. (1986) Halk Edebiyatına Giriş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Kültür Eserleri Dizisi: 52. Ankara.
• Erol, K. (2018), Necip Fazıl’ın Şiirinde Toplumsal ve Kültürel Dejenerasyon, Adam Akademi, 8/1 2018:57-80
• Gariper, C. (2005). Necip Fazıl’ın Çan Sesi Şiirine Hermeneutik Bir Yaklaşım, İlmî Araştırmalar, 19, 67-78.
• Hisar, Abdülhak Şinasi, (1963), Ahmed Haşim Şiiri ve Hayatı, İstanbul.
• http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/10588/001507632006.pdf?sequence=1 (Erişim Tarihi: 26.02.2020)
• Kaplan, M., (1978). Şiir Tahlilleri 1 Dergâh Yayınları, 6. Baskı, İstanbul.
• Karasar, N. (2016), Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kısakürek, Necip F., (1978). Çile, Büyük Doğu Yayınları, Çağaloğlu-İstanbul.
• Kolcu, A, İ. (2008), Tanpınarı’ın şiirinin epistemolojik temeller ve Tanpınarı’ın şiir estetiği, Salkım Söğüt Yayınevi, Erzurum.
• Moran, B., (1994), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, Cem, 9. Baskı, Beyoğlu İstanbul.
• Necatigil, B., (1999) Düzyazılar II: Yapı Kredi, İstanbul.
• Nergiz, G. (2017). Susanna Tamaro’nun Tobıa ve Melek Kitabındaki Kahramanların Carl Gustav Jung’ın Psikanalitik Bakış Açısıyla İncelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 1 (1), 51-63. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/chedar/issue/36974/410648)
• Okay Orhan, (2005) Poetika Dersleri, Hece, Ankara.
• Özpalabıyıklar, S., (2015), Behçet Necatigil Eski Sokak, 5. Baskı Yapı Kredi.
• Selçuk, Z. ve E. D. Yılmaz. (2017). Rehber Benim. Ankara: Elma.
• Şahin, V. (2006). “Sevgilerde” Şiir Üzerine Bir Tahlil Denemesi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 16/2, s. 73-82.
• Şimşek, Tacettin, (2018), Behçet Necatigil’in Şiirlerinde ‘Şair Özne’nin Yazgısı, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDE) XI-II: 1-13
• Şişmanoğlu, Ş. (2003). Behçet Necatigil ve Şiirin Ev Hali. (Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi. Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Tolstoy, Leo, (1904) What is Art? Orijinal el yazmalarından çeviren ve önsöz: Aylmer Maude, Grant Richards, Londra.
• Tunç, G., (2019), “Behçet Necatigil Şiirini Üç Gösterge İle Okumak: Parantez, Düşünce Çizgisi ve Kare”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi - TAED-65, Mayıs - Erzurum.
• Wellek, Rene (1969), Concepts of Criticism Fifth Printing, October, New York.
• Wellek Rene and Warren Austin (1949), Theory of Literature, New York: Harcourt, Brace & Co.
• Yaşar, M., (2018), “Kişisel Mizacın Resim Sanatına Yansıması”, II. Uluslararası Sanat ve Estetik Sempozyumu Tam Metin Kitabı, Elazığ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (9. Baskı). Ankara: Seçkin.