Cumhuriyet Dönemi Şiirlerinde Halk Hikâyesi Kahramanı “Kerem”

Yıl 2023, Sayı: 36, 676 - 703, 21.10.2023

Fatih Dinçer

https://doi.org/10.29000/rumelide.1372386

Öz

Halk hikâyeleri geleneksel toplumun sözlü kültürü içinde öne çıkan anlatı türlerindendir. Türk halk edebiyatı içinde kahramanlık, aşk, savaş gibi temalar etrafında söylene gelmiş yazıya dökülmüş çok çeşitli halk hikâyeleri yer alır. Kerem ile Aslı hikâyesi bu örneklerden sadece biridir. Türk toplumunda çok geniş kitlelere ulaşmış, anlatılagelmiş bu halk hikâyesi, modern anlatı geleneğinin yeni tür ve konularıyla diğer geleneksel anlatılar gibi geri plana itilmiş gibidir. Fakat Cumhuriyet döneminin ilk yılları bu bakımdan incelendiğinde durumun pek de öyle olmadığı anlaşılır. Özellikle Anadolu romantizminin, memleket edebiyatının hâkim tema haline gelmesi, Anadolu’nun geleneksel anlatılarının da yeni bir duyuşla şiire taşınmasında önemli bir rol oynar. Geleneksel anlatının kahramanları, bir şekilde modern anlatının yeniden kurgulandığı, yeni çağrışımlar tasarlama peşine düşüldüğü evrede, uyarlanmış şekillerde yaşamaya devam eder. Başta Kerem olmak üzere Kerem ile Aslı hikâyesinin kahramanları da böyle bir dönüşümle Türk şiirinin tem ve çağrışımları içinde şairlerin muhayyilesinde dönemin hayat tarzı ve düşüncelerine göre farklı görünümler kazanarak yaşamaya devam eder. Türk milletinin ortak muhayyilesinden doğan ve kendi yaşayışının ürünü olan Kerem gibi bir âşık tipinin modernleşme serüveni içinde yol alan şairlerin ilham kaynağına dönüşürken, nasıl değişimler gösterdiği üzerinde durulması gereken bir konudur. Bu çalışma, Kerem’e yazılmış yahut Kerem’in bir imaj olarak kullanıldığı şiirler çerçevesinde bir tasnifleme ve inceleme amacı taşır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Halk Hikâyesi, Kerem ile Aslı, Türk Şiiri

Kaynakça

• Akengin Yahya (2004). Hasat. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Boratav, Pertev Naili (2002). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayınları.
• Birsel, Salah (1993). Varduman. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cumalı, Necati (1983). Bütün Şiirleri 1, İstanbul: Yazko.
• Çağlar, Behçet Kemal (1966). Benden İçeri. Ankara: Ajans Türk Matbaası.
• Çamlıbel, Faruk Nafiz (1923) “Talas Bağlarında”, İnci, S.12, s.4.
• Çamlıbel, Faruk Nafiz (1983). Han Duvarları. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Çolak, Veysel (1996). Giz ve Yara Bütün Şiirleri 2. Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Dıranas, Ahmet Muhip (2019). Şiirler. İstanbul: Everest Yayınları.
• Duymaz, Ali (2001). Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Elçin, Şükrü (2000). Kerem ile Aslı Hikâyesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Enginün, İnci (2005). Ahmet Hamdi Tanpınar Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ertepınar, Coşkun (1956). Kaderden Yana. Ankara: Yıldız Matbaacılık.
• Gökalp Alpaslan, G. Gonca (2006). “Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirine Genel Bir Bakış”. I. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu. 127-152.
• Güvenç, A . (2019). Bir Halk Hikâyesi Parodisi, Bağlamından Kopan Bir Kahraman: Asrî Kerem, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0 (66) , 237-260.
• Harman, Ömer Faruk (2004). “Meryem”. TDV İslam Ansiklopedisi, C:29.
• İmren, Ali (2002). Ahmet Kutsi Tecer, Hayatı ve Eserleri. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Kandemir, Mecnun (2021). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde “Kişi” Ekseninde Metinlerarasılık, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Kansu, Ceyhun Atuf (2023). Bütün Şiirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (2005). “Kerem ile Aslı” Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları. 143-149.
• Karaer, Mustafa Necati (2005). Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaer, Mustafa Necati (1985). Kerem İle Aslı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karakoç, Bahaettin (1986). Bir Çift Beyaz Kartal. Kahramanmaraş: Dolunay Yayınları.
• Karakoç, Bahaettin (2012). Seyran. İstanbul: Nar Yayınları.
• Külebi, Cahit (1994). Cahit Külebi Bütün Şiirleri. İstanbul: Adam Yayınları.
• Meriç, Rıfkı Melûl (1928). İnkıraz. Ankara: Hâkimiyet-i Milliye Matbaası.
• Necatigil, Behçet (2009). Şiirler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Oğuzcan, Ümit Yaşar (2001). Yüzyıl Yanarım Yanmayı Öğrendimse. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Oktay Rifat (2014). Bütün Şiirleri I, İstanbul: YKY Yayınları.
• Öztürk, İsa (2006). Kerem ile Aslı. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Ran, Nazım Hikmet (2016). Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Soğukömeroğulları, Mehmet-Eroğlu, Osman (2014). Seyfettin Başcıllar Hayatı Sanatı Düşünce Yazıları Hakkında Yazılanlar ve Bütün Şiirleri, Konya: Palet Yayınları.
• Süreya, Cemal (2007). Sevda Sözleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tarancı, Cahit Sıtkı (2009). Otuz Beş Yaş. İstanbul: Can Yayınları.
• Tunç, Gökhan (2010). “Hilmi Yavuz’un “Doğu 1310” Adlı Şiirinin Metaforik Yapısı”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 17, 2179-186.
• Uyar, Turgut (2016). Büyük Saat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yavuz, Hilmi (2014). Büyü’sün, Yaz Toplu Şiirler 1969-2012. İstanbul: YKY Yayınları.
• Yücel, Can (1998). Güle Güle Seslerin Sessizliği. İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Yücel, Can (1998). Rengahenk. İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Yücel, Can (1998). Ölüm ve Oğlum-Gökyokuş. İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Yücel, Can (2020). Maaile. İstanbul: Türkiye iş bankası Yayınları.
• Zorlutuna, Halide Nusret (2001). Ellerim Bomboş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.