Batı Avrupa ülkelerinde iki dilli eğitim modelleri ve iki dilli Türk çocukları

Yıl 2023, Sayı: 35, 107 - 128, 21.08.2023

Ramazan Eryılmaz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1342093

Öz

Bu çalışmada iki dilli eğitim modelleri çerçevesinin ortaya çıkarılması, Avrupa ülkelerindeki iki dilli Türk öğrencilerin ana dillerinden eğitim alma durumlarının belirlenmesi ve bu çerçeveden hareketle Avrupa’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarının iki dilli eğitim modellerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca uygun olarak alan yazında iki dilli eğitim modelleri ve Avrupa’da iki dilli Türk çocuklarının eğitimiyle ilgili çalışmalar belli ölçütlere göre seçilmiştir. Çalışmalar doküman analiziyle incelenmiş, elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi teknikleriyle analiz edildikten sonra verilerin kodlanması gerçekleştirilmiştir. Çalışma nitel bir çalışma olup durum çalışması desenine uygun şekilde yürütülmüştür. Elde edilen bulgular tema, kategori ve kodlar olarak sunulmuştur. Bulgulara göre, Fransa, İsviçre ve Belçika’da ayrımcı eğitim; Almanya’da destekli batırma ve ayrımcı eğitim, Avusturya’da kısmen çift yönlü iki dilli eğitim ve çoğunlukla ayrımcı eğitim uygulanmaktadır. Hollanda’da herhangi bir iki dilli eğitim programı uygulanmamaktadır. Bulgular genel olarak iki dilli Türk çocuklarının uzun vadede ana dillerini kaybetme ya da yarı dilli olma tehlikesi ile karşı karşıya olduklarını göstermektedir. Alan yazında güçlü iki dilli eğitimin hem bireysel hem de toplumsal olarak son derece faydalı sonuçlar doğuracağını ortaya koyan çalışmalar mevcuttur. Buna karşın iki dilli Türk çocuklarının eğitimi, bilimsel araştırmalara uygun olmayan koşullarda sürdürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İki dilli, Türk, eğitim, Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Avusturya, İsviçre

Kaynakça

• Akıncı, M. A. (2007, Mayıs). Fransa’da Türkçe ana dili eğitimi ve iki dilli Türk çocuklarının dil becerileri. F Rouen Üniversitesi: https://scholar.google.com/scholar? hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Fransa%E2%80%99da+T%C3%BCrk%C3%A7e+Ana+Dili+E%C4%9Fitimi+ve+%C4%B0ki+Dilli+T%C3%BCrk+%C3%87ocuklar%C4%B1n%C4%B1n+Dil+Becerileri&btnG= adresinden alındı
• Akıncı, M. A. (2017). Fransa’daki Türklerin eğitim durumu ve toplumsal koşulları. Türkiyeli Göçmenlerin Göç Alan Ülkelerde Eğitim Durumları ve Toplumsal Koşulları (s. 116-139). Politeknik.
• Akoğlu, G., & Yağmur, K. (2016). First-language skills of bilingual Turkish immigrant children growing up in a Dutch submersion context. International journal of bilingual education and bilingualism, 19(6), 706-721.
• Arslangilay, A. S. (2013). 3. kuşak Türk çocukları ve iki dilli-iki kültürlü eğitim modelleri (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bİlimleri Enstitüsü.
• Baker, C. (2011). Foundations bilingual education and bilingualsim. Multilingual Matters.
• Beardsmore, H. B. (1986). Bilingualism: basic principles (Vol. 1). . Clevedon: Multilingual Matters.
• Bekar, B. (2017). Almanya’da konuşulan Türkçeye yönelik Almanya’nın dil planlama çalışmaları ve sonuçları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 1-8.
• Bekar, B. (2018). Belçika’da Türkler ve Türkçe. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 11, 15-26.
• Bialystok, E. (2018). Bilingual education for young children: review of the effects and consequences. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 21(6), 666-679. doi:10.1080/13670050.2016.1203859
• Bican, G. (2017). İki dilliliğin tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel dilbilimsel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 353-366.
• Bloomfield, L. (1933). Language. Newyork: Holt.
• Canatan, K. (2007). Avrupa Ülkelerinin Azınlık Politikalarında Türkçe Anadil Eğitiminin Konumu: İsveç, Fransa ve Hollanda Örnekleri. Türkoloji Araştırmaları, 2(3), 159-172.
• CBS. (2021). Bevolking; generatie, geslacht, leeftijd en herkomstgroepering, 1 januari. CBS. Nisan 3, 2023 tarihinde https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37325/table?ts=1649038187571 adresinden alındı
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal.
• Cummins, J. (2000). Language, Power and Pedagogy: Bilingual Children in the Crossfire. Clevedon: Multilingual Matters.
• Çoban, A. (2003). Türk ve Alman Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Eğitimi ve Boyutları. Akademik Araştırmalar Dergisi, 17, 77-90.
• Damar, M., & Ömeroğlu, E. (2010). İsviçre’de yaşayan Türk çocuklarının Türkçe dil kazanımının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 76-85.
• Demographisches. (2020). Statistik Austria. Nisan 6, 2023 tarihinde https://www.statistik.at/services/tools/services/publikationen/detail/1517 adresinden alındı
• Eker, S. (2009). Avrupa Birliği’nin yeni mottosu ‘farklılıkta birlik’ve Türkçenin ‘farklılıkta birlik’teki yeri. Bilig, 49, 25-58.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Eryılmaz, R. (2022). Balkan ülkelerinde Türkçe eğitim açısından iki dilli eğitim modelleri . 14. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (s. 1313-1324). Antalya: ALKÜY.
• Eryılmaz, R., & Ekinci, Z. (2022). İki dilli Türk çocuklarına yönelik çalışmaların meta analizi. O. K. Gül içinde, Türk Tarihi Araştırmaları I (s. 187-191). Ankara: İksad Publisihing Home.
• European Cicil Society Platform for Multilingualism. (2023, Mayıs 1). Languages and language policy. ESPM: https://ecspm.org/eu-languages-language-policy-issues/ adresinden alındı
• Fishman, J. A. (1976). Bilingual education: An international sociological perspective. Massachusetts: Newbury House Publishers.
• Garnitschnig, İ. (2015). Der muttersprachliche Unterricht in Österreich Statistische. Bundesministerium für Bildung. Nisan 06, 2023 tarihinde file:///C:/Users/ramaz/Downloads/271_info5-1617.pdf adresinden alındı
• Grosjean, F. (1982). Life with two languages: An introduction to bilingualism. Harvard University Press.
• Gürbüz, O. (2017). Fransa’da yaşayan iki dilli Türk göçmen çocukların Türkçeye karşı tutumları ve Fransa’daki ana dil eğitim politikaları. Sobider Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 182-206.
• Hélot, C. (2003). Language policy and the ideology of bilingual education in France. Language Policy, 2(3), 255-277.
• Helot, C., & Young, A. (2002). Bilingualism and language education in French primary schools: Why and how should migrant languages be valued? International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 5(2), 96-112.
• Huberman, M., & Miles, M. (2016). Nitel veri analizi. (A. Ç. Kılınç, D. Örücü, Y. Samur, A. Ersoy, & S. G. Mazman, Çev.) Ankara: Pegem.
• İNSEE. (2022). Population par sexe, âge et nationalité légale, au 1er janvier. Nisan 3, 2023 tarihinde https://www.insee.fr/fr/statistiques/6023629 adresinden alındı
• Irmak, Y. (2016). Belçika’da Türkçe öğretiminin sorunlari ve Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarina eleştirel bir yaklaşim. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 301-312.
• Kayadibi, F. (2023, Nisan 4). İsviçrede Türk çocuklarının eğitim problemleri ve çözüm yolları. Dergipark: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/101100 adresinden alındı
• Kayadibi, N. (2013). Balkanlarda Türkçe eğitimi ve öğretimine genel bir bakış. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, (s. 129-138).
• Köse, A., & Gelekçi, C. (2011). Misafir işçilikten etnik azınlığa Belçika’daki Türkler. Ankara: Phoenix.
• Mackey, W. F. (1970). A typology of bilingual education. Foreign Language Annals, 3, 596–608.
• May, S. (2012). Language and minority rights: Ethnicity, nationalism and the politics of language. New York: Routledge.
• Merriam, S. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Kolektif, Çev.) Ankara: Nobel.
• Nielsen, R., Antelius, E., & Valdemar, G. (2019). Cognitive advantages in adult Turkish bilingual immigrants–A question of the chicken or the egg. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 34, 115-129.
• Reich, H. (2000). Machtverhältnisse und pädagogische Kultur Die Legitimierung des Unterrichts in den Herkunftssprachen von Migranten als Gegenstand eines internationalen Vergleichs. Migration, gesellschaftliche Differenzierung und Bildung: Resultate des Forschungsschwerpun. FABER, 343-364.
• Resmi Gazete. (2021). Resmî Gazete. (2021). Milletlerarası adlaşma. . Milletlerarası Andlaşma Sayı: 31401, Karar Sayısı: 3563.: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/02/20210220.pdf adresinden alındı
• Sak, R., Sak, İ. T., Şendil, Ç. Ö., & Nas, E. (2021). İBir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Sarıbaş, M. (2021). İsviçre'de yaşayan Türk çocuklarının Türkçeye yönelik görüşleri ve konuşma becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlammamış doktora tezi).
• Sevinç, İ. (1999). Hollanda'daki Türk çocuklarının eğitim sorunları ve yoğunlaşma okulları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü.
• Sierens, S., & Avermaet, P. V. (2017). Bilingual education in migrant languages in Western Europe. Bilingual and multilingual education, 489-503.
• Sönmez, H., & Akıncı, M. A. (2022). Sönmez, H. ve Akıncı, M. A. (2022). Fransa’daki iki dilli Türk çocuklarının Türkçe dil becerilerinin gözlemlenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(4), 718-737.
• Şengül, K., & Toygar, y. S. (2021). Veli görüşlerine göre Hollanda’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarının Türkçe öğrenme durumları: Güçlükler ve gelecek beklentisi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 202-222.
• Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. (2023, Nisan 15). Yurt Dışında Yaşayan Türk Vatandaşları. Dış İşleri Bakanlığı: https://www.mfa.gov.tr/yurtdisinda-yasayan-turkler_.tr.mfa adresinden alındı
• Yağmur, K., & Konak, O. A. (2009). Assessment of language proficiency in bilingual children. Turkic languages, 13, 274-284.
• Yağmur, K., Fons, J., & Vijver, V. d. (2012). Acculturation and language orientations of Turkish immigrants in Australia, France, Germany, and the Netherlands. Journal of Cross-Cultural Psychology, 43(7), 1110-1130.
• Yalçın, M. A. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya'daki Türklerin iki dilli eğitimi sorunu. Turkish Studies, 9(3), 1641-1651.
• Yıldız, C. (2012). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretimi (Almanya örneği). Ankara: Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı.
• Yılmaz, M. Y. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. Electronic Turkish Studies, 9(3), 1641-1651.