Bir atölye çalışması: Çeviri editörlüğü uygulamaları çeviri ve çevirmenlik edincini geliştirmeye katkı sağlayabilir mi?

Yıl 2022, Sayı: 29, 1139 - 1157, 21.08.2022

Yeşim Tükel Kanra

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164921

Öz

Çeviri sektörünün, özellikle kitap yayıncılığının önemli bileşenlerinden biri olan çeviri editörlüğü uygulamaları çeviribilim bölümlerinin müfredatlarında çeşitli isimlerle yer almaktadır. Bu derslerin amacı ve kapsamı çeviribilimde nadiren tartışılan konulardandır. “Çeviri editörlüğü” dersleri kapsamına giren uygulamalar genellikle alanı ve mesleği tanıtmaya yöneliktir. Eldeki çalışmanın amacı ise, bu durumun farkında olarak, editörlük uygulamalarının çeviri edinciyle daha yakından bağlantısı olacağı fikrinden hareketle çeviri eğitimindeki yerini ve olası katkılarını araştırmaktır. Buna bağlı olarak araştırma için çeviri dünyasının gerçek bileşenlerini yansıtan içeriklerden faydalanmanın önemini vurgulayan Don Kiraly’nin önerdiği yöntem benimsenmiştir. Bu doğrultuda gerçek bir çeviri projesinin uygulandığı bir “atölye formatı” kullanılmış, atölye çalışması İÜ Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı öğrencilerine 3. sınıfta açılan seçimlik Çeviri Yayıncılığı dersinde yapılmıştır. Söz konusu çalışma çerçevesinde öğrencilere işbirliği yaptığımız bir yayınevinin ihtiyacı temelinde yayınevi süreçlerine koşut belli görevler verilmiştir. Bu görevlere ilişkin ödevler dönem boyunca izlenmiş ve karşılaştırılmıştır. Dersin yürütücüsü araştırmaya temel olan atölyenin bir katılımcısı olduğundan veri toplama tekniği olarak katılımcı gözlem yöntemi kullanılmış, veri analizinde ise anket ve doküman analizi yöntemine başvurulmuştur. Bu çalışma için İstanbul Üniversitesi bünyesinde etik yer alan etik kuruldan izin alınmıştır. Çalışmada gerçek bir projenin uygulandığı bir atölye çalışması çerçevesinde yayınevi süreçlerine bizzat katılmanın; ayrıca kitapları ve çevirmen kararlarını değerlendirmeyi gerektiren rapor yazma, redaksiyon çalışmaları gibi uygulamaların çeviri edincini geliştirme amacıyla çeşitli derslerde bir yöntem olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri editörlüğü, redaktörlük, düzeltmenlik, çeviri edinci, çevirmenlik edinci

A workshop on the contribution of editorial translation practices to improve translation and translator competence

Öz

“Editing in translation” is one of the most important components of the translation industry, especially book publishing. The practices of “editing in translation” are included under various names in the curricula of translation studies departments. The purpose and scope of these courses are rarely discussed in translation studies. The practices of these courses are aimed at promoting the field and the profession. In this study, it is assumed that editorial practices can contribute to the development of translation and interpreting competence. The method suggested by Don Kiraly, who emphasizes the importance of using content that reflects the real components of the translation world was adopted for the research. In this direction, a “workshop format” in which a real translation project is implemented was used, and this workshop was held in Translation and Publishing course offered to third-year students of the Department of Translation Studies in German in Istanbul University. Within the framework of this study, certain tasks were given in parallel with the publishing processes on the basis of the needs of a publishing house with which we cooperate. Students' homework was assessed and compared. Since the instructor of the course was a participant of the workshop, which was the basis of the research, the participant observation method was applied. In the analysis of the data, questionnaire and document analysis methods were used. The permission is obtained from the ethical committee of Istanbul University for this study. From this point of view, participating in the publishing process within the framework of a workshop and applications such as report writing and editing studies, which require evaluating books and translator decisions, can be used as a method in various courses in order to improve translation competence.

Anahtar Kelimeler

Editing in Translation, proofreading, revising/reviewing, translation competence, translator competence

Kaynakça

• Akaş, C. (2011). Tanı, Seyir, Tedavi. Notos, sayı 2, 23-28.
• Birkan Baydan, E. (2011). Yapısalcılık Sonrası Kuramsal Görüşler Doğrultusunda Çeviri Eğitimine Giriş: Toplumsal Oluşumcu Yaklaşım Işığında Uygulama Örnekleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Füsun Ataseven, Yıldız Teknik Üniversitesi, Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Diller ve Kültürler Arası Çeviribilim Doktora Programı, İstanbul.
• Birkan Baydan, E. (2013). Çeviri Eğitiminde Çeviri/Çevirmenlik Edinci: Problem Çözme ve Karar Verme Konusunda Bir Farkındalık Uygulaması. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, sayı 7, 103-125
• Bora, T. (2004). Editör Kimdir, Eserleri Nelerdir? Editörlük ve Kurumlaşma. Virgül, 74-75.
• Eser, O. (2015). Çeviribilimde Edinç Araştırmaları. Ankara: Anı.
• Ezber, G. (2004). Aspects of Agency in the Case of Editor-Translators in the 1990s Turkey. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Çeviribilim Bölümü, İstanbul.
• Groenland, T. (2019). The Art of Editing: Raymond Carwer and David Foster Wallace. New York: Bloomsburry.
• Hönig, H. G. (1995). Konstruktives Übersetzen. Tübingen: Stauffenberg.
• Kiraly, D. (2000). A social constructivist approach to translator education: Empowerment from theory to practice. Manchester, UK & Northampton: St Jerome Yayınları.
• Kiraly, D. (2013). Towards a View of Translator Competence as an Emergent Phenomenon: Thinking Outside the Box(es). Translator Education, New Prospects and Perspectives for Educating Language Mediators, yay. haz. Kiraly, D./Silvia Hansen-Schirra/Karin Maksymski, Tübingen: Narr Yayınları, 197-224.
• Kurultay, T. (1997). Neler Olmazsa Çeviri Eğitimi Olmaz? Çeviri Eğitiminde Temel İlkeler Belirlemeye Yönelik Bir Deneme. Türkiye’de Çeviri Eğitimi: Nereden Nereye?. yay. haz. Turgay Kurultay, İlknur Birkandan, İstanbul: Sel Yayıncılık, 23-30.
• Kussmaul, Paul (1995) Training the Translator, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Mossop, B. (2020). Revising and Editing for Translators (4. b.). Londra/New York: Routledge.
• Neubert, A. (2000). Competence in Language, in Languages, and in Translation. Developing Translation Competence. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 3-17.
• Nord, C. (1995): Textanalyse und Übersetzen: theoretische Grundlagen, Methode und didaktische Anwendung einer übersetzungsrelevante Textanalyse (3. b.). Heidelberg: Groos.
• Orozco, M. (2000). Building a Measuring Instrument for the Acquisition of Translation Competence in Trainee Translators. Developing Translation Competence, yay. haz. Christina Schäffner, Beverly Adab. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins. 199-215.
• PACTE (2000). Acquiring translation competence: hypotheses and methodological problems of a research Project. ed. Beeby, Allison; Ensinger, Doris; Presas, Marisa. Investigating translation. Amsterdam: John Benjamins, 99-106. (https://core.ac.uk/download/pdf/78542831.pdf, 27.09.2021)
• Robinson, D. (1997). Becoming a Translator: An Introduction to the Theory and Practice of Translation (3. b.). Londra/New York: Routledge.
• Sağlam, M. Y. (2014). Bir Çevirmenin Gözünden Kaçanlar ve Editörün Önerileri. Bilig, sayı 69, 221-238.
• Schäffner, C. (2000). Running before Walking? Designing a Translation Programme at Undergraduate Level. Developing Translation Competence. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. 143-156.
• Usta, B. (2015). Yayıncılığın gizli kahramanları. Sabitfikir. Erişim: (10.02.2022)
• Vermeer, H. J. (2008). Çeviride Skopos Kuramı. çev. Ayşe Handan Konar. İstanbul: İş Bankası Kültür