Nesne Kitap olarak Faruk Ulay’ın Beldeler Kitabı adlı eseri üzerine bir inceleme

Yıl 2023, Sayı: 36, 507 - 520, 21.10.2023

Emine Ayan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369091

Öz

Günümüz sanat dünyasının tanınmış isimlerinden biri olan Faruk Ulay (1957) tasarladığı ve kaleme aldığı eserleri ile hem bir grafik tasarımcı hem de bir yazardır. Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi Grafik Tasarım Bölümü’ndeki eğitiminin ardından Goldsmiths Koleji’nde Görsel İletişim alanında yüksek lisans yapan Ulay, sanatsal faaliyetini 1982 yılından itibaren yurtdışında sürdürmektedir. Çeşitli dergilerde yayımlanan yazı ve öykülerinin ardından ilk öykü kitabı Kopuk Bağlantılar (1988) ile edebiyat dünyasına adım atan Ulay’ın Amber (1999), Modus Operandi (1999), Tuhaf İnsanlar Zamanı (2003) ve Ağ (2015) adlı kitapları ile öykü yolculuğunu devam ettirdiği görülür. Öykünün yanısıra İti (1995), Beşpeşe (Murathan Mungan, Celil Oker, Pınar Kür ve Elif Şafak ile birlikte) (2004) ve Bırakmak (2012) adlı romanları ile de dikkati çeken yazarın Yazılamamış Bir Tarih Kitabı İçin Dipnotlar (1994) ve Üç Parça Toprak (2010) başlıklı iki deneysel nitelikli deneme kitabı ile Terra İnfirma (2006) ve The Lands Between (Aradaki Topraklar) (2018) adlı kurgusal metinleri bulunur. 32 Büst:Otuz iki Fotoğraf için Yazılmış Yalanlar (Konsept ve Tasarım: Bülent Erkmen; Metin: Faruk Ulay) (1999) ve Sürekli Bir Yenilginin Gölgesinde Grafik Tasarım Manifestosu (2005) ise Ulay’ın grafik tasarımcı kimliğinin ürünü olan eserlerdir. Bu makalede Ulay’ın tasarımcı yazar kimliğinin bir yansımasını taşıyan ve herhangi bir tür kategorisi dışında yayımlanan Beldeler Kitabı (2003) adlı eseri bir nesne kitap olarak ele alınacak ve eserdeki kurgusal ipuçlarından hareketle kitabın hem biçim hem de içerik olarak edebi yönü üzerinde durularak sanatçının tasarımcı yazar kimliğine ışık tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Faruk Ulay, Beldeler Kitabı, tasarımcı-yazarlık, nesne kitap, kurmaca

Kaynakça

• Akaş, C. (2009). Bir edebiyat tasarlamak. Notos Öykü, 17, 28-29.
• Akengin, G. ve Şohoğlu, B. (2021). Grafik tasarımcı ve yazar ilişkisi bağlamında nesne kitap. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 261-271.
• Akpınar, S. (2018). Faruk Ulay. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ulay-faruk. Erişim Tarihi: 04.07.2023.
• Altıntaş, U. (2020). Kitap tasarımında ortak yazarlık. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 26 (44), 181-201.
• Aradaki Topraklar. http://ravennapress.com/books/the-lands-between/. Erişim Tarihi: 04.07.2023.
• Asan, U. (1996). Faruk Ulay’a açık mektup. Kitap-lık İki Aylık Kitap/Kültür Dergisi, 21, 94.
• Ayan, E. (2019). Çok yazarlı bir roman: Beşpeşe üzerine bir inceleme”. Atlas International Congress On Social Sciences 4. içinde (s. 191-198). ISPEC Publications.
• Dündar Venner, B. (2015). Faruk Ulay’ın modernist penceresinden ‘kitap’a bakmak. Ulay’ın yazdığı/yaptığı “kitaplarda” biçimin grafik tasarım bağlamında üstlendiği rol”. Notos Öykü, 53, 102-109.
• Erkmen, B. (2018). Grafik sanatlar üzerine yazılar: Kitap yapmak?. 193 http://gmk.org.tr/publications/yazilar/ekim-2018-sayi-193. Erişim Tarihi: 08.07.2023.
• Faruk Ulay. https://www.biyografya.com/biyografi/4288. Erişim Tarihi: 04.07.2023.
• Faruk Ulay Kimdir? Hayatı ve Eserleri. https://www.turkedebiyatcilar.net/faruk-ulay-kimdir-hayati-ve-eserleri. Erişim Tarihi: 04.07.2023.
• Gümüş, S. (2007). Öykünün Şimdiki Zamanı Bugünün Ustaları. (1. bs.). İstanbul: Notos Kitap.
• Gümüş, S. (2012). Öykünün Kedi Gözü. (2. bs.). İstanbul:Can.
• Gümüş, S. (2013). Edebiyat ve Yeni Zamanların Kültürü. (1. bs.). İstanbul: Can.
• İnci H. (2014). Ayfer Tunç’la Karanlıkta Kelimeler.(1. bs.). İstanbul: Can.
• Karabulut, M. ve Gülcü, M. (2021). ‘Beşpeşe’ romanı üzerine tematik bir inceleme, Dünya İnsan Bilimleri Dergisi, 2, 1-24.
• Karakuş, A. (2020). Beşbeşelik/peş peşelik (Beşbeşe romanı üzerine bir inceleme). Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 67, 329-352.
• Kasapoğlu, S. Beşpeşe roman incelemesi “Hayatı tiyatrolaştırmak”. https://www.academia.edu/32893705/Be%C5%9Fpe%C5%9Fe_Roman_%C4%B0ncelemesi. Erişim Tarihi: 05.07.2023.
• Köksal, A. (2010). Grafik sanatlar üzerine yazılar: Bülent Erkmen’in yapıtı. Grafikerler Meslek Kuruluşu Derneği, 92.
• Küçük, S. (2016). Türk romanında mitolojik yansımalardan örnekler. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 7/25, 312-331.
• Terra Infirma. http://ravennapress.com/books/terra-infirma/. Erişim Tarihi: 04.07.2023.
• Ulay, F. (1994). Yazılamamış Bir Tarih Kitabı İçin Dipnotlar. (1. bs.). F. Ulay ve M. Ulusel (Kitap ve Kapak Tasarımı). İstanbul: Harf.
• Ulay, F (1999). Modus Operandi. (1. bs.). İstanbul: Sel.
• Ulay, F. (2003). Beldeler Kitabı. (1. bs.). İstanbul: Yapı Kredi