Jules Verne’in romanlarında teknoloji söyleminin dönüşümü

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 416 - 424, 21.07.2022

Simay Turan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146645

Öz

Döneminin, hatta insanlık tarihinin en vizyoner yazarlarından biri olan Jules Verne, yazın evreninin merkezine teknolojiyi koyarak insanlığın uygarlık çizgisindeki ilerleyişini yüzyıllar öncesinden öngördüğü yapıtlar üretmiştir. Ancak yazarlığının ilk yıllarında insanlığın gelişmesine yönelik umutlu söylemleri, 1880’li yıllardan sonra verdiği yapıtlarında gelişen teknoloji karşısında daha karamsar ve endişeli bir yöne kaymıştır. Çalışmada Jules Verne’in Ay’a Yolculuk (1865) ve Ayın Çevresinde Seyahat (1869) başlıklı erken dönem yapıtları ile serinin üçüncü ve son romanı olan Ne Altı Var Ne Üstü (1889) başlıklı geç dönem yapıtındaki teknoloji söylemleri, çağdaş ve birbiriyle ilintili olan transhümanizm ve posthümanizm kavramları çerçevesinde karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu kavramların, Jules Verne’in yaşadığı dönemden yaklaşık 100 yıl sonra üretilmiş olsalar bile, yapıtların içerdiği teknoloji söylemleri ile örtüştükleri görülmüştür. Erken dönem yapıtlarının transhümanist bir çizgide, yani insan merkezli bir teknolojik ilerleyişi öncelediği anlaşılmıştır. Buna karşın geç dönem yapıtlarında posthümanist bir çizgide kaldığı, başka bir deyişle insanın kendini merkeze koyduğu ve diğer varlıkları geri planda değerlendirdiği antroposen çağını eleştirdiği ve canlı-cansız, doğa-kültür ve ırklar arası hiyerarşilerden doğan endişelerini aktardığı yeni bir teknolojik söylem ürettiği gözlemlenmiştir. Yapılan karşılaştırma sonucu Jules Verne’in teknoloji söyleminin zaman içerisindeki bu dönüşümü, transhümanist ve posthümanist söylemler arasındaki benzerlik ve farklılıklar bağlamında irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Jules Verne, teknoloji söylemi, posthümanizm, transhümanizm

Transformation of technology discourse in Jules Verne's novels

Öz

Jules Verne, one of the most visionary writers of his time and even the human history, put technology at the center of his literary universe and wrote novels in which he predicted the progress of humanity on the line of civilization centuries ago. However, his early works, his hopeful discourses on the human civilization’s development shifted to a more pessimistic and anxious direction in the face of the developing technology in his works after the 1880s. In this study, Jules Verne's early novels From the Earth to the Moon (1865) and Around the Moon (1869) and technology discourses in his late novel The Purchase of the North Pole or Topsy-Turvy (1889), which is the third and last novel of the series, are discussed comparatively within the framework of the two interrelated and contemporary concepts, transhumanism and posthumanism. Even though these concepts were suggested approximately 100 years after Jules Verne's active years, this study claims that they overlap with the technology discourses contained in his works. It reveals that his early works prioritize a human-centered technological progress along a transhumanist line. On the other hand, this study also insists on the fact that in his late works where he remained on a posthumanist axis, in other words, produced a new technological discourse in which he criticizes the Anthropocene era putting mankind in the center and evaluates other beings in the background, and conveys his concerns arising from hierarchies between living and non-living, nature-culture and races. As a result of the comparison, this transformation of Jules Verne's technology discourse over time has been tried to be examined in the context of similarities and differences between transhumanist and posthumanist discourses.

Anahtar Kelimeler

Jules Verne, technology discourse, posthumanism, transhumanism

Kaynakça

• Ağın, B. (2020) Posthümanizm : Kavram, Kuram, Bilim-Kurgu. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Béglé, J. (2016) Jules Verne n’est pas fait pour les enfants! Le Point. Erişim linki:https://www.lepoint.fr/livres/jules-verne-n-est-pas-fait-pour-les-enfants-16-05-2016- Braidotti, R. (2014) İnsan Sonrası. İstanbul: Kolektif Yayınları.
• Damour Franck, Doat David (2018) « Les déclarations transhumanistes de 1998, 2002 et 2009
• »Transhumanisme. Quel avenir pour l’humanité, Paris: Le Cavalier Bleu, ss. 187-197.
• Ferrando, F. (2019) Philosophical Posthumanism. London: Bloomsbury Publishing Plc.
• Maingueneau, D. (2017) Discours et analyse du discours. Paris: Armand Colin.
• Maingueneau, D. (2012) Que cherchent les analystes du discours ?. Argumentation et Analyse du
• Discours [Online], 9 | 2012, Erişim linki: http://journals.openedition.org/aad/1354 DOI: https://doi.org/10.4000/aad.1354
• Onishi, B. (2011) Information, Bodies, and Heidegger: Tracing Visions of the Posthuman. Sophia, Vol. 50, Sayı 1, ss. 101–112
• Verne, J. (2009) Ay’a Yolculuk. (Çev.) Bertan Onaran. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Verne, J. (2001) Ayın Çevresinde Seyahat. (Çev.) Aysen Altınel. İstanbul: İthaki.
• Verne, J. (2009) Ne Altı Var Ne Üstü. (Çev.) Volkan Yalçıntoklu. İstanbul: İthaki.