Bu şiirler kimin I?

Yıl 2022, Sayı: 27, 442 - 461, 21.04.2022

Musa Tılfarlıoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1104559

Öz

Eski Türk edebiyatında farklı şairlerin divanlarında aynı şiirlerle karşılaşmak mümkündür. Divan şairlerinin divanlarında, divanlarının farklı nüshalarında ve mecmualarda küçük değişikliklerle veya birebir aynı şiirlerin iki farklı şair adına kayıtlı olduğu eskiden beri bilinmektedir. Divanlarda küçük değişikliklerle bulunan bu şiirlerin bir kısmının divan şiirindeki nazire geleneği kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. Fakat bu tarz şiirlerin bir kısmı nazire geleneğini aşan, intihale yaklaşan çalışmaların ürünüdür. Bazen insan kaynaklı hatalardan dolayı aynı şiirin iki farklı şairin divanında yer alması mümkünken, bazen de müstensih, mecmua derleyicisi veya araştırmacıdan kaynaklı aynı şiirlerin farklı şairlerin divanında yer aldığı görülmektedir. Necâtî Bey ve Edirneli Şevkî’nin divanlarında biri küçük farklılıklarla diğeri birebir aynı kaydedilmiş iki gazel mevcuttur. Bu çalışmada bahsedilen özellikleri bulunduran, aynı asırda yaşamış olan iki şairinde divanında bulunan aynı iki şiirin hangi şaire ait olduğu sorgulanmıştır. Necâtî Bey ve Edirneli Şevkî’nin divanlarında birebir aynı şekilde bulunan, her iki şairin de mahlasının makta beytinde geçtiği gazeller, intihal, müşterek şiir ve nazire geleneği çerçevesinde incelenerek, gazellerin her iki şairin divanına nasıl girdiği sorgulanmıştır. Farklı başlıklar altında incelenen (maddi deliller, muhteva, üslup, nazire, söz dizimi…) gazellerin hangi şaire ait olabileceği tespit edilmeye çalışılmıştır. İki gazelin hangi şaire ait olduğunun incelenmesi makale sınırlarını aşacağından çalışma ikiye bölünecektir. İlk makalede şairlerin beş beyitlik gazelleri incelenecek, ikinci çalışmada ise yedi beyitlik gazelin kime ait olduğu sorgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

nazire, müşterek şiir, intihal, Necâtî Bey, Edirneli Şevkî

Whose poems are these I?

Öz

It is possible to come across repeated poems in the divans of different poets in classical Turkish literature. It has been known for a long time that in the divans of the divan poets, in different copies of their divans and in the magazines, the same poems with minor changes or exactly the same poems were registered in the names of two different poets. It is possible to evaluate some of these poems, which are included in the divans with minor differences, within the framework of the nazire tradition. However, some of these poems are the product of studies that go beyond the nazire tradition and approach plagiarism. Sometimes it is possible to have the same poem in the divans of different poets due to human-induced errors, while sometimes it is seen that the same poems originating from the copyist, magazine compiler, or researcher are included in the divans of different poets. In the divans of Necati Bey and Edirneli Şevkî, there are two ghazals, one with minor differences and the other exactly the same. In this study, it was questioned to whom the two poems belonged to the divan of two poets who lived in the same century, showing the features mentioned. Ghazals in which both poets' pseudonyms are found in the makta couplet, which is exactly included in the divans of Necâtî Bey and Edirneli Şevkî, were examined within the framework of joint poetry, nazire, plagiarism, and it was questioned how the ghazals entered the divan of both poets. It was tried to determine to which poet the ghazals, which were examined under different titles (material evidence, content, style, nazire, syntax…) belonged. The study will be divided into two, since examining which poet the two ghazals belong to would exceed the limits of the article. In the first article, the poets' ghazals with five couplets will be examined, and in the second study, it will be questioned who the seven couplet ghazal belongs to.

Anahtar Kelimeler

Necâtî Bey, Şevkî from Edirne, nazire, joint poetry, plagiarism

Kaynakça

• Acar, Sarper (2009). “Necâtî Bey Divanı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin Ve İşlevsel Sözlük)”, Yayımlanmamış Y.L Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı.
• Aksoyak, İ. Hakkı (2017). “Müşterek Şiirler Divanı”, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Canım, Rıdvan. “Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/60327,latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzamapdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 15.09.2021].
• Donuk Suat (2011). “Süleymaniye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan Bölümü 59 Numarada Kayıtlı Mecmu’a-i Eş’âr isimli Şiir Mecmuası (1a-70b) Çeviriyazılı, Tenkitli Metin” Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
• Durmuş-Işınsu Tuba – Canım, Rıdvan. “Şevkî Divanı”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59035,sevki-divanipdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 11.10.2021]
• Gıynaş, K.Ali. “Pervâne Bey Mecmuası”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 18.09.2021]
• İsen, Musatafa. “Künhü’l Ahbâr’ın Tezkire Kısmı”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55739,kunhul-ahbarin-tezkire-kismpdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 18.09.2021]
• Kaplan, Hasan (2016). “İki Şair Bir Şiir -I-”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], S. 56, ss. 1031-1062.
• ___________ (2018). “İki Şair Bir Şiir -II-”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], S. 63, ss. 19-33.
• ___________ (2018). “Bâkî’nin Basılı Divanlarında Yer Almayan Şiirleri ve Divanının Bir Nüshası Üzerine Bazı Notlar”. International Journal of Language Academy, C.6, S.2, ss. 223-253.
• Kaya, B. Ali (2012). “ Necâtî Bey’in Şiir Anlayışı ”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi / The Journal of Turkish Cultural Studies, İstanbul-, s. 143-218.
• ___________ (2006). “Necâtî Bey”, DİA, C.32, ss. 477-478.
• Kılıç, Filiz. “Âşık Çelebi – Meşâ’irü’ş-Şu‘arâ”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 15.09.2021].
• Köksal, M. Fatih. “Edirneli Nazmî -Mecma’u’n-nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin)”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 18.09.2021]
• Pala, İskender (2014). “Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü”, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Sehi Beg. “Heşt Bihişt”, (Hazırlayanlar; Halûk İpekten, Günay Kut, Mustafa İsen, Hüseyin Ayan, Turgut Karabey), Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf? 0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=9322A2DE045FF28E77A9391AE24B013CAD898255570D2BC5CE4B397132F937DE, [Erişim Tarihi: 15.09.2021].
• Soysal, M. Orhan. (2002) “Eski Türk Edebiyatı Metinleri”. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Sungurhan, Aysun. “Beyânî-Tezkiretü’ş-Şu’arâ”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 18.09.2021]
• __________________ “Kınalızâde Hasan Çelebi- Tezkiretü’ş-Şu’arâ”, Kültür Bakanlığı E-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 15.09.2021]
• Şanlı, İsmet (2017). “Necâtî Bey’in Yayımlanmamış Gazelleri”, Journal of Turkish Language and Literature, Volume:3, Issue: 1, s. 267-281.
• Şentürk, Ahmet Atilla- Kartal, Ahmet. (2008). “Üniversiteler için Eski Türk Edebiyatı Tarihi”, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihad (1992). “ Necâtî Beg Dîvânı”, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yakar, İ. Halil (2010). Edirneli Şevkî Dîvânı, Konya: Palet Yayınları.
• Yılmaz, Ozan (2015). “Necâtî Bey Dîvânı”, Ankara: AKM Yayınları.