Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet’in Hâb-nâme adlı eserinde Ehl-i Beyt sevgisi ve Kerbelâ hadisesi

Yıl 2022, Sayı: 28, 324 - 339, 21.06.2022

Ahmet Kara

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132569

Öz

Hz. Muhammed’in ev ahalisini ifade eden Ehl-i Beyt kavramıyla, Hz. Muhammed’in şahsına muhabbet ve hürmet beslenmesi, aile fertlerine ise saygı duyulması gerektiği düşüncesi, İslam edebiyatı açısından tarih boyunca önemli bir konu olmuştur. Diğer taraftan Kerbelâ vakası veya diğer bir deyişle Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi meselesi, İslami dönem edebiyatında gerek manzum gerekse mensur şekilde farklı kişiler tarafından defalarca kaleme alınmıştır. Kerbelâ hadisesi, İslam peygamberi Hz.Muhammed’in torunu Hz. Hüseyin’in hicretin 60. yılında beraberindeki yetmiş iki muhariple birlikte, Kerbelâ’da şehit edilmesiyle sonuçlanan acı bir olaydır. İslâm dünyası üzerinde derin izler bırakan bu vaka; Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında defalarca işlenerek edebî bir tür haline gelmiştir. Maktel ve Maktel-i Hüseyn adlarıyla anılan bu türde Türk edebiyatında birçok eser kaleme alınmıştır. İslam edebiyatında birçok şairde görüldüğü üzere Ehl-i Beyt kavramını ve bu kavrama duyulan saygıyı şiirine konu edinen şairlerden biri de Muhammed Râsim Hikmet’tir. Şairin Hâb-nâme adlı eserinde Hz. Muhammed, Hz. Ayşe, Hz. Ali, Hz. Fatıma, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Hz. Ümmü Gülsüm, Hz. Zeynep ve Hz. Zeynel Abidin’den bahsedilmektedir. Bu çalışmada yazarın Hâb-nâme adlı çalışmasında Hz. Muhammed efendimiz ve onun Ehl-i Beyt’i ile alakalı bilgiler üzerinde durulmaya gayret edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, Ehl-i Beyt, Hâb-nâme, Hz. Hüseyin, Kerbelâ

In the book Hâb-nâme By Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet Ehl-i Bayt love and Karbala

Öz

The concept of Ehl-i Bayt, which expresses the household of Muhammad, and the idea that the person of Muhammad should be cherished and respected, and the family members should be respected, has been an important issue in Islamic literature throughout history. On the other hand, the case of Karbala, or in other words the matter of the martyrdom of Hussein, has been written many times by different people, both in verse and in prose, in the literature of the Islamic period. The incident of Karbala is a tragic event that resulted in the martyrdom of Hussein, the grandson of the Islamic prophet Muhammad, in Karbala, in the 60th year of the Hegira, together with seventy-two warriors who were with him. This case, which left deep traces on the Islamic world; It has been treated as a literary genre in Arabic, Persian and Turkish literatures many times. Many works have been written in Turkish literature in this genre, which is known as Maktel and Maktel-i Hüseyn. As seen in many poets in the literature of this period, one of the poets who dealt with the concept of Ehl-i Beyt and the respect for this concept in his poetry is Muhammed Râsim Hikmet. In the poet's work called Hâb-nâme, Hz. Mohammed, Mr. Aisha, Mr. Ali, Hz. Fatima, St. Hassan, Mr. Hussein, Mr. Umm Kulthum, Hz. Zeynep and Hz. From Zeynel Abidin are mentioned. In this study, it will be tried to focus on the author's information about our Master Muhammad and his Ehl-i Bayt in the Hâb-nâme.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammad, Ahl-i Bayt, Hâb-name. Hz. Hüseyin, Kerbala

Kaynakça

• Akkuş, Metin, (2007), Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası-Edebî Türler ve Tarzlar, Fenomen Yay., Erzurum.
• Aktan, Muhammed Felat. (2019). Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet- Hâb-nâme (İnceleme-Metin-Dizin, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Diyarbakır.
• Aktan, Muhammed Felat. (2020). İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi T.6739 Numaralı eserin (Hâbnâme-i Râsim) tetkiki. Turkish Studies - Language, 15(2), 573-585.
• Alp, G. (2020). Türk Edebiyatında Kerbelâ Hadisesi: Konuyu Kendi Realitesine Uygun Konumlandırma Çabası -Eksiklikler, Tespitler, Literatür- International Journal of Filologia.
• Devellioğlu, Ferit, (2003). Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Yayınları, Ankara.
• Fığlalı, Ethem Ruhi (1998) “Hüseyin”, DİA, C 18, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 518-521, Ankara
• İz, Mahir, Ahmet Cevdet (1985). Kısas-ı Enbiya III, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara
• Güngör, Şeyma (2003), “Maktel”, “Maktel-i Hüseyin”, DİA, C 27, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 455-457, Ankara.
• Kandemir, Yaşar, “Fâtıma”, DVİA, C. 12, s.23.
• Kılavuz, Ahmet Saim, Zeynel Abidin, DVİA, C.44, s.365. Köksal, Mehmet Asım (2001), Hz. Hüseyin ve Kerbelâ Faciası, Köksal Yayıncılık, İstanbul
• Martı, Huriye, Ümmü Külsüm bint Ali, DVİA, C. 42, s. 323.
• Pala, İskender, 1998, Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Ötüken Yay., İstanbul.
• Pala, İskender, (2004) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul.
• Özçelik, Kenan, “Yûsuf-ı Meddâh ve Maktel-i Hüseyn”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özil, Sibel. (2017). “Maktel-i Hüseyinler Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 83, s. 31-48.
• Tunç, Semra, (2010), Klasik Türk Şiirinde Kadın Şahsiyetler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15, 233-267.
• Üzüm, İlyas, (1998), “Hüseyin-Litaratür”, DİA, C 18, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 521-524, Ankara
• Yıldız, Alim editörlüğünde (2010). Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Tarih Bilimleri) Cilt 1; Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Edebiyat) Cilt 2; Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Din Bilimleri) Cilt 3, Asitan Yayıncılık, Sivas.