Bulgaristan’da yayınlanan Yeni Işık (Nova Svetlina 1971-1985) Gazetesindeki edebi malzemeler üzerine bir değerlendirme

Yıl 2023, Sayı: 33, 338 - 357, 26.04.2023

Levent Doğan Gonca Gülvodina

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283690

Öz

Tarihsel süreçte birbiriyle ilintili olarak gelişim gösteren Bulgaristan Türkçe süreli basını ve Bulgaristan Türk edebiyatının geçmişi Osmanlı Dönemi’ne kadar uzanmaktadır. O dönemde oldukça zengin ve renkli olan bu iki alanın 2. Dünya Savaşı ve sonrasında pek çok darbe aldığı ve yaşanan siyasi gelişmelerden olumsuz etkilendiği görülmektedir. Çalışma konumuz olan Yeni Işık (Nova Svetlina), bu süreçte yayın hayatına başlayan ve 45 yıl yayınlanan bir gazetedir. Çalışmanın giriş kısmında Bulgaristan Türkçe süreli basını hakkında bilgi verilmiş ve Bulgaristan Türk edebiyatı etrafında gelişen edebi türlere değinilmiştir. Devamında Yeni Işık gazetesinin yayın politikası, yayın içeriği ve yayın süreçleri ile ilgili bilgiler paylaşılmıştır. Çalışmada gazetenin Bulgaristan Sofya Milli Kütüphanesi’nden erişebildiğimiz 1971-1985 yılları arası incelenmiş, tespit edilen edebi türler biçim ve içerik bakımından değerlendirilmiştir. Yapılan taramalarda türkü, masal, fıkra gibi halk edebiyatı ürünlerinin yanı sıra hikâye, sohbet, deneme, gezi yazısı ve şiirlere sıkça rastlanmıştır. Bu türlerin içinde en çok yer ayrılan edebi türler şiir ve hikâyedir. Bu nedenle bu iki türe inceleme bölümünde daha ayrıntılı değinilmiştir. Yapılan incelemelerde her iki türün şekil ve içerik bakımından oldukça zengin, dil ve üslûp özellikleri açısından da benzer olduğu saptanmıştır. Çalışmanın asıl amacı derginin içinde bulunduğu siyasi profili göz önünde bulundurarak yazar ve şairlerin kaleme aldığı eserleri topluma kazandırmaktır. Gazetenin 1985 yılından sonra tamamen Bulgarca yazı diline geçmiş olması sebebiyle elde edilen veriler Bulgaristan’da hala yaşatılan Türkçe için son derece kıymetlidir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Işık Gazetesi, edebi tür, Türkçe basın

Kaynakça

• CAMBAZOV, İsmail, Bulgaristan Türk Basını Tarihinde Yeni Işık/Nova Svetlina, Erkam Matbaası, İstanbul, 2011.
• DELİORMAN Altan, “Bulgaristan’da Türkçe Basın (1865-2009)”, Bayrak Basım, İstanbul, 2010, s. 150.
• ERTİN Gaye, Bulgaristan’ın Nüfus Özellikleri Geçmişten Günümüze”, Güneydoğu Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2015, Sayı: 27, S. 129-146.
• İSLAM Ayşenur, “Balkanlarda Türkçe Basın Hakkında Bir Değerlendirme”, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 19, Güz-01, s. 62.
• KARAGÖZ Adem Ruhi, Bulgaristan Türk Basını (1879-1945), Üniversite Matbaası, Ankara, 1945, s. 23-24.
• MEMİŞOĞLU Hüseyin, Bulgaristan Türk Kültürü”, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1995, s. 157.
• NASUHBEYOĞLU Tayfun, “Balkan Tarihine Genel Bir Bakış”, Ekim, 2018, İstanbul, s. 4.
• SÜLEYMANOĞLU YENİSOY, Hayriye, “Bulgaristan’da Türkçe Basın (1865-2010), 25.03.2012, s.1. (Erişim tarihi: 01.01.2022)
• ŞİMŞİR Bilal, “Bulgaristan Türkleri”, Bilgi yayınevi, Ankara, 2012, s. 328.
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1972, Sayı 19, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1972, Sayı 52-53, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1972, Sayı 11, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1973, Sayı 132, S.4)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1973, Sayı 76, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1974, Sayı 124, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1976, Sayı 12, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1975, Sayı 28, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1976, Sayı 19, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1977, Sayı 13, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1979, Sayı 37, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1979, Sayı 150, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1981, Sayı 8, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1981, Sayı 149, S.4)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1981, Sayı 116, S.6)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1984, Sayı 41, S.3)
• Yeni Işık Gazetesi, Yıl: 1984, Sayı 5, S.3)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Bulgaristan#Etnik_yap%C4%B1 (Erişim tarihi: 31.12.2022)