Geniş zamanın işlevlerine yönelik bir farkındalık çalışması

Yıl 2023, Sayı: 36, 244 - 261, 21.10.2023

Dilek Kocayanak , Kerim Sarıgül

https://doi.org/10.29000/rumelide.1369512

Öz

Verici ve alıcı tarafından doğru ve uygun anlamlandırılan dilsel birimler, iletişimin çok daha etkin bir biçimde gerçekleşmesini sağlar. Dolayısıyla konuşurların dildeki birimlere yönelik farkındalıklarının oranı iletişimin niteliği açısından önemlidir. Bu çalışma, işlevsel ve iletişimsel kategorilerin ön plana çıktığı iletişimsel edinç bağlamında hem yabancı dil olarak Türkçe öğrenmiş bireyler hem de ana dili konuşurları tarafından geniş zamanın işlev farkındalıklarının betimlenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaca yönelik nitel araştırma yöntemlerinden tarama çalışması yapılmıştır. Uzman görüşleriyle yapılandırılmış ve pilot çalışmalarıyla güvenirliği ölçülmüş videolar aracılığıyla katılımcılara geniş zamanın işlevlerine yönelik sorular yöneltilmiştir. 14 farklı bağlam kullanılan videolarda, katılımcıların farkındalık oranları birbiriyle karşılaştırmalı olarak incelendiğinde, katılımcıların geniş zamanın bağlama göre değişen farklı işlevlerine yönelik farkındalıklarının yüksek (%72,01) olduğu görülmüştür. Ana dili Türkçe olan katılımcıların farkındalık oranları %74, yabancı dil olarak Türkçe öğrenmiş bireylerin %69 ve Türk soylu katılımcıların %68 olarak belirlenmiştir. Geniş zamanın hikâye anlatma, alışkanlık, tahmin etme, doğadaki değişmeyen durumlar, bilimsel gerçekler veya genelgeçer durumların anlatımına dair işlevlerinde farkındalık oranının yüksek; itiraz etme, reddetme, birinin bir durumu kesinlikle kabul etmesi veya gerçekleştirmesi işlevlerinde ise farkındalık oranının düşük olduğu tespit edilmiştir. Söz verme işlevinde dikkat çekici bir fark bulunmuş; ana dili konuşurlarının farkındalığı bu işlevde hem yabancı uyruklu hem de Türk soylu katılımcılardan daha düşük olarak gözlenmiştir. İtiraz etme/reddetme işlevinde ise ana dili Türkçe olan katılımcılar ile diğer katılımcılar arasında anlamlı bir fark bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

yabancı dil olarak Türkçe, geniş zaman, iletişimsel edinç, farkındalık

Kaynakça

• Ahmed, T., Hasan, K. (2020). An investigation of the relationship between language proficiency and pragmatic competence among ıraqi efl undergraduate students. J. Tikrit U Hum., 8(27), 25-42. https://doi.org/10.25130/jtuh.27.8.2020.21.
• Bachman, L. F. & Palmer, A. S. (1996). Language testing in practice: Designing and developing useful language test. Oxford University Press.
• Bachman, L. F. (1990). Fundumantel consideration in language testing. Oxford University Press.
• Bagarić, V. (2007). Defining communicative competence. Metodika, 8(1), 94-103.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(1). 1-15.
• Banagbanag, R. (2020). Esl Teachers' Attitudes and Competence On Communicative Language Teaching (Clt) Methodology. ujer, 7(8), 2883-2889. https://doi.org/10.13189/ujer.2020.080715.
• Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Benzer, A. (2012). Türkçede zaman, görünüş ve kiplik. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Brown, H. D. (1987). Principles of language learning and teaching. 2nd Edition, Prentice Hall Regents, Englewood Cliffs.
• Canale, M., Swain, M. (1980). Theoretical bases of communicative approaches to second language teaching and testing. Applied Linguistics, 1, 1-47. http://dx.doi.org/10.1093/applin/I.1.1.
• Carter, R. (1995). How aware should aware language teachers and learners be? In Nunan D., Berry, R. & Berry, B. (Eds.) Language awareness in language education. Dept. of Curriculum Studies, The University of Hong Kong (1-15).
• Celce-Murcia, M. (2008). Rethinking the role of communicative competence in language teaching. In E. A. Soler & M.P.S. Jordà (Eds). Intercultural language use and language learning (pp. 41-57). Springer.
• Celce-Murcia, M., Dörnyei, Z., Thurrell, S. (1995). Communicative competence: A pedagogically motivated model with content specifications. Applied Linguistics, 6(2), 5-35. https://doi.org/10.5070/L462005216.
• Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. Cambridge: THE M.I.T. Press.
• Costa, A., Santesteban, M., Ivanova, I. (2006). How do highly proficient bilinguals control their lexicalization process? ınhibitory and language-specific selection mechanisms are both functional. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cogni, 5(32), 1057-1074. https://doi.org/10.1037/0278-7393.32.5.1057.
• Çürük, Y. ve Erkınay Tamtamış, H. K. (2022). Türkiye Türkçesinde geniş zaman ekinin kuralsızlığı üzerine. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7(2), 1142-1163.
• Ediskun, H. (2005). Türk dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eker, S. (2009). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ergin, M. (2013). Türkçe dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Freeman, L. (1986). Techniques and principles in language teaching. Oxford: Oxford University Press.
• Gencan, T. N. (2007). Dilbilgisi. Ankara: Tek Ağaç.
• Hymes, D. H. (1972). On communicative competence. In J. B. Pride & Holmes (Eds.) Sociolinguistics. selected reading (part 2) (pp.269-293). Harmondsworth: Penguin.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri: şekil bilgisi (3. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Louhiala-Salminen, L., Kankaanranta, A. (2011). Professional Communication In a Global Business Context: The Notion Of Global Communicative Competence. IEEE Trans. Profess. Commun., 3(54), 244-262. https://doi.org/10.1109/tpc.2011.2161844.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özçelik, S. (2001). Türkçede geniş zaman ekine dair bazı tespitler. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 2001/II(598), 410-411.
• Pakula, H. (2019). Teaching Speaking. Apples, 1(13), 95-111. https://doi.org/10.17011/apples/urn.201903011691.
• Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2014). Approaches and methods in language teaching. Cambridge: Cambridge University Press.
• Türkçe Sözlük (11. bs.) (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uzun, N. E. (2015). A new analysis for verbal inflectional affixes in Turkish. International Journal of Foreign Studies, 8(1), 39-62.
• Üzüm, M. (2018). Zaman, görünüş ve kiplik ilişkisine genel bir bakış. Turkic Linguistics and Philology, 1(1), 53-66.
• Verhoeven, L., Vermeer, A. (2002). Communicative Competence and Personality Dimensions In First And Second Language Learners. Applied Psycholinguistics, 3(23), 361-374. https://doi.org/10.1017/s014271640200303x.
• Yılmazoğlu, F. (2013). Türkiye Türkçesinde geniş zamana anlambilimsel bir yaklaşım. Dil Dergisi, 159, 62-69.